O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

XVII asr 
mashhur fran suz fizigi Blez Paskal tomonidan 
suv ning bosim kuchi to‘g‘risida yaratilgan kashfiyotdan qa-
riyb 7 asr muqaddam movarounnahrlik 
muhandislarga ma’lum ekanligidan dalo-
lat beradi.
X asrdan boshlab binokorlikda sinchkori 
imoratlar keng tar 
qaladi. Yakkasinch va 
qo‘shsinchli binolarning tagsinchlaridan 
tor tib ustunlari-yu sarrovlari va to‘sin lariga-
cha yog‘ochlarni birik tirish uslubida qurilib, 
sinchlarning orasi xom g‘isht yoki guvalalar 
bilan urib chiqilgan. Bu tuzilishdagi imorat-
larni qurish hozirgacha saqlanib keladi. Af-
ro siyob, Varaxsha, Bu xoro va Poykand 
sha
har xarobalarida kovlab ochilgan turarjoy 
qoldiq laridan ma’lum bo‘lishicha, X–XI asrlarda ham paxsa va 
xom g‘ishtdan qurilgan imoratlar sha har me’morchiligida asosiy 
o‘rinni egallagan.
X asr suv 
omborining 
to‘g‘oni –
 Xonbandi
Jarqo‘rg‘on 
minorasi 
(XII asr)

---

108
Naqqoshlik, o‘ymakorlik va xat tot lik.
 
IX–XII asr bosh-
larida me’ 
morchilik bilan birga naqqoshlik va o‘ymakorlik 
san’ati ham ancha rivoj topadi. Imoratning peshtoqi, eshigi 
va devorining ayrim qismlari turli mazmundagi bitiklar bilan 
qoplanar edi.
Bu davrda xattotlik xalq san’atining muhim va keng tarqal-
gan sohalaridan biri edi. Hali kitob bosish kashf etilmaganligi, 
qo‘lyozma kitoblarning nusxalari faqat qo‘lda ko‘chirilishi 
tufayli xattotlik san’ati ancha rivoj topdi. Turli uslubda husnixat 
bilan bitilgan xattotlik namunalari me’moriy naqshlarda ham 
hayotiy mazmun va estetik zavq beruvchi bezak sifatida 
ishlatiladi.