O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 14- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

Yengillashgan 
diffuziya.
Yengillashgan 
diffuziyada 
ham 
moddalar 
kontsentratsiya gradienti tufayli, ammo maxsus membrana tashuvchi-oqsillar 
translokaza, permeaza yordamida membranadan o'tadi. Bu oqsillarning roli gidrofil 
moddani membrananing gidrofob qatlami orqali o'tkazib berishdan iboratdir. 
Chamasi, moddani translokaza biriktirib olish va konformatsiyasini o'zgartirish yo'li 
bilan o'tkazib berish hammadan ko'ra ko'proq tarqalgandir, shuning natijasida 
membranada gidrofil kanal ochiladi va modda membrananing ikkinchi tomoniga 
o'tadi. Tashuvchi-oqsilning tashib o'tkaziladigan moddaga komplementar bo'lgan 
biriktirish markazi bor, bu munosabat bilan yengillashgan diffuziya oddiy diffuziyadan 
farq qilib yuqori darajada selektivlik, ya`ni tanlab o'tkazish xarakterlidir. Masalan, 
odam eritrotsitlari membranalaridan glyukoza tashuvchisi ajratib olinib, sun`iy 
liposomalarga kiritilgan. Bunday liposomalar D-glyukozani atrofdagi eritmadan 
ichkariga katta tezlik bilan olib o'tadi-yu, Lekin L-glyukoza yoki boshqa moddalarni 
olib o'tolmaydi. Har bir modda yoki bir guruh o'xshash moddalar uchun hujayra 
membranalarida o'zining tashuvchisi bo'ladi[6]. Tirik hujayrada oddiy va 
yengillashgan diffuziya yo'li bilan yuzaga keladigan turli yo'nalishdagi moddalar 

---

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
14-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.12.2022
oqimlari hech qachon bir-biri bilan kesishmaydi, chunki kontsentratsiya hech qachon 
baravarlashib olmaydi; hujayraga o'tadigan moddalar, masalan, kislorod, glyukoza 
metobolik jarayonlarda sarflanadi, ularning sarflangan qismi esa membrana osha 
o'tish hodisasi tufayli doim o'rni to'lib turadi[4].