O’zbеkitsоn rеspublikasi

BMT tinchlikni barqaror etish uchun nimalar qiladi?
Birlashgan Millatlar Tashkilotining eng bosh vazifalaridan biri - butun dunyoda tinchlikni barqaror etishdir. Nizomga binoan a`zo-mamlakatlar o`zlarining xalqaro kelishmovchiliklarini tinch yo`l bilan hal etadi, qurolli kuchlarni boshqa davlatlarga nisbatan qo`llamaydilar, ularga tahdid solmaydilar.
Ko`p yillar mobaynida xalqaro krizislarni bartaraf etish va paydo bo`lgan mojarolarni hal qilishga yordam berishda Birlashgan Millatlar Tashkiloti muhim rol o`ynadi. U tinchlikni o`rnatish, tinchlikni saqlab qolish va insonparvarlik yordami ko`rsatish borasida ko`plab operatsiyalar turkumini amalga oshirdi. Shuningdek u birmuncha jiddiy tus olgan mojarolarni ham bartaraf etishga muvaffaq bo`ldi. Mojarolar kelib chiqqan hollarda u zo`ravonlikning tub ildizlarini qirqish va mustahkam tinchlik uchun asoslar yaratishga yo`naltirilgan va koordinatsiyalashtirilgan yanada qat`iy chora-tadlbirlar qabul qiladi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti bu borada diqqatga sazovor natijalarni qo`lga kiritdi. Masalan, 1962 yilgi Karib krizisini, 1973 yilgi Yaqin Sharq janjalidagi keskinlikni bartaraf etishga muvaffaq bo`ldi. 1988 yili Birlashgan Millatlar Tashkilotining tinch yo`l bilan hal etish borasidagi sa`y-harakatlari Eron-Iroq urushini bartaraf etish imkonini berdi, undan keyingi yili Birlashgan Millatlar Tashkiloti tashabbusi bilan o`tkazilgagn muzokaralar tufayli sovet qo`shinlari Afg`onistondan olib chiqildi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti 90-yillarda Quvayt mustaqilligini tiklashga yordam berdi, Kambodja, Salvador, Gvatemala va Mozambikda fuqarolar urushini to`xtatishda, Gaiti va Syerra-Leonda demokratiya asosida saylangan hukumatni tiklashda katta rol o`ynadi, shuningdek, qator boshqa mamlakatlardagi kelishmovchiliklarni bartaraf etdi va hal qildi.
Qurolsizlanish
Qurol-yarog`lar tarqalishiga chek qo`yish, shuningdek, yalpi qirg`in qurollarining qisqartirilishi, pirovardida, ularning barcha zahiralari yo`qotilishiga erishish eng muhim vazifalardan biridir. Birlashgan Millatlar Tashkiloti qurolsizlanish bo`yicha muzokaralar o`tkazish, shu sohada tavsiyalar ishlab chiqish va tadqiqotlar tashabbuskori bo`lish uchun doimiy forum vazifasini o`taydi. U qurolsizlanish bo`yicha Konferensiya va boshqa xalqaro tashkilotlar doirasida olib boriladigan ko`pqirrali muzokaralarni qo`llab-quvvatlaydi. Bu muzokaralar natijasida Yadro qurolini tarqatmaslik haqidagi keng qamrovli shartnoma (1996 y.) va yadro qurolidan xoli zona to`g`risidagi shartnoma kabi xalqaro kelishuvlar ro`yobga chiqdi.
Shuningdek, bundan boshqa kimyoviy (1992 yil) va bakteriologik (1972) qurollarning zahiralarini tayyorlash, ishlab chiqish va to`plashni ta`qiqlovchi, dengiz va okeanlar tubiga (1971 yil) va kosmik fazoga (1967 yil) yadro qurolini joylashtirishni ta`qiqlovchi shartnomalar, shu singari yana boshqa turdagi qurollarni ta`qiqlovchi yoki chegaralovchiartnomalar tuzilgan edi. 1977 yilda yer usti minalaridan foydalanishni ta`qiqlovchi konvensiyaga 100 dan ortiq davlat imzo chekdi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti mana shu konvensiyaga va vayron qiluvchi turdagi qurollardan foydalanishni ta`qiqlovchi boshqa xalqaro shartnomalarga barcha davlatlarni qo`shilishga chaqirdi. BMT shuningdek, o`q otar va yengil qurollar ustidan nazoratni kuchaytirishning ham tarafdoridir. Bosh Assambleya karoriga binoan xalqaro konferensiya o`q otish qurollari bilan noqonuniy savdo qilish bo`yicha masalani 2001 yilda ko`rib chiqadi.
Venada joylashgan atom energiyasi bo`yicha xalqaro agentlik, kafolatlar borasidagi bitimlar tizimi asosida faoliyat ko`rsatib, tinchlik maqsadlarida foydalanish uchun mo`ljallangan atom ashyolari va jihozlaridan harbiy maqsadlarda foydalanilmasligini ta`minlashga javob beradi. Gaagada joylashgan Kimyoviy qurollarni ta`qiqlash bo`yicha tashkilot jahonning barcha mamlakatlari kimyoviy obyektlari haqida ma`lumot yig`ish bilan shug`ullanadi va kimyoviy qurollar bo`yicha Konvensiyaga amal qilish uchun nazoratni ta`minlash maqsadida doimiy kuzatuv olib boradi.