113
1) og`zaki
nutqning eng sodda turi - dialog, ya‟ni allaqanday masalalarni
birgalikda muhokama qilayotgan va hal etilayotgan hamsuxbatlar tomonidan olib
boriladigan suxbat hisoblanadi.
2) og`zaki
nutqning ikkinchi bir turi - monolog nutq bo`lib, uni bitta kishi
boshqasiga yoki uni tinglayotgan ko`plab kishilarga qarata gapiradi: bunga
o`qituvchining hikoyasi, o`quvchining javobi, doklad va shu kabilar kiradi.
Nutqning psixologik xarakteristikasi
NUTQNING
XUSUSIYATLARI
IFODALILIGI
TA‟SIRCHANLIGI
TUSHUNARLILIGI
MAZMUNIYLIGI
PAND-NASIHAT
O‟GIT
ILTIMOS
BUYRUQ
KO‟RSATMA
MASLAHAT
NUTQNING
FUNKSIYALARI
IFODALASH
TA‟SIR
KO‟RSATISH
XABAR BERISH
BELGILASH
NUTQ TURLARI
OG‟ZAKI
YOZMA
ICHKI
MONOLOGIK
DIALOGIK
114
Muloqot jarayonida odamlar bir-birlarini idrok qilish mexanizmlarini aniqlash
borasida qator psixologik qonuniyatlar kuzatilgan. Bunday mexanizmlarga
identifikatsiya, refleksiya va stereotipizatsiyalar kiradi.
2-shakl
Identifikatsiya
Reflektsiya
Stereotipizatsiya
Identifikatsiya - shunday psixologik hodisaki, bunda suxbatdoshlar bir-birlarini
to`g`riroq idrok qilish uchun o`zlarini bir-birlarining o`rniga qo`yib qo`yishga harakat
qiladilar. Ya‟ni, o`zidagi bilimlar,
tasavvurlar, hislatlar orqali boshqa birovni
tushunishga harakat qilish, o`zini birov bilan solishtirish (ongli yoki ongsiz)
identifikatsiyadir. Masalan, birinchi marta dars o`tayotgan
pedagogning ichki holatini
uning xamkasbi yaxshi tushunishi mumkin.
Refleksiya - muloqot jarayonida suxbatdoshning pozitsiyasidan turib, o`zini
tasavvur qilishdir, ya‟ni
refleksiya, boshqa odamning idrokiga taalluqli bo`lib, o`ziga
birovning ko`zi bilan qarashga intilishdir.
Dostları ilə paylaş: 
