O'zbekiston respublikasi so


 rasm.  10 kunlik chaqaloq



Yüklə 1,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/69
tarix02.01.2022
ölçüsü1,54 Mb.
#40150
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   69
2 5377423604348618435

 

1 rasm.  10 kunlik chaqaloq 

 

Motorika  va  statikaning  ko

ʻ rsatkichlari  sog‘lom  bolada  keyinchalik 

quyidagi tartibda rivojlanib boradi: 



Bir  oylik.  Bolaning  holati  oyoq  qo

ʻ llarning  fleksor  mushaklar  gipertonusi 

bilan  bog‘liq.  Shovqinga  umumiy  tana  harakati  bilan  javob  beradi,  harakatlari 

koordinatsiyasi  yo

ʻ q.  qornida  yotganida  boshini  bir  necha  soniyaga  koʻ taradi. 

Birinchi  oyligi  oxiriga  kelib  nazarini  biror  narsaga  yo

ʻ naltirish  paydo  boʻ ladi. 

Tovushlarni  farqlamaydi.  Xiqildoqdan  chiqadiganga  o

ʻ xshash  tovush  beradi. 

Uyqusining davomiyligi 16 soat. 



Ikki  oyligi.  Vertikal  holatda  boshini  ushlashga  harakat  qiladi,  lekin  doimiy 

emas.  Harakatdagi  narsalarga  nigoxini  tikadi.  Ko

ʻ z  qorachig‘i  harakati  tekis, 

to

ʻ g‘ri.  Gu-gulay  boshlaydi,  erkalab  gapirganlarga  qarab  kuladi,  simmetrik 



zanjirli va asimmetrik reflekslar poydo bo

ʻ la boshlaydi. 



Uch oylik. qo

ʻ l oyoqlardagi, ayniqsa yyyelkagi harakat hajmi ortib boradi. 

Vertikal  holatda  boshini  yaxshi  tutadi.  Tovush  kelgan  tomonga  boshini  buradi, 

kishilar  yuziga  tikilib  qaraydi,  qo

ʻ liga  berilgan  oʻ yinchoqqa  qiziqib  qaraydi, 

kuladi, gu-gulaydi, unli tovushlarni uzoqroq cho

ʻ zadi.  

To

ʻ

rt  oylik.  Tovush  kelgan  tomonga  buriladi.  O

ʻ yinchoqqa  qarab  qoʻ l 

cho


ʻ zadi, ushlaydi, predmetlarni qoʻ li bilan ushlab tiqiladi, og‘ziga olib boradi. 

qo

ʻ lidan tortilsa, ushlab turilsa oʻ tiradi, harakatdagi narsalarni ketidan kuzatadi. 



Yaqin insonlari ovozini farqlaydi, kuladi, jilmayadi. qorinda yotganida boshini va 

yelkasini ko

ʻ tara oladi. 

Besh  va  olti  oyliklar.  Bir  qo

ʻ lidan  ushlansa,  ba'zida  esa  mustaqil  ham 

o

ʻ tiradi, chalqancha holatdan yon boshiga yoki qorniga oʻ giriladi. qoʻ lining kaft 



tomoniga,  xatto  yon  va  tashqi  tomoniga  biror  narsa  tegsa  ham  ushlab  olishga 

harakat  qiladi.  qornida  yotganida  bitta  qo

ʻ liga  tayanib,  ikkinchi  qoʻ li  bilan 



 

narsalarga  cho



ʻ zila  oladi,  gavdasining  og‘irligini  bir  qoʻ lidan  ikkinchisiga 

og‘diradi.  Chalqancha  yotib  oyoqlarini  o

ʻ ynatib  yotadi.  Tanish  kishilarni 

farqlaydi.  Tushib  ketayotgan  o

ʻ yinchoqni  kuzatadi  va  koʻ taradi.  Unsiz 

tovushlarni ham ayta oladi. Uyqusining davomiyligi 14,5 soat. 



Yetti  –  sakkiz  oylik.  Muvozanatini  tutib,  mustaqil  o

ʻ tira  oladi.  Toʻ rt 

oyoqlab turadi. qornida yotgan holatida chalqanchasiga o

ʻ giriladi. Yotgan joyidan  

mustaqil  o

ʻ zi  oʻ tirishga  harakat  qiladi.  Oyoqqa  turishga  harakat  qiladi. 

O

ʻ yinchoqlarini  bir  qoʻ lidan  ikkinchisiga  olib  tomosha  qiladi,  oʻ ynaydi. 



Onasiga  va  tanish  kishilarga  qo

ʻ lini  choʻ zadi,  chapak  chaladi.  qisqa  boʻ g‘inli 

so

ʻ zlarni  qaytaradi  «ma-ma»,  «da-da».  Begonalardan  qoʻ rqadi,  ota-onasini 



yaxshi taniydi, kerakli buyumlarni ko

ʻ zi bilan qidirib topadi. 



To

ʻ

qqiz  –  o

ʻ

n  oylik.  Krovat  tutqichini  ushlab  tizzasiga  turadi,  kattalar 

yordamida  oyoqqa  turadi,  ushlab  yuradi,  emaklaydi.  Ikki  qo

ʻ li  bilan  mayda 

buyumlarni  ushlab  oladi.  Sochilgan  o

ʻ yinchoqlarni  yig‘ishtiradi,  kattalar 

harakatini kuzatadi,  qo

ʻ lini silkitadi, qoshiqdan ovqat yeydi, koʻ p ishlatiladigan 

so

ʻ zlarning  ma'nosini  tushunadi,  oʻ yinchoqlarning  nomini  biladi,  aytilganini 



orasidan topib beradi. qisqa bo

ʻ g‘inli soʻ zlarni aytadi «dada», «mama», «nanna», 

«umma».  Sodda  iltimoslarni  bajara  oladi  -  «xayr»,  «assalom»,  mumkin  emas 

deganini tushunadi. 



O

ʻ

n  bir  va  o

ʻ

n  ikki  oylik.  Bir  qo

ʻ lidan  ushlansa  oʻ zi  yuradi,  mustaqil 

qadam  tashlaydi,  lekin  qadami  mustaxkam  emas,  ko

ʻ p  yiqiladi.  Buyumlarni 

yaxshi  ajratadi.  Tushib  ketgan  o

ʻ yinchoqlarni  koʻ tarish  uchun  choʻ kkalaydi, 

o

ʻ yinchoqlarni  nomini  biladi,  og‘riq  sezayotgan  joyini  aytadi,  tana  qismlarini 



ko

ʻ rsatadi,  kiyintirish  vaqtida  yordamlashadi,  mustaqil  yeyishga  qarakat  qiladi, 

bolalarni  sevadi.  Oila  a'zolarini  barchasini  taniydi,  ba'zi  so

ʻ zlarni  gapiradi. 

Uyqusining davomiyligi 13,5 soat. 

O

ʻ

n  yetti  va  o

ʻ

n  sakkiz  oylik.  O

ʻ ynash  jarayonida  har  xil  kattalikdagi 

buyumlarni  ajrata  oladi  (masalan,  ikkita  kubik),  ko

ʻ rsatib  berilsa  har  xil 

kattalikdagi  va  shakldagi  o

ʻ yinchoqlar orsidan bir xillarini topadi.  Yerda yotgan 

baland  bo

ʻ lmagan narsalar ustidan xatlab oʻ tadi. hayotida qayta-qayta koʻ rgan 

ishlarini  bajara  oladi,  masalan,  qo

ʻ g‘irchoqini sochini taraydi, kiyintiradi. Yangi 

narsalarga, voqealarga qiziqish bilan qaraydi. Suyuq ovqatni qoshiqcha yordamida 

mustaqil yeydi. 

Yigirma  –  yigirma  to

ʻ rt  oylik.  Kattalarning  iltimosiga  koʻ ra  yoki 

ko

ʻ rsatmaga  mos  rangni  tanlaydi.  Past  toʻ siqdan  xatlab  oʻ tadi.  Oʻ yinchoqlar 



o

ʻ ynaganida  ketma  ketlikda  keladigan  vazifalarni  bajaradi,  masalan 

qo

ʻ g‘irchoqini  choʻ miltiradi,  artadi,  kiyintiradi.  qisqa  hikoyalarni  tushunadi. 



Kattalar  yordamida  o

ʻ zi  qisman  kiyinadi.  Uyqusining  davomiyligi  nisbatan 

qisqaroq - 13 soat. 

Bolaning 3-yilligida yurishi, yugurishi, sakrashi aniqroq va tezroq bajariladi. 

Barmoqlari  va  panjasi  bilan  ko'pgina  mayda  nozik  harakatlarni  qila  oladi.  Bola 

tugmasini  taqishni,  to'g’ri  chiziq  va  aylana  chizishni  uddalaydi.  Bu  yoshda 

bolaning  so'z  boyligi  1200-1300  tani  tashkil  qiladi.  So'zlarni  talaffuz  qilishi 

yaxshilanadi. Gaplarni to'g’ri tuzadi. Kattalarning gaplarini yaxshiroq tushunadi va 

gaplarni eslab qolish qobiliyati ortadi. Bola bilan suhbatlashganda nafaqat hozirgi 




 

zamon voqeligini, balki oldingi va keyingi zamon voqealari haqida ham so'zlashsa 



bo'ladi.  Bu  yoshdagi  bolalarning  doimiy  savoli  –  “nega”,  “qachon”,  “qayerda”. 

Bola  qisqa  tushunchalarni  tez  eslab  qoladi,  qisqa  she'r  va  ashulalarni  ayta  oladi. 

Aytib  berilgan  ertaklarni  qisqacha  qaytarib  aytadi.  Bola  boshqa  bolalar  bilan 

o'ynay  boshlaydi,  lekin  o'z  harakatlarini  atrofdagilar  bilan  kelishtira  olmay, 

ko'pincha  nizolar  kelib  chiqadi.  Shuning  uchun  kattalar  nazorati  kerak  bo’ladi. 

Bolaning  fikr  doirasi  kengayadi.  Unda  rahm,  uyalish,  o'zini  anglash  hissiyotlari 

paydo bo'ladi. Shunday qilib, bola o’sib rivojlanib boradi va maktab davri hayotiga 

tayyorlanib boradi.   

 


Yüklə 1,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   69




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin