(778 –129)
...
162
,
3
10
yaqinlashishni, Van Fan (267 yilda vafot etgan)
...
155
,
3
45
142
qiymatni topgan bo’lsa, Lyu Xuyey
14159
,
3
natijani hosil
qilgan.
Astronom,
matematik
va
muhandis
Su
Chunchji
(430-
501)
1415927
,
3
1415926
,
3
ekanligini isbotladi va
113
355
yaqinlashishni
aniqladi.
Yuqoridagilar shuni ko’rsatadiki, xitoy matematikasi hisoblash algoritmlari
va amaliy masalalarni yechishning turli usullarini to’plash asosida rivojlandi.
Bunda ayniy shakl almashtirishlar va yuzalarni o’zaro-bir qiymatli
almashtirishlardan keng foydalanildi. Qator muhim matematik bog’lanishlar kashf
etildi, vaholonki xitoy matematikasi hindlar matematikasi kabi amaliy mazmunda
va qadimgi Gresiya deduktiv matematikasiga juda kam o’xshar edi.
Xitoy davlatida matematika qadim zamonlardan boshlab rivojlanib kelgan.
Lekin, ma’lum bo’lishicha, miloddan avvalgi bir minginchi yillarda dastlabki
matematik ishlar yaratilgan. Afsuski, miloddan avvalgi 213 yilda Xitoy
imperatorining ta’sirida barcha matematik qo’lyozma va kitoblar yoqishga hukm
qilinganligi natijasida ko’pgina matematik asarlar bizgacha yetib kelmagan.
Xitoyda miloddan avvalgi ikki minginchi yillarda har bir harf (iyeroglif)
ma’lum sonlarni ifodalagan. Ular hozirgacha ham qo’llanib kelinmoqda.
Ma’lum bo’lishicha, Xitoyda qadimgi vaqtlarda arifmetik amallarni bambuk
va fil suyagidan yasalgan tayoqchalar yordamida hisoblash taxtasida bajarilgan.
Dostları ilə paylaş: