O‘zbekiston respublikasi

2.4 Web hujjatlarni ko’ruvchilar
Kompyuterda WWW da ishlash uchun sizda maxsus dastur bo'lishi kerak - brauzer(brauzer). Brauzer - bu WWW bilan o'zaro aloqada bo'lgan amaliy dastur bo'lib, tarmoqdan turli hujjatlarni qabul qilish, ularning mazmunini ko'rish va tahrirlash imkonini beradi. Brauzerlar matnli va multimedia ma'lumotlarini o'z ichiga olgan hujjatlar bilan ishlash imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, ular Internetga kirish uchun avval muhokama qilingan barcha usullar va protokollarni qo'llab-quvvatlaydi.WWW hujjatlari odatda gipermatnni (giperhavolalar bilan matn) o'z ichiga oladi. Oddiy matndan farqli o'laroq, Internetdagi hujjatlar o'z tuzilishini belgilovchi buyruqlarni o'z ichiga oladi, shu jumladan boshqa hujjatlarga havolalar.Bu brauzerga hujjatni ekranda ko'rsatish uchun ma'lum bir kompyuterning imkoniyatlariga mos ravishda formatlash imkonini beradi. Internetda heterojen apparat va dasturiy vositalardan foydalanilganligi sababli Web-sahifalarni ishlab chiqish uchun universal gipermatn belgilash tili - HTML (HyperText Markup Language) qabul qilindi.HTML hujjat strukturasini tavsiflash uchun foydalaniladigan buyruqlar to'plamini o'z ichiga oladi. HTML yordamida hujjat tegishli mantiqiy komponentlarga bo'linadi: paragraflar, sarlavhalar, ro'yxatlar va hokazo.Hujjatni ko'rishda uni formatlashning o'ziga xos atributlari (bosh matn va ajratilgan komponentlar) foydalanilgan brauzer tomonidan aniqlanadi.Eng keng tarqalgan. brauzerlar quyidagilar:
Windows uchun mozaika
violonchel dasturi;
Linx dasturi;

• 
  
• 
  Microsoft Internet Explorer (MSIE);
  

Netscape Communicator.
Keling, ularning maqsadi va asosiy xususiyatlarini qisqacha ko'rib chiqaylik. Asosiy e'tibor eng mashhur brauzerlardan biri sifatida MSIE ga qaratiladi. Uning so'nggi versiyasi 4.0 Microsoft tomonidan Internetda bepul tarqatiladi va Windows 98 tizimiga kiritilgan. Mozaika uchun Windows- birinchi tomoshabinlardan biri. U juda oddiy grafik foydalanuvchi interfeysiga ega va formatlangan Web-hujjatlarni ekranda ko‘rsatish imkonini beradi. Uning kamchiligi grafik fayllar, audio va video tasvirlar bilan ishlash uchun qo'shimcha dasturiy ta'minotni o'rnatish zarurati bo'lib, u brauzerga standart sifatida kiritilmagan.Dastur. violonchel Mozaikaga muqobil sifatida ishlab chiqilgan. To'g'ridan-to'g'ri HTTP, Gopher, FTP serverlariga, UseNet telekonferentsiyalariga kirishni ta'minlaydi, shuningdek, tashqi mijoz dasturlarini ishlatishda Telnet-ni qo'llab-quvvatlaydi. Dastur juda oddiy interfeysga ega bo'lib, u bilan ishlashni tezda o'rganish imkonini beradi. Brauzer bilan ishlashning noqulayligi boshqaruv panelidagi tugmalar sonining kamligidir, shuning uchun siz doimo ochiladigan menyular bilan ishlashingiz kerak.Dastur. Linx matn interfeysiga ega brauzerlar sonini bildiradi. Gipermatnli havolalar ekranda boshqa rang yoki teskari fon va matn ranglari bilan ajratiladi. Ushbu brauzerning afzalligi gipermatnli havolalar yordamida WWW da matnli ma'lumotlarni tezda topish qobiliyatidir. Ko'rilgan sahifalar brauzer bilan ishlashda yaratilishi mumkin bo'lgan xatcho'plar bilan belgilanishi mumkin. Brauzer EINet WinWeb ish paytida egallagan asosiy xotiraning oz miqdori, interaktiv shakllarni yaxshi qo'llab-quvvatlashi, barqaror va ishonchli ishlashi bilan yaxshiroq farq qiladi. Navigatsiya mexanizmi oddiy va foydalanuvchilar uchun qulay. Hujjatlarni kalit so'zlar bo'yicha qidirish uchun o'rnatilgan vosita mavjud. Brauzer sozlamalari hujjatlarni ko'rsatish va giperhavolalarni ajratib ko'rsatishda foydalaniladigan shrift va ranglarni tanlash imkonini beradi. Brauzer Internet ishlari nafaqat WWW, balki FTP va Gopher serverlari bilan ham ishlash imkonini beradi. Foydalanuvchi bilan ishlaydigan hujjatlar uch darajada taqdim etilishi mumkin. Shu bilan birga, sahifadan sahifaga o'tish asboblar paneli tugmachalari va ko'p oynali rejimda ishlash qobiliyatidan foydalangan holda bir xil darajada va ular orasida ham sodir bo'lishi mumkin. Matnli hujjatni ko'rish fonda media fayllarni yuklab olayotganda sodir bo'lishi mumkin. Interfeysni foydalanuvchi tomonidan sozlash mumkin.Web-hujjatlarni ko'rish va tahrirlash dasturlari orasida umumiy tan olingan yetakchilar – Netscape Communicator va MicroSoft lnternet Explorer brauzerlari eng qulay va ko'p funksiyali hisoblanadi. Ular har qanday operatsion muhitda va tarmoq ishlashini ta'minlaydigan konfiguratsiyaga ega har qanday kompyuterda yaratilgan har qanday hujjatlarni ekranda ko'rsatish imkonini beradi.MSIE brauzeri Windows Explorer oynasidan, Mening kompyuterim oynasidan va hatto boshqaruv panelidan Internetni ko'rib chiqish imkonini beradi. Bunday holda, sahifa Internetda, korporativ tarmoqda yoki kompyuterning qattiq diskida joylashgan bo'lishi mumkin. Windows Explorer paneli veb-sahifa shaklini oladi, bu ishni ancha soddalashtiradi va kerakli saytlarni topish jarayonini tezlashtiradi. Brauzer turli xil himoya darajalarini o'rnatishga imkon beradi, masalan, zo'ravonlik bilan bog'liq keraksiz ma'lumotlarning ko'rsatilishini oldini olish. Turli xil Internet zonalari uchun turli xil himoya darajalarini o'rnatish orqali kompyuteringizni potentsial xavfli fayllar va dasturlardan himoya qilishingiz mumkin. Onlayn xarid qilishda siz kredit kartangiz va yetkazib berish manzilingizni brauzerning bir qismi bo'lgan Microsoft Wallet bilan himoya qilishingiz mumkin.Internetdagi eng qiziqarli ma'lumotlar to'g'ridan-to'g'ri ish stolingizga yuborilishi mumkin. Buning uchun siz faqat kerakli kanallarga obuna bo'lishingiz kerak. Kanal ish stolida yorliq sifatida ko'rsatiladi va kontent provayderi tomonidan muntazam yangilanadi. Misol uchun, har kuni ertalab siz eng so'nggi sport yangiliklarini olishingiz mumkin. Foydalanuvchining o'zi istalgan narsani yaratishi mumkin kanal.Ish stoli avtomatik ravishda yangilanadigan ma'lumotlar to'g'ridan-to'g'ri ko'rsatiladigan veb-sahifa sifatida ishlab chiqilishi mumkin. Masalan, ish stolingizga Internetdan yangiliklar tickerini joylashtirishingiz mumkin. Fayllar bilan papkalarni ochish va dasturlarni ishga tushirish uchun sichqonchaning chap tugmachasini bir marta bosish kifoya. Elementni tanlash uchun uni sichqoncha bilan ko'rsatish kifoya. Outlook Express elektron pochta xabarlarini almashish, guruh xabarlarini o'qish va jo'natish hamda yangiliklar guruhlari bilan ishlaydigan Internet Explorer pochta va yangiliklar dasturi. Siz pochta papkalari, yangiliklar serverlari va yangiliklar guruhlari o'rtasida osongina almashishingiz mumkin. Yangiliklar odatda internetga ulanishga vaqt sarflamasdan, keyinchalik oflayn rejimda ko‘rish uchun kompyuterga yuklab olinadi. Microsoft NetMeeting Internetda yoki mahalliy tarmoqda konferentsiyalar o'tkazish imkonini beradi. Bu tarmoq yoki modemdan foydalanishi mumkin. Konferensiya davomida siz suhbatdoshingiz bilan Internet orqali va video tasvir bilan (agar sizda kompyuteringizga ulangan videokamera bo'lsa) gaplashishingiz, shuningdek, umumiy dasturda ishlashingiz mumkin. Microsoft Chat maxsus chat xonasida onlayn muzokaralar uchun ishlatiladi. Bu chiziq roman grafik formatidan yoki oddiy matn formatidan foydalanadi. Foydalanuvchiga bir vaqtning o'zida bir nechta odamlar bilan muzokaralar paytida uni ifodalovchi multfilm qahramonini tanlash imkoniyati beriladi. Ulardan ba'zilari bilan siz boshqalardan yashirincha gaplashishingiz mumkin. FrontPage Express o'z veb-sahifalaringizni yaratish, tahrirlash va nashr qilish uchun ishlatiladi. U shablonlar to'plamini o'z ichiga oladi, ular yordamida siz boshqa ma'lumot manbalariga istalgan miqdordagi havolalar bilan har qanday murakkablikdagi veb-sahifalarni yaratishingiz mumkin. Vazifa menejeri ba'zi standart protseduralarni rejalashtirish va bajarish uchun xizmat qiladi. U Windows-dan boshlanadi va fonda ishlaydi, ma'lum vaqtlarda berilgan dasturlarni bajaradi.

Yaxshi ishingizni bilimlar bazasiga yuborish oddiy. Quyidagi shakldan foydalaning

Talabalar, aspirantlar, bilimlar bazasidan o‘z o‘qishlarida va faoliyatida foydalanayotgan yosh olimlar sizdan juda minnatdor bo‘lishadi.

xulosa
Kompyuter tarmoqlarining tasnifi. Lokal kompyuter tarmoqlarini tashkil etishning maqsadi va xususiyatlari. Global internetning maqsadi va tuzilishi. Mahalliy tarmoqda umumiy resurslar bilan ishlash. Kirish va Internetda ishlash. Berilgan ma'lumotni qidiring.
Leksiya
biz - AQSh;
Ru - Rossiya;
ua - Ukraina va boshqalar.
tashkilot turi bo'yicha:
com - tijorat tashkilotlari;
ta'lim - ta'lim muassasalari;
net - Internet-servis markazlari;
int - xalqaro tashkilotlar;
org - boshqa tashkilotlar va boshqalar.
Zona owner.by - Kontaktni ochish (www.ok.open.by)
Provayder - Internet xizmatlaridan foydalanishni ta'minlash uchun litsenziyaga ega bo'lgan tashkilot.
RB provayderlari: Ochiq kontakt (www.ok.open.by)
Belpak (www.beltelecom.by) va boshqalar.
4.Internetda ma'lumot izlash.
Internetda ma'lumot izlash quyidagi usullar yordamida amalga oshirilishi mumkin:
Xulosa
Hozirgi vaqtda internetdan nafaqat kompyuter tarmoqlari, balki aloqa sun’iy yo‘ldoshlari, radiosignal, kabel televideniesi, telefon, uyali aloqa, maxsus optik tolali liniyalar va elektr simlari orqali ham foydalanish mumkin. World Wide Web rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar hayotining ajralmas qismiga aylandi.Internet kompyuterlar o'rtasida ma'lumotlar almashinuvi uchun yagona kelishilgan qoidalardan foydalanadigan o'zaro bog'langan kompyuter tarmoqlari to'plamidir.Internet bu:
Ø tez va qulay xalqaro aloqa vositalari;
Ø ommaviy axborot vositalari;
Ø tovarlar va xizmatlarga ommaviy buyurtma berish vositasi;
Ø axborot manbalariga masofaviy kirishni ta'minlash vositasi;
Ø jahon kutubxonasi;
Ø elektron pochta;
Ø elektron e'lonlar taxtalari va telekonferentsiyalar;
Ø o'yin-kulgi uchun vositalar.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati
1.O`zbekiston Respublikasi «Ta`lim tugrisida”gi konuni, 1997 y.
2.Raxmonqulova S. I. IBM RS shaxsiy kompyuterida ishlash.—Toshkent, 1998. —224 b.
3.Axborotlashtirish to`g`risida: O`zbekiston Respublikasining Qonuni. 2003 yil 11 dek. //Xalq so`zi. – 2004. – 11 fevr.
4.“Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot- kommunikasiya texnologiyalarini joriy etish chora-tadbirlari to`g`risida:
Foydalanilgan internet resurslari
1.hozir.org
2.kompyuterchi.uz
3.TATU.uz
4.fayllar.org