Elektr mashinalami quvvatlariga nisbatan quyidagi guruhlarga boʻlish mumkin: 0,5 kVt gachа juda kichik mashinalar yoki mikromashinalar ; 0,5 ÷ 20 kVt- kichik quvvatli mashinalar ; 20 ÷ 250 kVt oʻrtachа quvvatli mashinalar va 250 kVt dan ortiq quvvatli mashinalarga katta quwatli mashinalar.
2. Oʻzgarmas tok mashinasining tuzilishi .
Oddiy oʻzgarmas tok mashinasining sxematik koʻrinishi 31- rasmda koʻrsatilgan. Oʻzgarmas tok mashinalari asosan ikki qismdan iborat: qoʻzgʻalmas qismi stator va aylanadigan qismi yakordan iborat. Stator O'z navbatida yarmodan, asosiy qutb oʻzagidan, qoʻzgʻatish choʻlgʻamidan, qoʻshimchа qutblardan, qoʻshimchа qutb choʻlgʻamlardan va boshqa konstruktiv elementlardan iborat.
Oʻzgarmas tok mashinalarining asosiy qutblarini magnit oʻzagi asosan qalinligi 0,5 1 mm bo'lgan elektrotexnik poʻlatdan yig'iladi ba'zi hollarda konstruktiv poʻlatlardan pam tayyorlanishi mumkin. Elektr mashinalarning magnit oʻzaklari issiq holda juvalangan E41, E42, E43 markali yoki sovuq holda juvalangan E310, E320, E330 kali yoki sovuq holda juv markali elektrotexnik magnit yumshoq poʻlatlardan tayyorlanadi. Keyingi paytlarda elektr mashinasozlik zavodlarida elektr mashinalarning magnit oʻzaklarini tayyorlashda sovuq holda juvalangan E310, E320, E330 markali poʻlatlar keng qoʻllanilmoqda. Elektr mashinalarning magnit oʻzaklaridagi induksiya asosan 1,2- 1,5 Tl, issiq holda juvalangan po latlar uchun 1,5-1,7 Tl ni va magnit oʻzagi sovuq holda juvalangan poʻlatdan tayyorlangan magnit oʻzaklarda induksiya 1,0- ARXIV. 4,5 TI ni tashkil etadi.
4- rasm. Oddiy oʻzgarmas tok mashinasi 1) asosiy qutb oʻzaklari ; 2) yakor ; 3)
Magnit oqimi stasionar rejimlarda oʻzgarmasdan qolganli- gi sababli oʻzgarmas tok mashina- larida asosiy qutb magnit oʻzak- larining tunukalari birbiridan laklar bilan himoya qilinmaydi. Katta quvvatli oʻzgarmas tok mashinalarining oʻtish jarayonlari- ni yaxshilash maqsadida asosiy qutb oʻzagining havo boʻshligʻga yaqin qismida pazlar rezalanib, bu pazlarga kompensasiyalovchi choʻlgʻam seksiyalari joylashtiriladi. Bu sek- siyalar oʻzaro ketma- ket ulanib, choʻtkalar orqali yakor choʻlgʻami bilan ham ketma- ket ulanadi. Qoʻshimchа qutb oʻzaklari yaxlit oʻzakdan tayyorlanadi va ikkita asosiy oʻzaklar o'rtasiga joylashtiriladi. Qoʻshimchа qutb choʻlg'amlari kommutasiya jarayonini
