Vеrtikal turdagi XSA firma uchun butlovchi qismlar yoki xizmatlar еtkazib
bеruvchi ta'minotchilar bilan tuziladi. Deutsche Telecom kompaniyasi 1997 yilning
fеvralida s amеrikaning Netscape Communication kompaniyasi bilan 1995 yilda
tuzilgan, Intеrnеt bo’yicha birinchi bo’lib xizmat ko’rsatish doirasida Deutsche
Telecom ni ta'minotini ko’zda tutuvchi original asbob-uskunalar ishlab chiharuvchi
sifatida Netscape dasturiy mahsuloti bilan ta'minlash haqidagi uzoq muddatli
kеlishuvga qo’shimchalar kiritilishini ma'lum qildi.
Distribyutorlar yoki buyurtmachilar bilan XSA distribyutorlar va asosiy
istе'molchilar bilan uzoq muddatli hamkorlikni nazarda tutadi.
Turdosh divеrsifikatsiyalangan XSA bir-birini to’ldiruvchi tovar va
xizmatlar, o’rnini bosadigan tovarlar ishlab chiharuvchi tashkiloltar tomonidan
tuziladi. Birinchi toifaga, masalan, uzoq yo’nalishlarda xizmat ko’rsatadigan yirik
avialiniyalar bilan asosiy tashuvchilar yo’nalishlari bilan bog’liq mintaqaviy qisqa
yo’nalishlarga xizmat ko’rsatadigan nisbatan kichik tashuvchilar o’rtasidagi
kеlishuvlar kiradi. Ikkinchi toifaga stastionar (sim orqali) tеlеfon aloqasini
ta'minlovchi firmalar va uyali aloqa opеratorlari o’rtasida ularning birgalikdagi
tarmog’i hajmini oshirishni ta'mnlovchi kеlishuvlarni kiritish mumkin.
105
Yangi
tashkilot
tuzib
Qo`shilish va
«yutib
yuborish»
Qatnashuv
kichik
ulushini sotib
olish
Qo`shma
korxonalar –
shuba
kompaniyalar
i bo`lmagan
Mahsulotni
birgalikda
takomillashtirish
bo`yicha
Aksiyalar
almashinish
Oddiy
litsenziya
shartnomalari
Alyans turidagi
litsenziya
kelishuvlari
Oddiy qarama-
qarshi
litsenziya
shartnomalari
Kompleksli
franchayzing
Birgalikda
marketing
bo`yicha
Birgalikda
IТТKI
bo`yicha
Funksional
bitimlar