O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi o‘rta maxsus professional ta‘limning

O`quv rejaga muvofiq o`zaro bog`liq bo`lgan fan nomi
Anatomiya Fiziologiya Patologiya Umumiy gigiena va ekologiya Valeologiya Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi Mikrobiologiya, virusologiya va immunologiya Pediatriyada hamshiralik ishi Xirurgiya va reanimatsiyada hamshiralik ishi Jamiyat sog`liqni saqlash va tibbiy statistika Tibbiy psixologiya
O`qitishni tashkiliy shakli	N – nazariy A – amaliy
Dasturga qo`yilgan talab	Majburiy
O`qitish tili	Guruhga tayinlangan dars tili asosida
Baholash tartibi	Joriy baholash tartibiga asoslanib
O`quvchilarning bilim va ko`nikmalarini baholash	YOzma, og`zaki, savol – javob, munozara, test, vaziyatli masalalar echish, amaliy topshiriqni bajarish, ko`nikma va muolajalar bajarilish algoritmini namoyish etish

2. 
   O`quv dasturining mazmuni

№	Mavzular nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	Uqitishning tashkiliy shakli	Mustaqil ta’lim
1	Tibbiy ta’lim tizimida biologiyaning tutgan o`rni	Fanning predmeti vazifasi haqida tushuncha. Hayot tushunchalari. Tiriklikning rivojlanish darajalari.	6	N-2	-4
2	Hayotning molekulyar darajasi	Mikroskopning tuzilishini u bilan ishlashni o`rganish. Tirik organizmlarning hujayraviy tuzilishi va kimyoviy tarkibi . Prokariot va eukariot hujayralarning umumiy tuzilishini o`rganish. Doimiy preparatlarda hayvon organoidlarini o`rganib, tasvirini chizish.	6	A-4	4
3	Hujayra biologiyasi	Hujayra nazariyasi va uning asosiy rivojlanish bosqichlari. Hujayra nazariyasining zamonaviy ta’rifi. Hujayra evolyutsiyasi.	6	N-2 A-2	4

		Hujayra tsikli va uning davriyligi. Hujayraning bo`linish usullari va bosqichlari. Xromosomalar, ularning tiplari. Odam kariotipi. Xromosomalarni o`rganishning zamonaviy usullari. Gen va uning tuzilishi. Doimiy preparatlarda mitoz, meyoz bo`linishning fazalarini o`rganish. Hayvonlarning tuxum hujayrasi va spermatozoidlarini o`rganish.
4	Umumiy genetika asoslari	Genetika fanining vazifasi va usullari. Monoduragay va diduragay chatishtirishda belgilarning irsiylanishi. Mendel qonunlari. Dominantlikning nisbiyligi. Analiz qiluvchi chatishtirish. Genlarning o`zaro ta’siri. Genlarning pleytrop ta’siri. Diduragay va poliduragay chatishtirish jarayonida belgilarning irsiylanishini o`rganish. Allel va allel bo`lmagan genlarni o`zaro ta’sirini o`rganish. Masalalar echish.	6	A-4	4
5	Irsiyatning xromosoma nazariyasi	Irsiyatning xromosoma nazariyasi. T.Morgan va uning shogirdlari tomonidan irsiyatning xromosoma nazariyasining yaratilishi.Irsiyatning xromosoma nazariyasini qoidalari. Jins genetikasi. Oilaviy genetik belgilarning irsiylanishi. Krossengoverning turlari. Jinsga bog`liq belgilar va kasalliklar. Masalalar echish.	6	A-4	4
6	Irsiyatning molekulyar asoslari	Irsiyatning molekulyar asoslari. DNKning irsiy axborotni o`tkazishdagi roli. Transformatsiya. Transduktsiya. Oqsil biosintezi. Nuklein kislotalarning irsiy axborotni o`tkazishdagi va oqsil biosintezidagi rolini o`rganish.	6	N-2	2
7	Genetik injeneriya va biotexnologiya	Genetik injeneriya. Biotexnologiya. Hujayra injeneriyasi va klonlash. Genomli o`zgargan organizmlarning kelajakdagi roli.	6	N-2	2
8	O`zgaruvchanlik . Uning xillari va tibbiyotdagi roli.	O`zgaruvchanlik va uning xillari: kombinativ, mutatsion, modifikatsion. Modifikatsion o`zgaruvchanlik. Belgilarning reaktsiya normasi. Fenokopiyalar. Mutatsion o`zgaruvchanlik va uning xillari. Mutagen omillar.Antimutagenez. Irsiy va irsiy bo`lmagan o`zgaruvchanlikni o`rganish. Variatsion qator tuzish.	6	N-2 A-2	4
9	Odam genetikasi va tibbiy genetika	Odam genetik tahlil uchun o`ziga xos ob’ektdir. Odam irsiyatini o`rganishdagi asosiy usullari.SHajara egizaklar tsitogenetik biokimyoviy populyatsion biokimyoviy statistik molekuyar – ontogenetik dermatoglifika	6	A-4	4

		usullarini o`rganish. Odam qo`l teri barmoqlaridan nusha olishni o`rganish va bu nushalar yordamida belgilarning irsiylanishini aniqlash. Toza va panmiktiv populyatsiyalarda belgilarning irsiylanishini o`rganish.
10	Irsiy kasalliklar. Tibbiy genetik maslahat .	Irsiy kasallikning tasnifi (gen, xromosoma, genom kasalliklari). Odamlarda kuzatiladigan nikoh tiplari va ularning tibbiy-genetik tomonlari. Qarindoshlik darajalari va ulardagi genlar umumiyligi. Tibbiy-genetik maslahatlar. Gen va xromosoma kasalliklarining kelib chiqish mexanizmini o`rganish. Monogen va poligen belgilarni aniqlash. Odamlarda normal va patologik belgilarning irsiylanishini aniqlash.	6	A-4	4
11	Individual rivojlanishning umumiy qonuniyatlari	Individual rivojlanish (ontogenez). Umumiy qonuniyatlari. Ontogenez - bu bir butun yaxlit jarayon. Doimiy preparatlarda spermatogenez va embriogenez etaplarini o`rganish. Makropreparatlar va mikropreparatlarda postembrional davrni o`rganish.	6	A-4	4
12	Evolyutsion jarayonlar va ularning umumiy qonuniyatlari	Evolyutsion g`oyalarning tarixi. Darvinizm va genetikaning hozirgi zamon hamjihatligi. Populyatsiya. Populyatsiyaning ekologik va genetik xarakteristikasi. Genetik polimorfizm. Irsiy kasalliklar chastotasi. Tashqi muhitning mutagen omillari ta’sirida kelib chiqadigan kasalliklarni aniqlash. Antimutagenlarning ta’sirini o`rganish.	6	N-2 A-4	6
13	Odam a’zolarining onto- filogenezi	A’zolar evolyutsiyasi. Hayvon a’zolari va funktsional tizimlarining ontofilogenezi Odamlardagi tug`ma etishmovchilik rivojining ontofilogeneziga bog`liqligi.	6	N-2	2
14	Antropogenez	Odamning evolyutsiyasi. Hozirgi zamon odamlari.Evolyutsiyaning insoniya soniga ta’siri.	6	N-2	2
15	Odam va biosfera. Odam ekologiyasi	Biosfera tabiiy tarixiy tizimdir. Biosfera evolyutsiyasi. Odam va biosfera. Ekologiya — organizmning atrof muhit bilan bo`lgan munosabati haqidagi fan. Biosfera va ekologiya muammolarini o`rganish va atrof muhit ifloslanishini oldini olish chora tadbirlarini bilish.	6	N-2	2
16	Tibbiy parazitologiya.	Antropobiogeotsenozdagi biotik bog`lanishlarning asosiy shakllari. Parazitlar yashash muhitining o`ziga xosligi. Parazit kasalliklar bilan kurashishning ekologik jabhalari. Sodda hayvonlar tipi. Sarkodalilar:	6	A-2	2

		dizenteriya, ichak va og`iz amyobalari. Hivchinlilar: tripanosoma, leyshmaniya, trixomonadalar va lyambliya. Sporalilar. Toksoplazma, koktsidiyalar va bezgak parazitlari (plazmodiylari). Infuzoriyalar: balantidiya.
17	Tibbiy gelmintologiya va araxnoentomolo giya	Gelmintlar haqida tushuncha. Biogeogelmintlar. YAssi chuvalchanglar tipi. YUmaloq chuvalchanglar: odam askaridasi, ostritsa, qil boshli gijja, egri boshli gijja, trixinella, rishta, strangloidlar, qilsimon gijja-filyariyalar. O`rgimchaklar, chayonlar, falangalar, kanalar turkumlari.Hashoratlar sinfi. Epidemiologik ahamiyatga ega bo`lgan turkumlari.	6	A-2	2
18	Zaharli hayvonlar	Zaharli hayvonlar sistematikasi. Zaharli sodda hayvonlar va zaharli kovakichlilar: gidroid, sifoid yoki haqiqiy meduzalar, korall poliplar. Zaharli chuvalchanglar. Zaharli halqali chuvalchanglar. Zaharli mollyuskalar. Zaharli bo`g`imoyoqlilar. Zaharli hasharotlar: qovoq arilar (shershen), asalarilar, chumolilar, tangacha qanotlilar. Zaharli ignaterililar. Zaharli umurtqalilar: to`garakogizlilar, baliqlar, amfibiyalar, reptiliyalar. Ularning zahari bilan zaharlanish belgilari, birinchi yordam va davolash.	6	A-2	2