O‘zbekistonning eng yangi tarixi (Oliy o‘quv yurtlari nomutaxassis fakultet talabalari uchun) Darslik Toshkent 2021

partiyalar va jamoat birlashmalaridan mustaqil ravishda ishlay boshladi. Davlat 
arbitraji - hakamlik sudini xo‘jalik sudiga aylantirish, Qoraqalpog‘iston prokurorlarini 
tayinlash va ularning faoliyatini nazorat qilishda ishtiroki, ularning vazifalarini 
aniqlashtirish huquqni muhofaza qilish organlari rivojlanishining muhim bosqichi 

---

162 
bo‘ldi. 
Zamonaviy sharoitda vazirliklar, davlat qo‘mitalari va Vazirlar Kengashiga 
bo‘ysunuvchi tashkilotlar, davlat apparati tarkibida, davlat hokimiyati va 
boshqaruvining oliy organlari hujjatlari asosida tuzilgan va amalda bo‘lgani holda 
muhim ijodiy ishlarni amalga oshiradilar. Iqtisodiyotning bozor munosabatlariga 
o‘tishi davrida haqiqiy ijtimoiy-siyosiy va davlat hayoti talablari, milliy iqtisodiyot va 
madaniyatning alohida tarmoqlarini boshqarish, ulaming ahvolini yaxshilash uchun 
muayyan choralar ko‘rishni nazarda tutadi. 
Shuni alohida qayd etish kerakki, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida 
respublikaning qonuniylik darajasi ta’minlangan bo‘lib, bu qoraqalpoq xalqiga o‘z 
taqdirini o‘zi belgilash, teng huquqli jamiyat qurish, fuqarolik pozitsiyasini har 
tomonlama rivojlantirish, shuningdek, aholining huquq va erkinliklarini himoya qilish 
kafolatini beradi. 
Qoraqalpog‘iston suveren respublika sifatida o‘z Davlat ramzlariga ega. 
1992-yil 14-dekabrda “Qoraqalpog‘iston Respublikasining davlat bayrog‘i 
to‘g‘risida” qonun qabul qilindi. Bayroq mashhur qoraqalpoq va o‘zbek rassomi 
Jollibay Izentayevning eskiziga binoan yaratilgan. 
1993-yil 9-aprelda respublikaning davlat gerbi haqidagi qonun qabul qilindi. 
Gerb ham O‘zbekiston gerbi asosida rassom Jollibay Izentayev tomonidan ishlab 
chiqilgan. Qoraqalpog‘iston gerbi O‘zbekiston gerbiga juda o‘xshaydi va amalda 
qismlarga bo‘lib nusxa ko‘chiriladi. Bu ikki respublika birligining belgisidir. 
1993-
yil 24-dekabrda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy Kengashining 
XIV sessiyasida “Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat madhiyasi” to‘g‘risida 
qonun qabul qilindi. Madhiya qoraqalpoq tilida bo‘lib, gimn so‘zlarining muallifi 
Ibroyim Yusupov, bastakori Najimaddin Muhammeddinov hisoblanadi. 
1994-
yil 24-sentabrda Oliy davlat qonun chiqaruvchi hokimiyati 
faoliyatining 
huquqiy asosi bo‘lgan Qoraqalpog‘iston Respublikasining 
“Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengeslari to‘g‘risida” konstitutsiyaviy 
qarori qabul qilindi va kuchga kirdi. 1994-yil sentabr oyidan boshlab Jo‘qorg‘i 
Kengesi (Oliy Kengash) Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi deb 
nomlandi. Vazirlar Kengashi Qoraqalpog‘iston Respublikasi oliy davlat 
hokimiyatining ijro etuvchi organi bo‘lib, rais, Vazirlar Kengashi, rais o‘rinbosarlari, 
vazirlar, Qoraqalpog‘iston Respublikasi davlat qo‘mitalari raislari, davlat va xo‘jalik 
boshqaruvi organlari rahbarlaridan iborat hisoblanadi. 
Shu davrda tizimda amalga oshirilgan o‘zgarishlar natijasida ijro etuvchi 
organlarning maqomi, qonunchilikni modernizatsiya qilish va takomillashtirish 
yuzasidan qator ishlar qilindi. 
1993-1998-yillarda Qoraqalpog‘iston Respublikasi vazirliklari va davlat 
qo‘mitalari uchun alohida yangi qoidalar qabul qilindi. Bozor munosabatlariga o‘tish 
jarayonida milliy iqtisodiyot tizimida yangi boshqaruv tizimini yaratish, shuningdek, 
mavjud vazirlik, davlat qo‘mitalari, uyushmalar, muassasalar va boshqa davlat 
korxonalarini qayta tashkil etish zarurati tug‘ildi. 
Masalan, mustaqillik yillarida ko‘plab korxonalar, uyushmalar va konsernlar 

---

163 
optimallashtirildi. Davlat hokimiyatining ijro etuvchi organining amaliy yordami 
bilan bunday optimallashtirish natijasida 1991-yilda Davlat reja qo‘mitasi va 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi tuzildi. 
Shu o‘rinda qayd etish kerakki, Qoraqalpog‘iston Respublikasi 
Konstitutsiyasida bir qator muhim tushunchalar va tamoyillar mustahkamlab 
qo‘yilgan, siyosiy partiyalarning davlat hokimiyati tizimidagi o‘rni aniqlangan (32, 
54, 55, 58-moddalar). Siyosiy partiyalami moliyalashtirishni huquqiy tartibga solish 
imkoniyatini yaratgan “Siyosiy partiyalami moliyalashtirish to‘g‘risida”gi qonunning 
qabul qilinishi partiyalarning ijtimoiy-siyosiy faolligining o‘sishiga ijobiy turtki 
bo‘ldi. 
Qoraqalpog‘istonda jamiyatning turli sohalarida turli jamoat birlashmalari 
faoliyat yuritadi, jumladan, 2001-2016-yillarda respublika darajasida faoliyat 
yuritgan “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakati, shuningdek, O‘zbekiston Xotin- qizlar 
qo‘mitasi, kasaba uyushmalari va boshqa tashkilotlar ham samarali faoliyat yuritdi.