O‘zgaruvchan tokni to‘G‘rilash mexanizmlari

32-rasm.

33-rasm.
Turtkilar majmuasi axborotni mujassamlaydi. Masalan, turtki «1» raqamli bo‘lsa, turtki bo‘lmagan vaqtni «0» deb olamiz. Mana shu ikki raqam orqali barcha kattaliklar, tushunchalar, mantiq elementlari, xullas, istalgan fikr, raqam va hokazo ifodalanadi. Raqamli EHMning asosi mana shu prinsipga, ya’ni barcha tushuncha, raqam, matn va mantiq tushunchalarini ikki raqam bilan ifodalashdir. Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, EHMning asosi bo‘lmish raqamli tuzilma hozirgi vaqtda radio-teleapparaturaga, avtomatik yuritmalarga, elektr o‘lchash va nazorat asboblariga, uy-ro‘zg‘or uskunalariga, xullas, turmushning barcha sohalariga kirib kelyapti. Turtki mexanizmlarining asosiylaridan biri – bu trigger hisoblanadi. Uning sxemasi 33-rasmda ko‘rsatilgan. Birinchi tranzistorga boshlang‘ich turtki berilganda birinchi T₁ ochiladi, turtki ma’lum kattalikka yetgandan keyin T₁ yopiladi va T₂ ochiladi. Shunday qilib, T₁ va T₂ navbatma-navbat ochilib-yopiladi, natijada chiqish kuchlanishi U₂ turtki ko‘rinishida (32-rasm) o‘zgaradi. Arrasimon kuchlanish ishlab chiqaruvchi mexanizm ham turtki mexanizmiga kiradi. Uning sxemasi 9.21-rasmda ko‘rsatilgan. Bu sxema neon lampa asosida ishlaydi.

34-rasm. 35-rasm.
Kirish kuchlanishi t₁ vaqt davomida ma’lum U_m kattalikka yetgandan keyin neon lampaning qarshiligi keskin kamayadi va t₂ vaqt davomida bu kuchlanish qariyb nolgacha pasayadi. Shu onda neon lampaning qarshiligi tiklanadi va kirish kuchlanishi yana ko‘payadi. Jarayon takrorlanadi. Chiqish kuchlanishi t_chiq ning shakli arrasimon bo‘lgani uchun bu tur o‘zgartirgichlar arrasimon kuchlanish generatorlari deyiladi (35-rasm). Elektron nurli naychalarda elektron nurni gorizontal yo‘nalishda burish uchun avtomobillarning yondirish sistemasida va hokazolarda qo‘llaniladi.