O’zbekistonrespublikasi oliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi namangandavlatuniversiteti biologiya kaferdrasi

Organizmlarda alohidalaniShning geografik, biologik, ekologik va etologik xillari mavjud.
A. Geografik alohidalaniSh yirik daryolar. haland tog’lar va boshqa to’siqlar orqali ro’y beradi B. Biologik alohidalaniSh esa tur jchidagj inHiviHiarrijpg poparo chatiShmasligiga olib keladi.
D. Ekologik alohidalaniSh bir tur doirasidaei oreanizmlarninp har yji v^gtdpffi jii-siy faolligi va jinsiy yetiliShi bilan aloqador.
E. Hayvonlarda yana xatti-harakat, xulq-atvor bilan bog’liq etologik alohidalaniSh mavjud. Masalan, baozi quShlarning o’ziga xos sayraShi, urg’ochisinj o’ziga jalb qjliShi bir-biridan farq qiladi.
AlohidaianiShning turli Shakllari uzoq muddat davomida har xil alellarga ega orga-nizmlarning Yerkin chatiShiShini bartaraf etadi. Bu esa o’z navbatida alohidalaShgan organizm guruhlarini bir-biridan farq qiliShiga, yangi populvatsiyalaming paydo bo’liShiga olib keladi.
Tabiiy tanlaniShdan farqli o’laroq, yuqorida bayon etilgan evolutsiyaning boSh-lang’ich omillari ma’lum yo’naliShga ega bo’lmaydi.
EVOLYuTSIYa DALILLARI
Evolutsiyaning sitologik, molekulyar biologik, embriologik, soliSh-tirma anatomik, paleontologik, biogeografik dalillari ilmiy isbotlanadi. Bu bilimlar hujayra, nuklein kislotalar, oqsillar tuziliShi va funksiyasini, biogenetik qonun, gomo-logik, analogik, rudiment organJar, atavizm hodisasi, Yeralar, ularning yoShini aniqlaSh usullari, qitoalarning paydo bo’liSh haqidagi tushun chalar bilan uzviy aloqadordir. Qayd qilinganlarning hammasi sizga makroevolutsiyani tushun iShga ko’mak beradi.
Tur doirasida ro’y beradigan jarayonlar baozi hollarda qisqa muddatli bo’lgani sababli ularni to’g’ridan-to’g’ri o’rganiSh mumkin.
Makroevolutsiya, ya’ni turdan yuqori bo’lgan sistematik birliklar: avlod, oila, turkum, sinf, tiplardagi evolutsion jarayonlar million yil-lar davomida amalga oShgani sababli, uni bevosita kuzatib bo’lmay-di. SHu bois makroevolutsiya bilvosita dalillar, ya’ni qadimgi davr mavjudotlari hozirgi turlarining, taShqi, ichki tuziliShi, rivojlariiShi, ularning hayotiy jarayonlarni o’zaro taqqoslaSh orqali aniqlanadi.
Makroevolutsiya mikroevolutsiyaning uzviy davomi sanaladi. CHunki mikroevolu-tsiyadagi mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik, populyatsiyaning genetik va eko-logik jihatdan xilma-xil bo’liShi, evolutsiyaning boShlang’ich omillari makroevolutsiya-da ham o’z taosirini ko’rsatadi.