O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti umumiy psixologiya kafedrasi umumiy psiхоlоgiya

1. Sodda malakalar.

2. Murakkab malakalar.

1. Oldin egallagan malakalrning Yangi egallanayotgan malakalrga ijbiy ta’sir kursatishmalakaning kuchishi deyiladi.

2. Oldin egallaganmalakanin egallanayotgan malakalariga salbiy ta’sir kursatish malakaning interferensiyasi deyiladi.

malakada uzoq vaqt mashq kilmaslik darajasida sunish xodisasi ruy beradi. Bu xodisa malakaning deaftomatizatsiyasi deyiladi.

Malakaning tez va mustaxkam egallashi bir necha omillarga bog’liq.

1.malakaning tez va mustaxkam egallanishi insonning ongiga bog’liq.

2.malakaning tez va mustaxkam egallanishi malakaga nisbatan munosabatiga bulik.

3.malakaning tez va mustaxkam egallanishi shaxsning Ayni chogdagi kayfiyatiga bog’liq.

4.malakaning tez va mustaxkam egallanishi malakaning murakkablik darajasiga bog’liq.

5.malakaning tez va mustaxkam egallanishi kishining individual xususiyatlariga bog’liq.

6.malakaning tez va mustaxkam egallanishi kishining nerv sistemasi tiplariga bog’liq.

7.malakaning tez va mustaxkam egallanishi ukitishning metodlariga bog’liq.

Malakalar mashq qilish yordamida mustaxkamlanadi. Mashq qilish bu takrorlashdir. Malaka xosil killishining bir necha qonunichtlari mavjud. Uzlashtirilishi maqsad qilib kuyilgan va tushunish xamda ong nazorati va tuzatishiga asoslangan mana shunday kup marta takrorlanadigan ma’lum ish-harakat yoki faoliyat turlari mashq deb ataladi.

Odatlar-shaxsning biror narsani bajarish yoki ma’lum tartibda bajarishga moyilligi va extiyojlaridan iborat bo’ladilar. «Odat–kishining ikkinchi tabiati deb bejizga aytilmagan». Inson kalbiga chukur urnashib uning kunlik extiyojiga aylanib kolgan ish – harakatiga odatlar deyiladi. Odatlar ijobiy va salbiy odatlarga bulinadi.

A) Gigiyena.

B) Axlok.

V) Estetika.

Kishilarning extiyoj va kizikishlari turli-tuman bo’lganidek, shu extiyoj va kitzikishlarni kondirishga qaratilgan faoliyati xam xilma-xil bo’ladi.

Ma’lum ijtimoiy foydali (yoki xech bo’lmaganda, jamiyat tomonidan iste’mol kilinadigan) moddiy yoki manaviy maxsulot ishlab chikarishiga qaratilgan faoliyatdan iboratdir. Voqelikka ana shunday munosabatda bulish ongning asosini tashkil etadi. Bunday munosabat odjamni narsalarga nisbatan faoliyat sub’yektiga, boshqa odamlarga nisbatan esa shaxsga aylantiradi. Voqelikka bunday munosabatda bulish odamni tevarak-atrofidagi olamning kuli bulishdan kutkarib olam ustidan xokim qiladi. Odamga bu olamni uzgartirish va uzoq maqsadlarga intilish imkonini beradi, odamning harakatlarini ongli planli faoliyatga, uning yerdagi hayotini esa muvoiklashib yashashdan ma’noli va yuksak maqsadga ega bo’lgan aktiv hayotga aylantiradi.

Faoliyatning istalgan turi odamda tegishli kunikma va malakalar bilan amalga oshiriladi.

Faoliyatning tuzilishi kuyidagilardan iborat bo’ladi.

1. Maqsad (vazifa).

2. Ishni rejalashtirish.

3. Ishni bajarishning eng makul usulini tanlash.

4. Ishni amalga oshirish.

5. Ishning natijalarini tekshirib chikarish.

6. Xatolarni tuzatish.

7. Ishga yakun yasash.

Faoliyatda insonning shaxsi ifodalanadi va shuning bilan birga, faoliyat odamning shaxsini tarkib toptiradi.