O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 8- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

---

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
8-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.05.2022
666 
BOSHLANG'ICH SINFLARDA OT SO'Z TURKUMI MAVZUSINI O'QITISHDA 
ZAMONAVIY TA'LIM TEXNOLOGIYALARINING AHAMIYATI 
Nuritdinova Toshtilla Mo‘minovna 
Sirdaryo viloyati Sayxunobod tumani
 6 umumiy o‘rta ta‘lim maktabining boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
So'z turkumlari ustida ishlash metodikasining lingvistik asosi so'zlarning leksik-
grammatik, morfologik va sintaktik belgilariga ko'ra turli guruhlarga ajratilishi, ya'ni 
so'z turkumlari haqidagi ilm hisoblanadi. 
Boshlang'ich sinflar dasturi o'quvchilarni so'z turkumlari mustaqil va yordamchi 
so'z turkumlariga bo'linishi bilan maxsus tanishtirishni ko'zda tutmaydi, ammo 
o'qituvchi bolalarni so'z turkumlarining belgilari bilan amaliy tanishtiradi. 
So'z turkumlarini o'rganishdagi asosiy vazifa o'quvchilarning og'zaki va yozma 
nutqini o'stirish, lug'atini yangi ot, sifat, son, fe'l-lar bilan boyitish, o'quvchilar shu 
vaqtgacha foydalanib kelayotgan so'zlarning ma'nosini aniq tushunishiga erishish, 
bog'lanishli nutqda u yoki bu so'zdan o'rinli foydalanish malakasini o'stirish 
hisoblanadi. Bu vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish uchun so'z turkumlarini o'rganish 
jarayonida sinonim, antonimlar (atamalar berilmaydi) ustida muntazam ish olib 
boriladi, o'quvchilar ko'p ma'noli so'zlar, ularning o'z va ko'chma ma'noda ishlatilishi 
bilan tanishtiriladi. Bunda ta'limni o'quvchilarning shaxsiy tajribalari, bevosita 
ko'rganlari, radiodan eshitganlari, kitobdan bilib olganlari bilan bog'lash muhim 
ahamiyatga ega. 
O'quvchilarda kuzatish, muhim narsalarni sezish ko'nikmalarini shakllantirish, 
atrof-muhit haqidagi bilimlarini boyitish bilan bir vaqtda ularning nutqini o'stirish 
vazifasi ham amalga oshiriladi. 
―Ot" mavzusini o'rganish tizimi maqsadga yo'naltirilgan jarayon bo'lib, 
bunda shu so'z turkumining umumlashtirilgan ma'nosi va grammatik belgilari aniq 
izchillikda, bir-biri bilan ilmiy asoslangan bog'liqlikda o'rganiladi, shuningdek, 
otdan nutqda to'g'ri foydalanish va to'g'ri yozish malakasini shakllantirish 
maqsadida bajariladigan mashqlar asta murakkablashtira boriladi. 
Til hodisasi sifatida otning xususiyatlari, uni o'rganish vazifalari, o'quvchilarning 
yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, har bir sinf uchun material hajmi, ularni 
o'rganish izchilligi belgilangan. 
Boshlang'ich sinflarda otni o'rganish vazifalari quyidagilar: 
i.
,,Ot" haqidagi grammatik tushunchani shakllantirish; 
ii.
kim? 
so'rog'iga javob bo'lgan (shaxs bildirgan) otlardan so'rog'iga javob 
bo'lgan (narsa, hayvon, jonivor va boshqalarni gan) otlarni farqlash ko'nikmasini hosil 
qilish; 
iii.
kishilarning familiyasi, ismi, otasining ismi, hayvonlarga qo'yilgan ornlar va 
geografik nomlarni bosh harf bilan yozish ko'nikmasini shakllantirish; 

---