O‘zbеkiston rеspublikаsi

Yer narxi=ijara to‘lovlari/Foiz stavkasi=5600/0,1=56000 so‘m bir gektari 
uchun.
Misol 2
. Yerga talab quyidagi funksiya orqali berilgan: 
Q
R

 
200 4
,
bu
yerda 
Q
- foydalaniladigan yer maydoni;
R
- renta foizi (bir gektariga ming so‘m). 
Agar yer hajmi 100 gektar bo‘lsa, muvozanat yer foizi qancha bo‘ladi? Bank 
foiz stavkasi 125 % bo‘lsa, bir gektar yerning narxi necha so‘m bo‘ladi? Agar davlat 
maksimal rentani bir gektariga 20000 so‘m qilib belgilasa, ushbu siyosat natijasida 
yer egasining sof iqtisodiy rentasi qanday o‘zgaradi? 
Yechish
. Muvozanat renta darajasini muvozanatlik tenglamasidan aniqlaymiz: 
100 200 4

 
R
,
bundan 
R

25000
so‘m bo‘ladi. 
Yer narxini ma`lum formula bo‘yicha hisoblaymiz: 
20000
25
,
1
25
snavkasi
foiz
bank 
renta



L
P
so‘m bir gektariga. 
Agar davlat yer rentasini 3 ming so‘m qilib belgilasa, yerga talab 
Q
d

 

200 4 20 120
gektarga teng bo‘ladi. 
Demak, yerga talab taklifdan oshib ketadi. Yer egasining sof iqtisodiy rentasi 
100 25 2500


ming so‘mdan 
100 20 2000


ming so‘mga tushib ketadi. 
Qisqa xulosalar 
 
Kapital
- bu uzoq muddatli oraliqda ishlatiladigan ishlab chiqarish resursi 
bo‘lib, uning yordamida uzoq vaqt davomida mahsulot ishlab chiqariladi. 
Kapitalning ikki xil turi mavjud: asosiy kapital (uzoq muddatda 
foydalaniladigan uskuna, texnologik liniya, bino, qurilma); aylanma kapital (har bir 
ishlab chiqarish siklida o‘z qiymatini tayyor mahsulot qiymatiga o‘tkazadigan ishlab 
chiqarish resurslari, xom ashyo, materiallar, yarim fabrikatlar va hokazolar). 

---

245 
Ssuda foizi
- kapital egasiga uning kapitalidan ma`lum muddat oralig‘ida
foydalanganligi uchun to‘lanadigan narxdir. 
Xarajat va daromadlarni bir xil boshlang‘ich vaqtga keltirish hisob-kitoblariga 
diskontirlash
deyiladi. Bunday hisob-kitoblar investitsiya loyihalarini baholashda 
keng qo‘llaniladi. Investitsiyalarni tahlil qilganda yillar davomida bo‘ladigan
xarajatlar bilan loyihadan olinidigan daromadlarni solishtirishga to‘g‘ri keladi.
Kelajakda olinadigan daromadning nafi bugungi kunda olinadigan daromad nafidan 
kichik bo‘ladi. Nima uchun deganda, joriy daromadga (ya’ni, bugungi kundagi
daromadga) kelajakda foiz bo‘yicha qo‘shimcha daromad olish mumkin. 
Asosiy kapitalga qo‘yilgan investitsiyalar asosan uzoq muddatli bo‘ladi. 
Asosiy kapitalning xizmat qilish, ya’ni undan foydalanish muddati mavjud bo‘lib, u 
chegaralangan bo‘ladi. Asosiy kapital xizmat ko‘rsatish muddati davomida firma 
uchun daromad keltiradi. 
Bir yildan keyin beriladigan bir so‘mning bugungi qiymati qancha bo‘ladi? Bu 
savolga javob - foiz stavkasiga bog‘liqdir.