O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi ginekologiyadan yagona uslubiy tizim bo’yicha yaratilgan amaliy mashg’ulotlar o’tkazish uchun o’quv qo’llanmasi

Talabalarga asosiylarini belgilash kerak:

Bachadon va ortiqlarini UZD si aplaziya yoki rivojlanish anomaliyalarini aniqlash uchun;

Rentgenologik tehshiruv:

Kalla suyagini rentgenografiyasi gipofiz bezini tushirish uchun ikki proeksiyada olinadi (turk egarini o’zgarish formalarini yoki uni kattalashishi va peshona plastinkasini shishganini).

Shuningdek eng qimmatlisi bo’lib gistersalpingoofariya bo’lib,u ichki jinsiy organlar rivojlanish anomaliyasini aniqlash uchun.

Talabalarga qanday kasalliklardan farqlashni tushuntirish kerak.

Keyingi holatlar bilan differensial diagnostika o’tqazish zarur:

1. 
   Homiladorlikda-bunda amenoreya doimo ikkilamchi,shubhalanishlar hisobiga
   

( Sub’ektiv sezgilar-ko’ngil aynishi,qusish,tamli xoxishlar), aniq (bachadon shaklini ,kattaligini,konsistensiyasini o’zgarishlari,homiladorlik testi yoki biologic vaziyatlar),uzoq amenoreyada homiladorlikning aniq belgilari yo’q (yurak urishi hisobiga,pushtning qimirlashi va mayda qismlarini sezilishi),shuningdek UZD da homiladorlikni aniq tashhislash mumkin.

2. 
   Chin amenoreya soxtasi bilan diff.diagnoz qilinadi,bunda siklik o’zgarishlar aniqlanadi,lekin qon oqishini yo’qligi uchun amenoreya bo’ladi. Soxta amenoreya tashqi jinsiy azolarni tekshirganda aniqlanadi,bunda qizlik pardasini teshigi bo’lmasligi natijasida shishgan,ko’kargan bo’lishidan.
   

Keyingi holatlarga talabalar e’tiborini aksentirlang

Davolash.Soxta amenoreyada qizlik pardasini hrestsimon holatda kesamiz va ketgutda 2 qarama qarshi chetidan tikamiz,keyin umumiy quvvatlovchi terapiya,vitaminoterapiya,fizioterapiya (galvanic SHerbak yoqasi bo’yicha ,endonazal elektroforez,igleorefleksotrapiya,gormonoterapiya FDT ga bo’g’liq holda qilinadi.

Davoni effektivligi bahosi hayz yoki hayzga o’xshash holatlarni paydo bo’lishi,FDT ni tasdiqlanishi.

Ijobiy natijalar bo’lgungacha mutaxassis kompleks davo olib boorish taktikasi

Tuzalish kriteriylari;FDT ning ijobiy o’zgarishlari paydo bo’lishi.

Bemor darajasidagi profilaktika;amenoreya bilan ayollarda bepushtlik xavfi rivojlanishini qayd qilish,uni ijtimoiy faktor sifatida hisoblash.Buni o’z davridagi diagnostika va davolash bilan bog’lash.

Oila darajasidagi profilaktika;pushtning qorin ichidagi davrida boshlanadi,ayolni zararli tasirlardan saqlash( ionlovchi radiatsiya,kimyoviy va bakteriologik va b)va albatta erta bolalikda(raxit profilaktikasi,tez-tez shamollash kasalliklari)

Ommav darajadagi profilaktika;anenoreya rivojlanishiga xavf guruxi bolalarni tez tez yuqumli kasalliklar bilan og’rishi,shuningdek surunkali tonzillogen infeksiyalar,revmatizmlar,o’tqazilgan o’tkir infeksiyalar(qizamiq,bo’g’ma,epid,parotid,gepatit)jinsiy etilish davrida,qizchalarda infantelizm belgilari bo’ladi.Xavf guruxlarning kontingenti maxsus ko’rikda maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarni tekshirganda aniqlanadi.

ALGODISMENOREYA

Menstrual siklni buzilishi bo’lib,to’lg’oqli og’riqlar ko’rinishidagi,qorinning pastki qismida,xanjarsimon o’siq soxalari,bel qismida xayz paytida paydo bo’lib va holsizlik bilan kechadi

Algomenoreyani birlamchi yoki funksionalga bo’lish mumkin,ichki jinsiy a’zolarni organik o’zgarishisiz paydo bo’luvchi va ikkilamchi,kichik tazdagi patologik o’zgarishlar bilan tushuntiriladi(endometrioz,ortiqlarning surunkali yallig’lanish kasalliklari,chanoq ganglionevritlari.)

Klinik-instrumental metodlar;

Talabalar bilishi zarur,birlamchi algomenoreya diagnozini menarxedan keyin 1-1,5 yildan so’ng yosh qizlarda paydo bo’luvchi og’riqqa shikoyatdan. O’g’riqlar siklning birinchi kunida yoki xayzga bir necha soat qolganda boshlanib,to’lg’oqsimon ko’rinishda boladi va qorinning pastki qismida yuzaga keladi va ko’p hollarda belga,sonning oldingi sohasiga beradi,bazan ko’ngil aynish,qusish,ich ketishi,holsizlik,migrenli og’riqlar bilan kechadi.

Talabalarga eng qimmatli ma’lumot anamnez ekanligini tushuntiring;bolaligida o’tqazgan surunkali infeksion kasalliklar(asosan oshqozon ichak trakti)travmatik tug’ruqlar,abortlar,bachadondagi operativ akjarayonlar,shuningdek

Tashqi ko’ruv ma’lumotlari;konstitutsional xarakterli belgilar-astenik gavda,tana vaznini kamyishi tendensiyasi.

Talabalar bilishi kerak rektal kuzatuvlar qiz bolalarda va vaginal kuzatuvlar(agar jinsiy hayoti bo’lsa)anatomic o’zgarishlar yo’qligini ko’rsatadi.

Kuzatuvlar to’xtatiladi va umumiy qon analizi-normal o’zgarishlar;umumiy siydik analizi-patologiyasiz.;analiz va bak.posev ajralmalari normada;

Talabalarni etiborini zaruriy tekshirishlarga qaratmoq lozim:

Funksional testli diagnostika(FDT):

1. 
   Bazal xaroratni o’lchash;
   
2. 
   Qorachiq simptomini aniqlash;
   
3. 
   Servikal shilliq cho’ziluvchanligini simptomi
   
4. 
   «paporotnik»simptomi
   
5. 
   КПИ indeksi;
   
• 
  УЗИ da funksonal amenoreyada bachadon va uning ortiqlarida anatomic o’zgarishlar bo’lmaydi.