O`zbekiston respublikasi xalq ta‟limi vazirligi

OB = 2R bo'lganligidan (R —g‗ildirak radiusi) bo`ladi. Bundan


_{F =} mg
2

14 - rasm

Ko`char blok kuchdan ikki barabor yutuq beradi. Ko`chmas va ko`char bloklardan bir nechtasi o`zaro ulansa, uni polispast deb ataladi. Polipastda b ta ko`char blok qatnashsa, kuchdan 2n marta yutish mumkin bo`ladi.
Qiya tekislik.Yukli bochkani mashinaga or shda qiva tekislikdan yumalatib chiqarish oson (15-rasm). Bunda fkuch og'irlik kuchining bir qismini tashkil etadi:

15 -rasm

Vint. Mashinalaming baloni teshilib qolganda. uni almashtirish uchun
«domkrat» deb ataluvchi vindi ko`targichdan foydalaniladi. Uning ishlash prinsipini 15-rasmdagi vintdan tushunish qiyin emas. Uydagi go‗sht maydalagichda, maktab duradgorlik va temirchilik ustaxonasidagi «tiski» (siqib ushlagich)da ham vintdan foydalaniladi.

15 -rasm
Pona. Mamlakatimizning ayrim joylarida bo`lg‗usi kuyovlarni sinash uchun ularga to‗nkani o‗tin qilib maydalashni taklif qilishgan deyishadi. Shunday holda
«pona» qo‗l keladi. Pona old tomonidan qaralsa, uchburchak shaklida bo`lgan jism bo‗lib, uni to‗nkaga rasmda ko‗rsatilganidck qo‗yib, tepa qismidan uriladi.(16- rasm).

16 -rasm
Chig„iriq. Bu oddiy mexanizmdan ko‗pincha quduqlardan suvni ko‗tarishda foydalanishgan (17-rasm). Chig‗iriqda arqon o‗raluvchi baraban radiusi r, uni aylantiruvchi tirsak uzunligi R bo‗lsa, qurilmaning kuchdan beradigan yutug‗i

ga teng bo`ladi.
17 -rasm

Chig‗iriqning takomillashgan varianti lebyodka deyiladi (18-rasm). Unda ikkita chig`iriq o‗zaro bog‗langan. Birinchisi aylantiruvclii tirsak va kichik radiusli tishli g‗ildirak. Bu tizim kuchdan marta yutuq beradi. Ikkinchisi katta radiusli
tishli g'ildirak va arqon o‗raluvchi silindr. Bu tizim kuchdan marta yutuq beradi. Lebyockaning kuchdan beradigan umumiy yutug'i n:


bo'ladi.

18 - rasm