O‘zbеkiston rеspublikаsi

L
′ 
L′
′ 

---

139 
oraliqda kamida bitta omil o‘zgarmasdir. Uzoq muddatli oraliqda barcha omillar 
ma’lum miqdordagi kombinatsiyada oshsa ishlab chiqarish hajmi ham oshib boradi. 
Omil mahsuldorligining kamayish qonuni chekli mahsulotning kamayishini 
ifodalaydi. Mahsuldorlik kamayish qonuni ma’lum bir ishlab chiqarish 
texnologiyasida o‘rinlidir (10.3-rasm). Yuqorida keltirilgan jadval ma’lumotiga ko‘ra 
umumiy mahsulot miqdori, o‘rtacha va chekli mahsulot miqdorlarini qarab chiqamiz: 
O‘rtacha mahsulot va chekli mahsulot chiziqlari bir-biri bilan bog‘liqdir. Agar chekli 
mahsulot o‘rtacha mahsulotdan katta bo‘lsa 


MP
AP
L

, o‘rtacha mahsulot o‘sadi. 
Rasmda 
'
NA
oraliqda chekli mahsulot 
MP
L
o‘rtacha mahsulot 
AP
dan katta 
bo‘lgani uchun, o‘rtacha mahsulot o‘sadi. 
A

nuqtada, chekli mahsulot maksimumga 
erishadi. 
M
A

oraliqda chekli mahsulot kamayib, 
M
nuqtada o‘rtacha mahsulotga 
teng bo‘ladi. 
C
M

oraliqda 
MP
AP
L

bo‘lgani uchun o‘rtacha mahsulot kamayib 
boradi. 
Omillar mahsuldorligining kamayish qonuni absolyut bo‘lmasdan nisbiy 
xarakterga egadir va u ma’lum ishlab chiqarish texnologiyasiga qo‘llaniladi. Vaqt 
o‘tishi bilan texnologiyaning takomillashuvi, mahsulot ishlab chiqarish chizig‘ini 
yuqoriroqga ko‘tarilishiga olib kelishi mumkin. Masalan, birinchi texnologiyada 
o‘zgaruvchan mehnat resursidan maksimal foydalanish 
L
1
bo‘lsa (10.4-rasm), yangi, 
takomillashgan 2-texnologiyaga o‘tilishi, mehnat sarfi hajmini 
L
2
ga oshiradi 


L
L
2
1

, yanada takomillashgan 3-texnologiyaga o‘tilishi mehnat sarfini 
L
3
miqdorgacha oshiradi 
L
L
L
3
2
1


.