O’zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi namangan viloyat xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi aniq va tabiiy fanlar metodikasi kafedrasi

Dasturdagi umumiy xatolar.
N% Xato turi Misol
1. Vazifani noto‘g‘ri qo‘yilishi Noto‘g‘ri berilgan vazifani
to‘g‘ri yechish.
2. Noto‘g‘ri algoritm Vazifani noto‘g‘ri yoki samarasiz
echishga olib keluvchi algoritm.
3.Taxlildagi xato. Algoritmni noto‘g‘ri dasturlash.
4.Semantiq xato. Buyruqni tansiflash tartibini tu-
shunmaslik.
5.Sintaktik xato. Dasturlash tili yordamida aniqlan-
gan qoidani buzish.
6.Jarayon baxsdagi xatolar. Xisoblashdagi chegaralovchi
shartlarga ko‘rsatmalarning yukligi.
7.Malumotdagi xatolar. M’lumotda xosil buluvchi
o‘zgarishlarni noto‘g‘ri aniqlash.
8. Xujjatdagi xatolar. Foydalanuvchining xujjatlari
xaqiqiy dasturga mos kelmasligi.


Sodda dasturlash.
Dasturni konikarli sozlashda kodlashni oddiyligi va to‘g‘riligi katta ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun xar xil simvol belgiyu va x.klardan foydalanmaslik kerak. Chunki ular dasturni sozlashda katta tuskinlar xosil qiladi. Murakkab dasturning boshlangich bosqichlarida oddiy va kichkina bloklar,uni soddalashtirish uchun kushib yeziladi. Dasturni qulay o‘qishligi sozlashni xam osonlashtiradi.
Dasturni to‘g‘riligi.
Xamma dasturlar mantiqan olib karaganda ayrim bir maolumotlar ta’sir kursatuvchi xududlarni aniq ko‘rsatishi, yaoni dastur ish bajarish kobiliyatiga ega bo‘lishi,malumotlarni kursatilgan chegaralarda turganligini aniqlash uchui operatorlarni kiritish imkoniga ega bo‘lishi kerak.
Dasturni foydalanishga berishdan oldin uni to‘g‘riligigi ishonch xosil qilish kerak.Noto‘g‘rilikni aniqlashni ikkita usuli bor:
1.Dasturni konstruktsiyasi sintaktik xato.
2.Dastur noto‘g‘ri natijalar ko‘rsatmoqda.

Sintaktik xato.
Traslyator yordamida sintaktik xatolarni aniqlash dasturni sozlashda eng kerakli va muxim urinlarni egallaydi. chunki qancha ko‘p xato bo‘lsa shu bosqichda aniqlanib to‘g‘rilansa,keyinchalik sozlashda va testdan o‘tkazishda ish oson bo‘ladi. Ya’na bu xatolarni aniqlashning muximligi shkedaki, agar ular aniqlanmasa.keyinchalik dasturni bajarishda katta qiyinchiliklarga olib keladi.
Kommplyator uchun bu xatolar dasturni sinash uchun ko‘rib o‘tish-
dan oldin bartaraf etilishi lozim. Berilgan operatorlardagi sintaksis xatolar sifatida quyidagilarni misol qilib ko‘rsatishimiz mumkin:
-Tinish belgilarini qo‘yishda kerakli belgilarni tashlab ketish.
-Kelishilmagan xolda qavslarni qo‘yish.
-Kerakli qavslarni tashlab ketish.
-Operatorni to‘g‘ri shakllantirish.
-O‘zgaruvchilar nomini noto‘g‘ri shakllash.
-Arifmetik operatorlardan noto‘g‘ri foydalanish.
-Olib quyilgan yeki ajratib quyilgan so‘zlarni noto‘g‘ri yozish.
Ikkita yeki undan ortiq operatorlarni egallab oluvchi sintaktik xatolarga quyidagilar kiradi:
-Karamaqarshi buyruq.
-Sikl oxirini kursatuvchi shartlar yukligi
-Belgilar yukligi.
-Massvlarni tavsifini yukligi.
-Takiklangan o‘tishlar.
Agar komplyator ikkita yeki undan ortiq buyruqlarni birma-bir tekshirib chikmasa unda yuqorida kursatilgan xatolar aniqlanmay kolib ketadi. Bir xilgi vaqtda yaxshi sozlovchi komplyator tekshirishga ketadigan vaqtni teng yarmini meyorlab koladi. Maxsus sozlovchi ko‘ramalar oddiysiga nisbatan sintaktik xatolarni yaxshi aniqlaydi.
Chunki u o‘zaro ta’sir etuvchi buyruqlarni va sintaktik sistemani birmabir tekshirib chikadi. Sozlovchi ko‘ramalar EVM bilan birgalikda keltirilmaydi. Ularni aloxida sotib olish kerak.
Agar sozlash dasturchining ishchi vaqtini 70% ni va mashina vaqtini ko‘p qismni egallasa, demak, sozlovchi zarur va u tez orada o‘z-o‘zigani koplaydi.
Barcha asosiy dasturlash tillarini sozlovchi komplyator bilan taominlangan bo‘ladi.
Agar dasturda mos keluvchi operatorlar to‘g‘ri shakllantirilgan bo‘lsa,u xolda komplyator ayrim xatolarni aniqlay olmaydi.
Bir qator komplyator dastur ob’ektini yordamchi bloklarini keltirib chiqaradi.(Masalan, diapazonlarni va indekslarni uzlashtirish tekshiruvchi bloklar). Bu bloklar dasturni bajarishda ayrim tafsifga ega bo‘lgan xatolarni ngazorat qiladi. Bunday bloklar qanchalik ko‘p bo‘lsa xatolarni ugnash jarayoni shuncha oson kechadi.