O'zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi

Qorqit ata kitabindag'i on eki jirdin' syujetlerinin' qaraqalpaq da'stanlarindag'i

syujetler menen uqsaslig'i.
SALAR QALAR QAZANNIN' U'YIN JAW ShAPQANI HAQQINDA JIR
Bul negizinen ar-namis xaqqindag'i da'stan bolip, pesheneklerdin' og'uz taypalarina topilisi, og'uzlardin' Salar Qazannin' bul sawashqa qatnasa almay, pant qumar qaliwi haqqinda so'z boladi. Ol ishki og'uzlardin' ko'semi bolg'an adam.
Qorqit jirlari da tariyxiy dereklerden onshama qashiq emes. Ol usi jag'inan da'standa xaqiyqiy opadar hayal obrazin asha otirip, onin' batir ku'yewi ha'm ma'rt perzentinin' de obrazin ta'sirli su'wretlegen.
Bir eldin' jawgershilik da'wirindegi waqiya tutas qayg'ili bolg'ani menen da'stannin' temasinda ko'rsetilgendey-aq batirdin' bala-shag'alarinin' dushpang'a bolg'an ko'z-qarasi arqali beriledi. Da'stanlarda uyqig'a ketken batir jeti ku'nge shekem oyanbaytug'ini siyaqli, an'g'a shig'ip ketken Salar Qazan tog'ay aarsinda uyqilap qalip, bir ha'ptege shekem oyanbaydi. Tap usinday payitti ku'tip turg'an jaw birden Qazanbektin' jurtina atlanis jasaydi. Bul sawashta Salar Kazannin' balasi Oraz, hayali Bo'rte qatin u'lken qaharmanliq ko'rsetedi. Biraq olardin' u'sh ju'z no'keri, jawdin' jetpis min' a'skerine to'tepki bere almaydi. Sonin' ushin jaw jen'iske erisedi. Orazdin' moynina bug'aw salip, anasi Bo'rteni qiz-kelinshekler menen qosip aydap ketedi. Ha'r bir a'sker Salar Kazannin' hayalinin' qolinan qimiz ishiwi da'rkar. Al onnan keyin hayaldi qiynap o'ltiremiz degen sheshimge keledi. Buni sezgen Bo'rte qatin tutqing'a tu'sken qiriq qizg'a o'zinin' kim ekenligin dushpang'a bildirmewdi o'tinish etedi. Sonin' ushin da «Bo'rte qatin kim?« - dep sorasa, ha'mmesi : «Men» - dep juwap beredi. Bul jag'daydi sezgen xan eger de onday bolatug'in bolsa, bul hayaldin' balasin bawizlap, maydalap tuwrap quwirdaq jasap, qiriq qizdin' aldina qoyin'. Quwirdaqtan kim da'm tatpasa sol Orazdin' anasi boladi»- dep jar urg'izadi. Bul haqqinda esitken Bo'rte tutqinda jatirg'an balasi menen qupiya so'ylesedi:
- Balam senin' etin'di jeyin be? Yaki jawdin' to'seginde jatip, a'ken'nin' namisin ayaq asti eteyin be? Sonda balasi Oraz:
- O, ha'miri ku'shli anajanimYo Meyli, dushpan meni soyip, etimdi parsha-parsha etip taslasinYo Menin' etimdi quwirdaq etip, beklerdin' qiriq qizina tartsin. Sonda olar tek bir tu'yirden g'ana jer. Al sen bolsan' eki tu'yirden je, tek a'kemnin' pa'k to'segin bilg'amasan' bolg'aniYo dep aytqan. Qorqit bul pikiri menen de «o'limnen namis ku'shli» degen naqil so'zge juwap tapqanday boladi. Bul da'standa negizinen awizbirshilikli , hu'jdanli adamlardin' ma'rtligi jirlang'an. Bunda perzent te,
onin' anasi da jaw aldinda bas iymeytug'in ma'rt adamlar sipatinda su'wretlengen Batir Salar Qazannin' dushpanlarinan o'sh aliw waqiyalari da'stannin' son'inda bayan etiledi.