O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi ginekologiyadan yagona uslubiy tizim bo’yicha yaratilgan amaliy mashg’ulotlar o’tkazish uchun o’quv qo’llanmasi

CHOYAK bilan differensial diagnostoka qilishga talabalarni etiborini qaratishga aksentirlang.

2Ayollar jinsiy organlari yallig’lanish kasalliklari.

Ogriqqa shikoyatlar hayz sikli bilan bog’liq emas va klinikasi umumiy va maxalliy belgilar bilan kuzatiladi :umumiy holsizlik,harorat oshishi,palpatsiyada qorin pardani tasirlanishi aniqlanadi.

Endometritda qinni tekshirish-bachadonni og’riqligi,adneksitda og’riq tarafda ortiqlarni kattalashishi kuzatiladi.Laborator malumotlar-leykotsitoz,chapga siljishi,ECHT oshishi,qin analizida leykotsitlar soni oshib,ko’ruv maydonida 20-25 gacha,hatto katta hajmda patologik florani (trixomonadalar,zamburug’lar,gonokokklar) bakteriologik tekshirishda tasdiqlanadi.

UZD da-bachadon kattalashishi uning bo’shlig’ida exogenativ suyuqlik hisobiga va ortiqlari kattalashgan duglas qopchasini shishi hisobiga.

3. 
   Endometrioz ikkilamchi amenoreyani asorati hisoblanadi va ko’pincha ayollarni 30-40 yoshidan keyin rivojlanadi,anamnezda abortlar qayd qilinadi,tug’ruqlar,jarroxlik amaliyotlari bachadon bo’yni va ortiqlaridagi operatsiyalarni bo’lishi.
   

Endometriozda og’riqlar qorinni pastki qismida sanchiqli xarakterda bo’ladi,qaysiki hayz paytida kuchayadi va hayaning 2-3 kunigacha cho[zilishi mumkin va birlamchi algoamenoreyada og’riqlar hayz ajralmalari kelishidan 2-3 soat oldin boshlanadi.

Laborator malumotlar: qon umumiy analizida ECHT tezlashgan

Ginekologik tekshiruvlarda bachadon ortiqlarning kattalashishi(adenomioz) hayz sikli paytida va hayzdan keyin ortiqlarning doimiy kattalashish belgilari bo’ladi.

Adenomioz uchun bachadonni shaklini o’zgarishi xarakterlidir.Bachadon tanasi sharsimon ko’rinishga keladi diffuz davrida va tugunlisida noto’g’ri ko’rinishda bo’ladi

UZD –lutenlovchi fazasida bachadon kattalashadi,bachadon devorlarida nuqtali yoki kistozli exostrukturalar xayz kunida kuzatiladi;tuxumdonlarning kistozli o’zgarishlari va kattalashishi.

4. 
   Og’riqli hayz tezkor boshlanuvchu to’lg’oqlar ko’rinishida kechadi,bu ayollarda submukoz miomada kuzatiladi. Submukoz tugunlarda tugun ichki zevada joylashib va bachadon qisqarib itariladi va servikal kanalda og’riqlar paydo bo’ladiMioma bilan ayollar 30-35 yoshdan keyin kasallanadi.Shikoyatlar og’riq,asiklik qon ketishi,ko’p hollarda anemizatsiya kuzatiladi.
   

UZD da:kattalashgan bachadon,tugunlarni paydo bo’lishi,ularni hajmi va joylashishini aniqlash

Davolash birlamchi amenoreyani prostaglandinlarni sintezini kamaytiruvchi preparatlar 2-3 kun hayz sikli boshlanguncha va birinchi kuni naprosin 250mg.2-3 marta kuniga,brufen 200 mg. 3 marta,asetilsalisil kislota 200mg,4-6 marta.Davoni 3-4 hayz siklida olib boorish zarur .

Fizioterapiya-novokain bilan elektroforez quyosh chigaliga.iglorefleksoterapiya

Albatta tasir doirasi kam bo’lgan trankvilizatorlarni qo’llash(valerinka,relanium,trioksazin kechqurunga siklning ikkinchi yarmida)O’tqazilgan terapiyani effekti bo’lmasa 3 oydan kam bo’lmagan aktiv gestogenlar bilan siklik gormon terapiyaga o’tiladi(regevidon,marvelon)

Taktika .Funksional algomenoreyada ambulatoriya sharoitda davolanadi.Birlamchi va ikkilamchi algomenireya endometrioz va mioma bilan bog’liq holatda natija bo’lmasa bemorni mutaxassisga jo’natish zarur.Ikkilamchi almenoreya surunkali yallig’li kasalliklar bilan bog’liq bo’lganda davo ambulatory sharoitda olib boriladi.

Davoni effektivligini baxolash algomenoreya simptomlarini yo’qolishiga asoslanadi.

Tuzalish kriteriylari og’riqli hayz sikli.

Bemor darajasidagi profilaktika shaxsiy gigienani saqlash,dam olish va mexnatni tog’ri yo’lga qo’yish

.

Oila darajasidagi profilaktika infeksion va shamollash kasalliklaridan bolalarni va pubertat yoshdagilarni ogoxlantirish va to’g’ri ovqatlantirish,qizlarning jismoniy rivojlanishini to’g’ri yo’lga qo’yish.qizlarning konstitutsional holatini tekshirib turish,mexnat faoliyatini aniq tartibga solishzarur,dam olish,ularni hayz sikli paytida ortiqcha qiynamaslik.

Ommaviy darajadagi profilaktika Профилактика на уровне общества qizlarni sog’lomlashtirish (dispanserizatsiya,EGZda ularni bo’lishi va likvidatsiyasi)maktab yoshidagilarni sanitarya ishini olib borish,gormonik rivojlanishnga tasir qiladigan sport turlarini nazorat qilish.

Mashg’ulotlar ommaviy ravishda,muxokama va savol javob tarzida volontyorni ishtirokda olib borildi.

Funksional diagnostika testlari nimani aniqlashga imkon beradi:

A. ikki fazalai hayz siklini*

B. organizimdagi estrogen darajasini

C. Ovulyatsiyani boshlanishini

D. relizing omillarning miqdorini

E. H.J.T

7. Proomnoreya bu-?

A. qisqa menstrual sikl

B. qisqa hayz sikli

C. skudniy hayz sikli

D. H.J.T

E. tez tez hayz ko’rish

8. anovulyator hayz sikli uchun nima harakterli?

a. Ovulyatsiya

b. bir fazali bazal temperature

c. poliferatsiyaning kechki fazasida

d. qorachiq simptomi +++ musbat

e. to’g’ri javob yoq

9. birlamchi algoomnoreya nimaga asoslangan?

A. giperandrogenemiya

B. bachadon retrodeviatsiyasi

C. prostoglandinlarning ko’p ishlab chiqarilishi

D. Infantilizm*

E. to’g’ri javob yoq

10. Hayz siklining ikkinchi fazasida predmenstrual sindromda nima kuzatiladi?

A. giperestogenemiya

B. AKTG ning oshishi

C. serotonin miqdorining oshishi

D. gipoestrogenemiya

E. mastalgiya*

11. predmenopausada klimakterik sindromda nima kuzatiladi?

A. vegato tomir

B. psixo emotsional

C. endokrin metobolik

D. yallig’lanish

E. to’g’ri javob yo’q

12. amenoreya – menstrual siklni qancha muddatga kemasligi:

A. 6 oy

B. 5 oy

C. 4 oy

D. 6 oydan ko’proq

E. 1 oy

1. 
   Oulyatsiya haqida tekshiruvlardan keyin
   

А) menstratsiyaning 12-15 kunlarida kandagi gormonlar konsentratsiyasini aniqlash*

Б) UTTda dominant follikulaning rivojlanganligi*

В) gistologik tekshiruvda endometrik soskoba*

Г) kripiktopik indeks analizi

Д) xayz ko’rishdan 19-20 kun oldin UTT tekshiruvi

2. 
   Gipomenstrual sindrom - bu:
   

А) xayz kelishining kamayishi*

Б) bir bir kelishi *

В) xayz ajralmasida kam miqdorda qon bo’lishi

Г) xech qanday holatlarsiz

3. 
   Algodismenoreya quydagilarga bog’liq (noto’gri javobni ko’sating)
   

А) bachadon bo’yni displaziyasi*

Б) jinsiy a’zolar yetilish nuqsonlari

В) genital infatilizm

Г) metodik disfunksional qan ketish*

Д) bachadon miomalari*

4. 
   Pubertat davriga xarkterli:
   

А) xayz kelishining boshlanishi*

Б) tanaga va jinsiy a’zo atrofida tuklarning chiqishi*

В) sut bezlarining kattalashishi*

Г) xayz ko’maslik

Д) ikkilamchi jinsi belgilarning bo’lmasligi

5. 
   Jinsiy yetilishdan oldingi kaalliklarni paydo bo’lishi:
   

А) gipofiz mikroadonomasi*

Б) disgenezli gonad

В) tuxumdon follikulyar o’smalari*

Г) adrenogenital sindrom*

Д) dermoid o’sma
6. Talabalarga gormonal davolash va reabilaitatsiyaning muhim ekanligini tushuntiring. Mashg’ulot an’anaviy tarzda suhbat va savollarga javob berish ko’rinishida o’tkaziladi, volonter jalb qilinadi, vaziyatli masalalar yechilaldi.

• 
  Og’zaki
  
• 
  Yozma
  
• 
  Vaziyatli masalar yechimi
  
•