O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi

bahodir

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

FARG‘ONA FILIALI

“Telekommunikatsiya injiniringi va kasb ta’limi fakulteti” “Abonent kirish tarmoqlari” fanidan


MUSTAQIL ISH


Bajardi: Abduholiqov B
Qabul qildi: Xalilov M.

MAVZU: Uyali aloqa tarmoqlarida kanal xosil qilish usullari.

1.Kirish. 2.Asosi qism.

Reja:

1. 
   Mobil tarmoqlar 3G,4G,5G texnalogiyasi
   
2. 
   Mobil tarmoq avlodlari
   
3. 
   Uyali aloqa Ishlash printsipi
   

1.Foydalanilgan adabiyotlar.

2. Xulosa

Kirish

XX asrning boshlarida to oxirigi qadar har bir telekommunikatsiya xizmati
uchun alohida tarmoq infratuzilmasi loyihalandi va qurildi. Foydalanuvchilarga
xizmatlar top’lami alohida qurilgan tarmoq infratuzilmalari orqali taqdim etildi,
masalan radio, telefon, sputnik, telegraf va boshqalari. 1980 yildan boshlab radio
va telefon aloqa tarmoqlari orqali tarqim etilgan xizmatlaridan tashqari kompyuter
tarmoqlari va telefontarmoqlari infratuzilmalariga asoslangan xizmatlar (ISDN) alohida
alohida bo’lib rivojlantirildi. Keyinchalik paketli (IP) texnologiyalarni keng
joriy yetish yo’lga qo’yilganidan keyin, har bir xizmatni bitta tarmoq orqali foydalanuvchilargauzatish imkoniyati ishlab chiqildihamda foydalanuvchining
oxirgi terminallarida ham o’z navbatida ushbu xizmatlarni qo’llab quvvatlash
imkoniyati ishlab chiqildi. Bugungi kunda smartfonlar orqali ovozli, matnli, video, radio mobil TV, online o’yin, videokonferensiya, faks, telegraf vako’plab xizmatlarni qo’llab quvvatladi.1980 yildan keyin telefon va kompyuter tarmoqlari alohida bo’lib rivojlangan bo’lsa, XXI asrning boshlaridaushbu ikki tarmoq yana birlashib xizmatlari bitta platforma orqali foydalanuvchilarga taqdim yetish masalalari ishlab chiqildi. Bugun kunda kompyutertarmoqlari deganda faqatgina biz foydalanib kelayotgan an’anaviy kompyuter tarmoqlari tushunilmasdan balki, raqamli qurilmalarining barcha, masalan, mobil telefonlar, raqamli televizorlar, barcha turdagi PDA (personall digital assistant)lar, gadjetlar, soatlar, maishiy texnikalar va x.k.larni tushunish mumkin.
Ushbu ma’ruzada asosan mobil aloqa tarmoqlari va avlodalari muhokama
EtiladiKo’pchilik insonlar “Mobil tarmoqlari” degan so’zni oddiy simsiz
tarmoqlarni nazarda tutishadi.Mobil va simsiz tarmoqlar aslida ikki xil turga ta’luqli tarmoq hisoblanadi. Ular o'xshash funktsiyalarni bajarganligi sababli bir xil tarmoqdek tuyuladi, ammo ular mutlaqo boshqa tarmoqlardir. Uyali tarmoq odatda 1-rasmda ko'rsatilgandek istalgan joyda jismoniy qurilma yoki mobil telefon/terminal kabi tavsiflanadi.

Uyali nima ishlaydi? Hujayra odatda shovqinlarni oldini olish va har bir hujayrada kafolatlangan xizmat sifatini ta'minlash uchun qo'shni chastotalardan farqli chastotalar to'plamidan foydalanadi (hujayra printsipi). Birlashganda, bu hujayralar kengaytirilgan geografik mintaqada radio qamrovini ta'minlaydi. Bu ko'p sonli ko'chma qabul qiluvchilar (masalan, mobilmobil keng polosali modemlar, peyjerlar va boshqalar bilan jihozlangan telefonlar, planshetlar va noutbuklar) bir-biri bilan va tarmoqning istalgan joyidagi statsionar qabul qiluvchilar va telefonlar bilan tayanch stansiyalar orqali, hattoki ba'zi qabul qiluvchilar uzatish paytida bir nechta hujayradan o'tgan bo'lsa ham muloqot qiladi.

Uyali aloqa bir qator foydali xususiyatlarga ega:

• 
  Bitta katta transmitterga qaraganda yuqori sig'im, chunki bir xil chastota bir nechta kanallarga qo'llanilishi mumkin, agar ular turli hujayralarda bo'lsa.
  
• 
  Mobil qurilmalar bitta uzatuvchi yoki sun'iy yo'ldoshga ulanganidan kamroq quvvat sarflaydi, chunki uyali aloqa minoralari yaqinroq.
  
• 
  Bitta yer usti uzatuvchisidan koʻra kengroq qamrov, chunki qoʻshimcha hujayra minoralari cheksiz muddatga qoʻshilishi mumkin va ular koʻrinishda cheklanmagan.
  

Uyali radioaloqa tizimida ushbu xizmat bilan ta'minlanadigan er maydoni relef va qabul qilish xususiyatlariga bog'liq bo'lgan sxema bo'yicha hujayralarga bo'linadi. U taxminan olti burchakli, kvadrat, yumaloq yoki boshqa oddiy shaklga ega bo'lishi mumkin, ammo olti burchakli chuqurchalar standartdir. Ushbu kataklarning har biriga tegishli radio tayanch stantsiyalari ega bo'lgan chastotalar to'plami (f1 - f6) tayinlangan. Chastotalar guruhi boshqa hujayralarda qayta qo‘llanilishi mumkin, agar o‘xshash chastotalar qo‘shni hujayralarda qayta ishlatilmasa, chunki bu birgalikda kanal aralashuviga olib kelishi mumkin.
Birinchi tijorat 1G uyali aloqa tarmogʻi Yaponiyada Nippon Telegraph and Telephone (NTT) tomonidan 1979 yilda, dastlab Tokio poytaxti hududida ishga tushirilgan. Besh yil ichida u Yaponiyaning butun aholisini qamrab olish uchun kengaytirildi va birinchi umummilliy 1G tarmog'iga aylandi.

Uyali aloqa nima ekanligini tushunish uchun uning standartlarini tushunishingiz kerak. Signallarni bir nechta turli transmitterlardan farqlash uchun bir nechta kirishning quyidagi turlari ishlab chiqilgan:

• 
  vaqtga boʻlinish (TDMA);
  
• 
  chastota boʻlimi (FDMA);
  
• 
  Kodlar bo'limi (CDMA);
  
• 
  Ortogonal chastotalar boʻlimi (OFDMA).
  

TDMA-da har bir hujayradagi turli foydalanuvchilar tomonidan ishlatiladigan uzatish va qabul qilish vaqt oraligʻi har xil.
FDMA-da har bir hujayradagi turli foydalanuvchilar tomonidan ishlatiladigan uzatish va qabul qilish chastotalari har xil.
CDMA printsipi murakkabroq, lekin bir xil natijaga erishadi: taqsimlangan qabul qiluvchilar bitta hujayrani tanlab, uni tinglashi mumkin.
TDMA ba'zi tizimlarda FDMA yoki CDMA bilan birgalikda bitta hujayra qamrovi hududida bir nechta kanallarni taqdim etish uchun ishlatiladi.
Uyali tarmoqning radioaloqa nuqtai nazaridan oddiy tasviri quyidagi elementlardan iborat:

• 
  Asosiy stansiya quyi tizimini tashkil etuvchi radio tayanch stansiyalar tarmogʻi.
  
• 
  Ovozli va matnli qoʻngʻiroqlarni amalga oshirish uchun mavjud boʻlgan asosiy kommutatsiyalangan tarmoq.
  
• 
  Mobil ma'lumotlarni qayta ishlash uchun mo'ljallangan paketli kommutatsiya tarmog'i.
  
• 
  Abonentlarni kengroq telefon tarmogʻiga ulash uchun umumiy kommutatsiyalangan telefon tarmogʻi.
  

Bu tarmoq GSM tizimining asosidir. U mijozlarga kerakli xizmatni olishini ta'minlash uchun ko'plab funktsiyalarni bajaradi, jumladan mobillikni boshqarish, ro'yxatdan o'tish, qo'ng'iroqlarni sozlash va topshirish.
Har bir telefon tarmoqqa mos keladigan hujayra sektoridagi RBS (radio tayanch stansiya) yordamida ulanadi va u oʻz navbatida Mobil Kommutatsiya Markaziga (MSC) ulanadi. MSC umumiy kommutatsiyalangan telefon tarmog'iga (PSTN) ulanadi. Telefondan RBS ga havola yuqoriga, qaytish yo'li esa pastga havola sifatida belgilanadi.