O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

* O‘g‘uzlar – O‘rta Osiyoda yashagan turkiy 
qabila. IX asr oxiri va X asr boshida O‘g‘uzlar davlati 
Sirdaryo hav zasi hamda Orol dengizi bo‘yida tashkil 
topdi. Poytaxti Yangikent shahri bo‘lgan
* Qarluqlar – turkiy qabilalardan biri. Dastlab Ol-
toy ning g‘arbida, so‘ngra Irtish daryosining o‘rta oqi-
mida yashagan
* VIII asr o‘rtalarida Qarluqlar davlati Yettisuv 
o‘lka sida tashkil topdi. Poytaxti Suyob shahri bo‘lgan

---

43
hayotiga ham kuchli ta’sir ko‘rsatdi. Bu davlatlarning aholisi 
shu hududda yashovchi xalqlarning etnik tarixiga ta’sir qildi. 
Masalan: 
qarluqlar 
o‘zbek va tojiklarning, 
o‘g‘uzlar 
turkman, 
ozarbayjon, qoraqalpoqlarning etnogenezida muhim rol o‘ynadi.
Tohiriylar davlati
.
VIII asr oxiri – IX asr boshi
da xali-
fa 
likni larzaga keltirgan og‘ir siyosiy vaziyat abbosiylarni 
Mova 
rounnahr va Xurosonda olib borilayotgan siyosatni 
o‘zgar tirishga majbur etdi. Mahalliy zodagonlar Movarounnahr 
va Xurosonni nafaqat o‘z tasarruflariga o‘tkazib oldilar, balki 
xalifa 
lik markazida ham hokimiyatni boshqarishda tobora 
ko‘proq rol o‘ynaydigan bo‘lib qoldilar. Bunga, ayniqsa, 
xalifa 
Horun ar-Rashid 
(786–809) vafotidan so‘ng uning 
o‘g‘illari 
Ma’mun 
bilan 
Amin 
o‘rtasida 
809–813-yillar
da 
taxt uchun bo‘lgan kurash katta yo‘l ochib ber di.
Xalifalikning markaziy qismidagi arablar 
Amin
ni xalifalik 
taxtiga ko‘taradilar. Bundan norozi bo‘lgan 
Ma’mun
ukasi 
Amin
ga qarshi kurash boshlaydi. Hirot viloyatining zoda-
gonlaridan