O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni Saqlash Vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Psixologiya

Ixtiyoriydan so’nggi diqqat - diqqatning muayyan obyektga avvalo ixtiyoriy 
ravishda qaratilib, so‟ngra uning ahamiyati tushunilgan sari o‟z-o‟zidan qaratilib 
boriladigan (avtomatlashgan) diqqat turi bo‟lib, ushbu tushuncha psixologiya faniga 
psixolog olim N.F.Dobrinin tomonidan kiritilgan. Ixtiyoriydan so‟nggi diqqat biror 
obyektga uzoq muddat qaratilishi bilan belgilanib, bunda hech qanday sezilarli irodaviy 
kuch-g‟ayrat sarflanmasa ham bo‟ladi. Insonning yuqori darajadagi jadal va unumli 
aqliy faoliyatini hamda barcha turdagi mehnatning yuqori, samarali ko‟rsatkichi 
diqqatning shu turi bilan bog‟liq bo‟ladi. 
Diqqatning obyektga to‟planishi, mustahkamlanishi odamning qiziqishlariga 
bog‟liqdir. Hatto ixtiyorsiz diqqatning faoliyatda mujassamlashishida kishining 
DIQQATNING TURLARU 
Ixtiyorsiz diqqat 
To‟satdan taqillagan 
tovushni eshitsak, beixtiyor 
o‟sha erga qaraymiz. 
Ixtiyoriy diqqat 
Lektorning ma‟ruzalarini 
eshtish uchun ataylab unga 
diqqatimizni qaratamiz. 
Ixtiyoriydan so’nggi 
diqqat 
Badiiy asarga qiziqib 
ketib unga doimiy 
diqqatimizni qaratamiz. 

---

71 
ishtiyoqi va qiziqishi katta ahamiyatga egadir. Odatda faoliyatga qiziqish bevosita va 
bilvosita shaklda namoyon bo‟ladi. Bevosita qiziqish faoliyat jarayoniga, xatti-
harakatlarning o‟ziga, ish uslublariga qaratilgan qiziqishdan iboratdir. Bilvosita 
qiziqish esa, faoliyatning maqsadga, uning natijasiga yo‟naltirilgan qiziqishdir. 
Diqqat murakkab psixologik jarayon bo‟lib, uning bir qancha o‟ziga xos 
xususiyatlari bor. Ulardan asosiylari quyidagilar: 
2-shakl 
Diqqatning ana shu xususiyatlari ustida qisqacha to‟xtalib o‟tamiz.