O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw wa`zirligi a`jiniyaz atindag`i no`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti «Pedagogika» fakul`teti

Tema. Este saqlaw ha`m qiyal. (4 saat) 

Joba: 
1. Este saqlaw haqqinda tu`sinik, onin` a`hmiyeti. 
2. Este saqlaw protsessleri.
3. Este saqlaw tu`rleri. 
4. Qiyal haqqinda tu`sinik.
5. Qiyal tu`rleri. 
ESTE SAQLA. (YaD). Adam qabil etken, islegen, so`zshen` yamasa oylag`an na`rsesin yadinda 

tutiwda, saqlawg`a ha`m bunnan bilay eslewdi ko`rinetug`in adamzattin` oo`tmish ta`jriybesinin` 

sa`wleleniwin este saqlaw dep ataydi.
Este saqlawdan jurday bolg`an adam, I. M. Sechenovtin` ko`rsetkenindey-aq ba`rha`ma jan`a tuwilg`an 
na`restenin` awhalinda bolar edi, hesh na`rseni u`yrene almaytug`in, hesh na`rseni iyelep almaytug`in maqluq
bolar edi, ja`ne onin` is-ha`reketleri tek instinktler menen g`ana belgilener edi. Adamda este saqlaw 
bilimlerimizdi, uqipliliqlarimizdi, ko`nligiwlerimizdi do`retedi, saqlawdi ha`m bayitadi, onisiz tabisli tu`rde
oqiw da, jemisli xizmette bolwi mu`mkin emes. 


Este saqlaw- bul qa`de bolg`aninday-aq jan`a na`rseni adamnin` sanasinda bir na`rse menen
baylanistiriw boladi. Oqiw materiallarin este saqlap qaliw- bul oni buring`i bilimler menen baylanistiriw, sirt el 
so`zin este saqlap qaliw - oni tiyisli bir tu`sinik penen baylanistiriw degen so`z boladi. Bizin` sanamizda
sa`wlelengen ha`m bizin` yadimizda bekkemlenip qalg`an ayirim waqiyalardin`, faktlerdin`, zatlardin`, yamasa 
qubilislardin` arasindag`i baylanisti assotsiatsiya dep ataydi. Assotsiativlik baylanistin` tu`pki man`izi sonnan
ibarat, sanada usi baylanistin` basqa elementinin` payda boliwin da keltirip shig`aradi. Men bir adamnin` 
familiyasin esitiwden aq menin` sanama onin` obrazi payda boladi. Sol waqittag`i este saqlaw seziw organlari
ta`repinen sol waqitta kartinanin` da`l ha`m toliq tutip qaliwi, aling`an mag`liwmatti hesh qanday qayta islemewi 
menen baylanisli. Bul este saqlaw-mag`liwmattin` seziw organlari ta`repinen tikkeley sa`wleleniwi. Onin`
dawamlilig`i 0,1 den 0,5 s. Bul este saqlaw- obraz. 
Yad protsessi. Yad- quramali psixikaliq xizmet. Onin` sostavinan ayirim protsesslerdi ajiratip
shig`ariwg`a boladi. Onin` tiykarlari- este tutiw, este saqlaw (ha`m usig`an sa`ykes tu`rde umitiw), eske tu`siriw 
ha`m taniw boladi.

Este tutiw- yadtin` xizmeti este tutiwdan, yag`niy seziw ha`m qabil etiw protsessinde haqiyqatliqtan
zatlarinin` ha`m qubilislarinin` ta`siri astinda sanada payda bolatug`in obrazlardi ja`ne ta`sirlerdi bekkemlewden 
baslanadi. Fiziologiyanin` ko`z-qarasinan este tutiw- bul qozdiriwshiliqtin` izlerinin` ha`m usig`an sa`ykes
nervlik baylanislardin` miyde ju`zege keliw ja`ne bekkemleniw protsessi boladi.