O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XV asr boshlarigacha)

XVII asr 
mashhur fran-
suz fizigi 
Blez Paskal 
tomonidan suvning bosim kuchi 
to‘g‘risida yaratilgan kashfiyotdan qariyb 7 asr muqaddam 
movarounnahrlik muhandislarga ma’lum ekanligidan dalolat 
beradi.
X asr
dan boshlab binokorlikda sinchkori imoratlar keng tar-
qaladi. 
Yakkasinch 
va 
qo‘shsinchli 
binolarning tagsinchlaridan 
tor 
tib ustunlari-yu sarrovlari va to‘sinlarigacha yog‘ochlarni 
birik tirish uslubida qurilib, sinchlarning orasi xom g‘isht yoki 
guvalalar bilan urib chiqilgan. Bu tuzilishdagi imoratlarni qurish 
hozirgacha saqlanib keladi. 
Afrosiyob, Varaxsha, Buxoro 
va 
Poykand 
shahar xarobalarida kovlab ochilgan turarjoy qoldiq-
laridan ma’lum bo‘lishicha, X–XI asrlarda ham 
paxsa 
va 
xom 
g‘isht
dan qurilgan imoratlar shahar me’morchiligida asosiy 
o‘rinni egallagan.
Naqqoshlik, o‘ymakorlik va xat tot lik.
 
IX–XII asr bosh-
larida me’ 
morchilik bilan birga 
naqqoshlik
va 
o‘ymakorlik
san’ati ham ancha rivoj topadi. Imoratning peshtoqi, eshigi 
va devorining ayrim qismlari turli mazmundagi bitiklar bilan 
qoplanar edi.
Bu davrda 
xattotlik
xalq san’atining muhim va keng tarqal-
gan sohalaridan biri edi. Hali kitob bosish kashf etilmaganligi, 
qo‘lyozma kitoblarning nusxalari faqat qo‘lda ko‘chirilishi 
X asr suv 
omborining 
to‘g‘oni –
 Xonbandi.

---

108
tufayli xattotlik san’ati ancha rivoj topdi. Turli uslubda husnixat 
bilan bitilgan xattotlik namunalari me’moriy naqshlarda ham 
hayotiy mazmun va estetik zavq beruvchi bezak sifatida 
ishlatiladi.