O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 18- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 18- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.04.2023 rekordlarga erishish qobilyati; 4) bellashuv vaziyatni tog‘ri tushunish; texnik, jismoniy va boshqa tayyorgarlikni turli komponentlarini o‘zaro uyg‘unlikda qo‘llash qobilyati. Yakuniy saralash. Vazifa – suzuvchini sport bilan shug‘ullanishni davom ettirish maqsadga muvofiqligini baholash va uni yuqori maxoratni saqlab qolishi davomiyligini prognozlashtirish. Asosiy mezonlar: 1) tegishli motivatsiya (intilish) ni mavjudligi va salomatlikda maxoratni saqlab qolishga moneliklarni yoqligi; 2) sportchini yoshi va uni ixtisoslik uchun tanlangan yo‘nalishlardagi eng maqbul yuqori natijalarga muvofiqligi; shuningdek, yuqori mahoratini saqlab qolish davomiyligi; 3) erishilgan tayyorgarlik holatini saqlab qolish uchun zarur organizmni zahira imkoniyatlarini, mavjudligi; 4) oily yutuqlar sporti bilan shug‘ullanishni davom ettirishga yordam beruvchi ijtimoiy va moliyaviy sharoitlar mavjudligi. Suzuvchilarni birlamchi saralash va ularni kelgusida ko‘p yillik tayyorgarligi samaradorligi saralashni birinchi bosqichda jahonni ko‘plab kuchli suzuvchilari suzish bilan shug‘ullana boshlagan yoshdagi, yani 7-9 yoshli bolalarni jalb qilishga ko‘p jixatdan bog‘liqdir. Maktabgacha yoshdagi bolalarni mashg‘ulotlarga jalb qilishda quyidagi holatlarni hisobga olish maqsadga muvofiqdir. Birinchidan, sportcha qobilyatlarni erta prognozlashtirish uni ishonchliligini pasayishi bilan bog‘liq. Shuningdek, zamonaviy sportchilarni tayyorlash muddati shug‘ullanishni erta boshlagan suzuvchilarni yuqori natijalarga erishish uchun maqbul yoshga yetmasdan, o‘rtaroq suzish bilan shug‘ullanishni to‘xtatishlariga olib keladi. Va nihoyat, maktabgacha yoshdagi bolalar bilan shug‘ullanish faqatgina sog‘lomlashtiruvchi yo‘nalishga ega bo‘lsagina, maqsadga muvofiqdir. Sifatli birlamchi saralashni zaruriy sharti - uni bolalarni 30-40 ta mashg‘ulotlardan iborat boshlang‘ich suzishga o‘rgatish jarayonidan so‘ngo‘tkazishidir. Tegishli amaliyot istiqbollilik baxolashning ob’ektivligini sezilarli darajada oshiradi, chunki aks holda, boshida birmuncha yaxshiroq suzadigan bolani iqtidorli suzuvchi sifatida qabul qilish mumkin. Bolalar ommaviy tarzda hayot uchun zarur ko‘nikmalarni o‘rganishini ta’minlanadi. Birlamchi saralashni muhim tamoyili – maqbul yoshda yuqori natijalarni erishishni belgilab beruvchi xislatlar va qobilyatlarga yo‘naltirilganlik. Ko‘pgina murabbiylar suzish texnikasini tezda o‘zlashtirishga, yani o‘tib ketuvchi xususiyatga ega belgiga; yanada yomoni – suzuvchilar uchun nospecifik sinamalar – osilib tortimishlar, o‘tirib - turishlar soni, kaft dinamometriyasi ko‘rsatkichlariga katta etibor qaratishadi. Suzuvchilar uchun bunday nospecifik sinamalar natijalari ularni istiqbollik mezoni hisoblanadi Shu tariqa, suzuvchilar ko‘pyillik saralash jarayonini birinchi pog‘onasinim samaradorligi yoshga xos rivojlanish davomida kam o‘zgaruvchan turg‘un va mashg‘ulot ta’siriga bir oz beruluvchan belgilarga yo‘nalishni nazarda tutadi. Bunday belgilarga, xususan, maxoratlik belgilarni kiradi. (2 jadval) Aynan yangi shug‘ullanuvchini tashqi maxoratini baxolash va uni asosiy antropometrik ko‘rsatkichlarini o‘lchashdan boshlab ko‘p hollarda, sportcha suzish istiqbolligini aniqlash boshlanadi. Bunda gavdasi proportsional tuzilgan baland bo‘lgan, ixcham tana vazni silliq (rel’yefi aniq ko‘rilmaydigan) mushak tizimi, ingichka to‘liq va bilaklar, |