O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi o‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik -pedagogik respublika tashxis markazi

Maqsad: diqqat va eshitib reaksiyaga kirishish jarayonini rivojlantirish, ijobiy kayfiyatni shakllantirish.

Jarayon: birinchi navbatta ishtirokchilardan ikki kishilik kichik guruhlar (juftliklar) hosil qilinadi. Ular bir biriga yuzma- yuz turib olishlari va qo‘llarini huddi salomlashishda qo‘l siqishgandagiday lekin 5-10 sm masofa saqlab qo‘llarini tegkazmayin turishlari kerak. Shundan so‘ng shart tushuntiriladi, bunda trenerdan o‘ng tarafda tugan ishtirokchilar olma deb ataladilar va trenerdan chap tomonda turganlar olcha deb ataladilar. Agar trener olma so‘zini aysa, “olma”lar (ya’ni olma deb atalgan ishtirokchilar) “olcha”larning (olcha deb atalgan ishtirokchilarning) qo‘lini ushlab olishlari kerak, bunda “olchalar” qo‘llarini olib qochishlari lozim. Agar trener aksincha olcha so‘zini aysa “olchalar” “olmalarning” qo‘llarini ushlab olishlari kerak bunda “olmalar” qo‘llarini tezda olib qochish uchun ulgurushga harakat qilishi joiz. Trener uchun shart shuki, u olma va olcha so‘zlarini shunchaki emas, ishtirokchilarni avval ol ol ol ol ol ol deb chalg‘itib turib, keyin olma yoki olcha so‘zini aytishi muhim. Olma yoki olcha so‘zlarini trener ixtiyoriy tarzda qaysidir birini aytadi.

3. 
   ”maqsadlar savatchasi” mashqi
   

Jarayon: ishtirokchilarning har biriga stiker berib chiqiladi, ularda ushbu stikerlarga maqsadlarini yozishlari talab etiladi. Yozib bo’lingandan so’ng, ishtirokchilar bir qator bo’lib saflanishi atiladi. Saflangandan so’ng ishtirokchilardan 3 qadam uzoqlikda stollar ustiga bir martalik stakanlar qo’yiladi hamda ushbu yozilgan stikerlar koptok ko’rinishida buklanadi hamda ualrdan ushbu stakanlarga tashlash buyuriladi. Stakanlarga tushgan stiker egalarining maqsadlariga erishiladi deb aytiladi, tushura olmaganlar esa maqsadlariga erisha olishmaydi hamda ularga yana imkoniyat beriladi toki tushira olmagunlaricha. Har bir tushura olinmagan stiker egalari ruhiyati yiqilishlarga bardoshliligi aniqlanadi hamda ushbu stiker egalari qarashlari trening davomida o’zgaradi.

3. 
   “muvaffaqiyat siri” mini-ma’ruza
   

Uning ishlari birdaniga orqaga ketdi. Kechagina qanday ish qilmasin, katta daromad ko‘rib yurgan tadbirkor edi. Endi esa qay ishga qo‘l urmasin, faqat qarzlari ko‘payyapti. Bir yoqda haqdorlar qarzlarini qistab qo‘yishmaydi. O‘zini to‘rt tomonga urgani bilan, natija yo‘q. Xuddi barcha najot yo‘llari berkilgandek…

Shunday o‘ylardan miyasi g‘ovlab, xiyobon chetidagi o‘rindiqqa og‘ir cho‘kdi. Lo‘qillab og‘riyotgan boshini eggancha yana iztirobli xayollarga berildi. Kimningdir nigohini his qilib, boshini ko‘targanida yonida bir qariyani ko‘rdi: “juda g‘amgin ko‘rinasan. Boshingga qandaydir tashvish tushgani ahvolingdan ma’lum. Balki dardingni menga aytarsan…”

Negadir u hamma dardlarini shu qariyaga aytgisi keldi, aytdi ham. So‘zlarini bo‘lmay eshitib turgan qariya nihoyatda xotirjamlik bilan: “senga yordam berishim mumkin”, dedi va yonidan chek daftarini chiqarib yozdi: “bu pul senga. Roppa-rosa bir yildan keyin shu yerda ko‘rishamiz va qarzingni qaytarasan”. Shunday deya tezlik bilan ko‘zdan uzoqlashdi.

Qariya ketganidan keyin qo‘lidagi chekka qaragan qahramonimizning ko‘zlari yashnab ketdi – roppa-rosa 500 ming dollar. Imzo esa jon rokfellerga, ya’ni zamonasining eng boy odamiga tegishli! “bu pul bilan hamma qarzlarimdan qutulishim mumkin”, deb o‘yladi u. Lekin negadir bu qimmatli chekni buzgisi kelmadi, avaylab seyfga soldi. O‘zida ishlashga oldingidan ham ko‘proq ishtiyoq tug‘ilganini his qildi va ayni g‘ayrat bilan ishga kirishdi. Katta-kichik demay barcha ishlarini yo‘lga qo‘ya boshladi, yangi rejalar tuzdi va shu asosda asta-sekin barchasi yaxshi tomonga o‘zgara boshladi. Shu tarzda bir necha oy o‘tgach, qarzlaridan batamom xalos bo‘ldi, ishlari avvalgidan ham gurkirab ketdi…

Kelishilgan bir yil o‘tdi. U qo‘lida buzilmagan chek bilan tanish xiyobonga yo‘l oldi. Aytilgan soatda o‘zi tomon tez odimlar bilan kelayotgan qariyani ko‘rdi. Minnatdorchilik bilan chekni qaytarib, qo‘lga kiritgan yutuqlari haqida hayajon bilan gap boshladi. Shu payt yonlariga yugurgancha bir hamshira keldi va qariyaning qo‘lidan tutdi:

– topa olmaymanmi deb qo‘rqqandim, yaxshiki uzoqqa ketib qolmabsiz.

Keyin unga qaradi va xijolatomuz dedi: “siz, albatta, uning yolg‘oniga ishonmagandirsiz. Bu janobga qariyalar uyidan qochib, shu xiyobonga kelish, ko‘ringan odamga o‘zini jon rokfeller deb tanishtirish shunchaki odatga aylanib qolgan…”

Qahramonimiz nima deyishini bilmay, uzoqlashib borayotgan qariya va hamshiraning ortidan hayron qarab qoldi. Demak, yil bo‘yi ishongan, ko‘nglini to‘ldirib, uni yangi cho‘qqilar sari yetaklagan 500 ming dollar asli yo‘q narsamidi? Lekin shu on erishgan yutuqlariga asos pul bo‘lmaganini his qildi. Uning hayotiga ta’sir qilga narsa, aslida, o‘zidan topgani – katta va mustahkam ishonch edi.

Demak, muvaffaqiyat siri seyfda emas, aqlimiz va yuragimizdagi ishonchda. Uni boshqa joydan qidirishga hojat yo‘q!

3. 
   “yetti ketti” mashqi