O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)
eslab ko‘ring-chi, qadimgi davrda O‘zbekiston hududida qan day davlatlar bo‘lgan? 3
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I B O B. O‘RTA ASRLARDA YERGA EGALIK QILISH MUNOSABATLARINING SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISHI 1-§. IJTIMOIY-IQTISODIY O‘ZGARISHLAR
|
2.
eslab ko‘ring-chi, qadimgi davrda O‘zbekiston hududida qan day davlatlar bo‘lgan? 3. Matnda keltirilgan “...mazkur hudud aholisining ijtimoiy- siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy hayoti rivo jiga ta’sir ko‘r- satgan” jumlasida qanday ta’sirlar haqida gap ketmoqda? Ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy ta’sir deganda nimani tushunasiz? 4. Ayting-chi, o‘rta asrlarda Vatanimiz tarixining o‘ziga xos xususiyati nimadan iborat ekan? 5. O‘rta asrlarda yurtimizdan yetishib chiqqan buyuk mu ta - fakkirlar va mashhur ulamolarning qaysi asarlarini bila siz? 6. Siz yurtimiz tarixiga bag‘ishlangan xalqaro konferensiyada ishtirok etsangiz, nimalar haqida gapirgan bo‘lardingiz? 6 I B O B. O‘RTA ASRLARDA YERGA EGALIK QILISH MUNOSABATLARINING SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISHI 1-§. IJTIMOIY-IQTISODIY O‘ZGARISHLAR Tayanch tushunchalar: dehqon, kashovarz, kadivar, chokar. Ijtimoiy-iqtisodiy o ‘ zgarishlar. O‘z zamonasining buyuk davlatlari bo‘lgan Qang‘ davlati va Kushon podsholigi davrida Qadimgi Turon diyori yuksala boshlagan edi. Bu davrda mamlakat aholisining ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy va siyosiy hayotida muhim o‘zgarishlar ro‘y berdi. Shaharlarning soni ko‘paydi va hududi kengaydi. Shahar ilk o‘rta asrlardan bosh- lab hunarmandchilik, savdo-sotiq va ma daniy hayotning mar- kaziga aylangan. Vohalarda yirik sug‘orish tarmoqlari qazilib, sug‘orma deh qonchilik maydonlari kengaygan. Suv tegirmoni, chig‘ir va charxpalak kabi suv inshootlari kashf etilgan. Oqar suv sat hidan birmuncha balandlikda joylashgan maydonlarga suv chi qarib obod etilgan. ekin maydonlarini sug‘orish va ishlov berishning tako mil la- shuvi tufayli aholi dehqonchilikdan mo‘l hosil olgan. Shaharlarda aholining ko‘payib borishi, hunarmandchilik, ichki va tashqi savdoning rivoj topishi bilan qishloq xo‘ jalik mah su lotlariga bo‘lgan ehtiyoj ortib borgan. Natijada mam la kat ning iqtisodiy hayotida xomashyo yetkazuvchi qish loq larning nu fuzi ko‘tarildi. Bir tomondan, yerga, ziroatkor may donlarga bo‘lgan munosabat, ularga egalik qilish shakli asta-sekin o‘zgara boshlagan. Ikkinchi tomondan esa o‘troq zi ro at kor aholi bilan chor vador qabilalar o‘rtasidagi aloqalar rivoj landi. Mamlakatning dasht va tog‘oldi mintaqalarida yashovchi ko‘ch manchi va yarim ko‘chmanchi aholining o‘troq hayot tar- ziga o‘tishi kuchaygan. Oqibatda dehqonchilik uchun yaroqli sug‘oriladigan yerlarga bo‘lgan ehtiyoj tobora oshib borgan. Buning natijasida qo‘riq va bo‘z yerlarga suv chiqarilib, katta- katta ekin may don lari barpo etilgan. Bunday obodonchilik ishlarini amalga oshi rishda mam lakat ijtimoiy hayotida katta- 7 gina nufuzga ega bo‘lgan mulk dor tabaqa vakillari, qishloq oqsoqollari hamda qabila boshliqlari ishboshi sifatida faol qatnashadilar. Yangi o‘zlashtirilgan yer maydonlarining ma’lum bir ulushi ularning qo‘liga o‘tib, meros mulkiga aylangan. Shu tariqa, kattagina yer egaligiga asoslangan mulk dorlar taba qasi shakllangan. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|