Parazitoloji

Lamellipodium
Tentakül
Pedunkul
Protoperidinium
Noctiluca
Gymnodinium
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Blastodinium’da
 
ardıl mayotik
 
bölünmelerle 
Palisporogenez
 
meydana gelir
.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Parazit dinoflagellatlar
 
diğer protistler
 
yanında, farklı hayvan 
gruplarında yaygındırlar.
 
-
 
Ektoparazit
 
-Sindirim sistemi paraziti
 
-Vücut boşluğu paraziti
 
-Hücreiçi
 
paraziti  olabilirler.
Parazitik
 
yaşam bu dinoflagellatlarda
 
bir takım değişiklikler gerektirir.
-
Bazılarında tutunma ve emme sistemi olan Hipokon
 
(Hipozom, Hipoteka) bir 
kök sistemi, “rhizoid” e dönüşmüştür. Örneğin  kabukluların yumurtaları 
içinde yaşayan Cytriodinium
 
parasiticum
 
tüneller açarak vitellüsü tüketir.
-
Endoparazitik
 
olanlarda dış örtü (teka) ve kamçılara ilişkin tüm izler 
kaybolur, çok nukleuslu
 
protoplazmik
 
kitle (plazmod)
 
haline dönüşürler. 
Örneğin Syndinium
 
ve Haematodinium
 
cinsleri.
-
Eşeyli üreme olarak, ardıl meydana gelen mayotik
 
bölünmeler ortaya çıkar. 
Buna “Palisporogenez” denir. Örn. Denizel kabukluların sindirim sisteminde 
yaşayan Blastodinium
 
cinsinde tipik olarak görülür.
Bu özelleşmiş eşeyli üreme tipinde ilk bölünme sonucunda önde 
oluşan bireye TROFOSİT
 
(beslenme bireyi), arkada meydana gelen bireye 
ise GONOSİT
 
(bir sonraki ardıl bölünmelerden sorumludur) denir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis: Dinoflagellidea
 
(=Dinomonadea)
Ordo
 
1: Diniferida
•
Tipik dinoflagellatlardır.
•
Çok sayıda kromozom taşırlar.
•
İğ mikrotübüllerinin
 
kutuplarında 
kinetozomlar
 
(sentrioller) bulunmaz 
[Anastral
 
Mitoz].
•
Teka
 
mevcut olup, yapısı ve 
morfolojisi sınıflandırmada ölçüttür.
Pyrocystidae
 
(denizel ektoparazit)
ve 
Blasinidae
Sindirim sistemi, vücüt
 
boşluğu veya 
hücreiçi
 
endoparazitler
 
veya
Denizel yumurtalar üzerinde 
ektoparazittirler.
Genus: Blastodinium
Sindirim sistemi parazitidir.
Ordo
 
2: Syndinida
Tipik dinoflagellat
 
yapısından farklıdırlar.
Az  sayıda (4-10) ve “V”-harfi şekilli 
kromozom taşırlar.
İğ mikrotübüllerinin
 
kutuplarında 
kinetozomlar
 
bulunur [Astral=Syndinien
 
Mitoz].
Teka
 
ve kortikal
 
alveolleri bulunmaz. 
Endoparazittirler.
Syndinidae
Metazoa’da
 
endoparazit
 
olup çok hücreli 
koloniler yahut çok nukleuslu
 
plazmodlar
 
oluştururlar.
Genus:  Haematodinium
Syndinium
Vücut boşluğu parazitidir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Blastodinium
 
spinulosum’un
 
yaşam döngüsü
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Syndinium
 
turbo’nun
 
yaşam döngüsü’ne ait 
farklı formlar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Mastigophora
 
(=Flagellata) (Esas Kamçılılar)
•
Ototrofik
 
türler (koloni teşkili)
•
Heterotrofik türler serbest ve parazitik
 
yaşarlar.
•
 
Fagotrofik
 
türlerde → Sitostom
 
(Hücre Ağzı, besinin içeriye alınması
 
ile ilgili 
özelleşmiş
 
bir zar bölgesi.
•
 
Eşeysiz çoğalma →
 
Boyuna İkiye Bölünme (=
Simmetrogenik, İntrakinetal
) ile 
gerçekleşir. Eşeyli çoğalma bazı gruplarda görülür.
3 alt-şubeye ayrılırlar. Sınıflandırmada önemli bazı organellerin
 
durumu:
Kinetid
 
(Undulipodyal
 
aparey):
 
Kinetozom
 
(kaide cisimciği) ve onunla ilişkili tübüller
 
ile fibrillerin
 
oluşturduğu bütünlük. İçerdiği kinetozom
 
sayısına göre Monokinetid(basit), 
Dikinetid
 
veya Polikinetid
 
şeklinde tiplere ayrılır.
Heterodinamik:
 
Farklı yönelime sahip
 
Heterokont:
 
Farklı uzunluğa sahip
Paraflagellar=Paraaksiyal
 
Çubuk:
 
Kamçı zarı ile kamçı aksonemi
 
(mikrotübüler
 
eksen) 
arasında yerleşen enine çizgili fibriller
 
(Kinetoplastidea).
Rhizoplast: 
Kinetozomların
 
kaidesinden çıkarak nukleus
 
yahut sitoplazmadaki 
MTOC’lere
 
uzanan enine bandlı
 
mikrotübül
 
yapısındaki çubuklar. (Proteromonadea)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Kamçı Ultrastrüktürü
(Kinetid-Monokinetid)
Kamçı
Alveol
0.2 µm
Kinetozom
 
enine kesittinde
 
9+2 li
 
mirotübül
 
yapısı
Kamçı 
Aksonemi
Kamçı Aksonemi
Pellikül
Dalgalı 
Zar
Paraflagellar
 
Çubuk
Trypanosoma
 
dalgalı zar enine kesiti
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Subphylum
 
1: Oligomastigophora
Kinetidleri
 
basit yapıda. Çoğunlukla heterodinamik
 
2 kamçılıdırlar. 8 sınıfından 
sadece 2’sinde (
Proteromonadea
 
ve 
Kinetoplastidea
) önemli parazitik-patojenik
 
türler bulunur.
Proteromonadea
Kinetoplastidea
•
1 veya 2 çift heterodinamik
 
ve heterokont
 
kamçılıdırlar
•
Nukleus
 
etrafında “Fasulye biçimli” tek 
mitokondri bulunur, nispeten küçüktür.
•
Mitokondrial
 
DNA yoğunlaşması ile 
meydana gelen Kinetoplast
 
yoktur.
•
Paraaksiyal=Paraflagellar
 
çubuk yoktur.
•
Golgi
 
apareyi diktiyozom
 
şeklindedir ve 
kinetozomlardan
 
çıkarak mitokondriye 
kadar uzanan band
 
şekilli Rhizoplast’ı
 
halka şeklinde kuşatır.
•
Ağırlıklı olarak non-patojenik
 
kommensaller
 
halinde yaşarlar.
•
1 veya 2 kamçılıdırlar (2 kamçılılarda 
kamçılar heterodinamiktir.
•
Hücrede bir uçtan diğer uca kadar uzanan 
tek ve büyük bir mitokondri bulunur.
•
Kinetozoma
 
yakın yerleşen Kinetoplast
 
mevcuttur.{Akinetoplastik, Eukinetoplastik, 
Polikinetoplastik
 
durumlar görülür}
•
Paraaksiyal=Paraflagellar
 
çubuk vardır.
•
Golgi
 
apareyi diktiyozom
 
şeklinde değildir.
•
Rhizoplast
 
bulunmaz.
•
Çoğu parazit olup önemli hastalıklar 
oluştururlar. Azı serbest yaşar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ordo: Proteromonadida; Familia: Proteromonadidae
Uzunca Piriform
 
(armut şekilli)’durlar. Vücut yüzeyleri Stri
 
(yiv) denen çizgilenmelere 
sahiptir. Bunlar iç taraftan çok sayıda birbirine paralel düzenlenmiş uzunlamasına 
mikrotübüller
 
ile desteklenir.Amfibi ve reptillerin
 
sindirim kanalında yaşarlar ve dışarı 
atılan kistler meydana getirirler. Kistlerine Trofokist
 
denir.
Proteromonas
Karotomorpha
Striler
 
derin olmayıp, vücutta 
uzunlamasına uzanır.
1 çift heterodinamik
 
ve heterokont
 
kamçılıdır.
Posterior
 
vücut kısmında yüzeysel kılsı 
yapılar (somatonem) bulunur.
P. lacertae*, P. uromastixi*
 
kertenkelelerde,
P. longifila
 
kuyruklu kurbağalarda
Patojenlikleri pek yoktur.
Striler
 
derin ve vücutta spiral şekilde 
uzanır.
2 çift heterodinamik
 
ve heterokont
 
kamçılıdır.
Somatonem
 
yoktur.
K. bufonis* ve K. swezyi
 
amfibilerin 
ergin ve tetarlarında,
K. testudinis
 
kaplumbağalarda
Patojenlikleri pek yoktur.
*ülkemizden kayıt edilmişlerdir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Proteromonas
 
lacertae'nin
 
yaşam döngüsüne ilişkin farklı formlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Proteromonas
 
lacertae'de
 
ikiye bölünme (a, b ve c) ve Karotomorpha
 
bufonis'e
 
ait 
trofozoitin
 
genel görünümü (d). G=Golgi, M=Mitokondrium, N=Nukleus, R=Rhizoplast, 
S=Striler
 
(=Yüzeysel Yivler).
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Proteromonas
 
lacertae
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ordo: Kinetoplastida
Sobordo
 
1: Bodonina
Sobordo
 
2: Trypanosomatina
-
 
Tipik 2 heterodinamik
 
kamçılıdırlar;  
birisi geriye doğru uzanır.
-
 
Eukinetoplastik, Polikinetoplastik
 
Pankinetoplastik
 
(=Akinetoplastik)’tirler
-
Çoğunluk serbest, az bir kısmı parazit.
-
 
Yaşam döngülerinin en azından bir 
safhasında serbest veya bir dalgalı zar ile 
vücuda yapışık tek kamçılıdırlar.
-
 
Eukinetoplastik, tek türü akinetoplastiktir. 
(Trypanosoma
 
evansi’de)
-
 
Tamamı parazittir. 
Eşeyli üreme bilinmez.
Bodonidae
(Pire Kamçılıları)
Geriye uzanan kamçı 
hücre gövdesine 
yapışmaz, serbesttir.
Bodo, Rhynchomonas
 
ve 
Icthyobodo
 
(necator)
Cryptobidae
Geriye uzanan kamçı hücre Dalgalı zar kaldırarak veya 
doğrudan vücuda yapışık haldedir. 
Cryptobia
 
(C. helicis)
Dalgalı zar yoktur.
 
Pulmonata’da
-seminal
 
vesiküller
 
ve
-bağırsakta 
endoparazittirler. Kisti 
yoktur. Kopulasyon
 
anında bulaşırlar.
Trypanoplasma
 
(T. borelli)
Dalgalı zar vardır.
 
Denizel ve 
tatlısu
 
balıkların’da
-
kan parazitidirler. Bulaşma 
sülükler
 
(biyolojik vektör) 
aracılığı ile olur. 
-
Tatlısuda: Hemiclepsis
 
ve 
Piscicola
 
vektördür.
Tatlısu
 
balıklarının 
solungaçlarında 
ektoparazit
 
yaşar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ichthyobodo
 
(=Costia) necator
 
ile 
enfestasyondan
 
ölmüş bir sazan
Solungaç kesiti
Ichthyobodo
 
(=Costia) necator
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Cryptobia
 
(C. helicis)
Dalgalı zar yoktur.
 
Pulmonata
 
(Kara 
Salyangozları)’da  -seminal
 
vesiküller
 
ve
-bağırsakta endoparazittirler. Kisti yoktur. 
Kopulasyon
 
anında bulaşırlar.
Nukleus
Kinetoplast
5 µm
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Trypanoplasma
 
borelli
Dalgalı zar vardır.
 
Tatlısu
 
balıkların’da
-
kan parazitidirler. 
-
Bulaşma sülükler (biyolojik vektör) 
aracılığı ile olur.
Çoğalması gerek balık kanında gerekse 
vektör olan sülüklerin bağırsağında 
boyuna ikiye bölünmelerle gerçekleşir.
-
Tatlısuda:  Hemiclepsis
 
ve  Piscicola
 
vektördür.
-
Balık kültürlerinde kayıplara neden olur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Sobordo
 
2: Trypanosomatina
-
 
Yaşam döngülerinin en azından bir safhasında serbest veya bir dalgalı zar ile vücuda 
yapışık tek kamçılıdırlar.
-
Eukinetoplastik
 
(tek kinetoplast), tek türü akinetoplastiktir. (Trypanosoma
 
evansi’de)
-
Tamamı parazittir. Omurgasız, omurgalı ve bitkilerde (Phytomonas) parazitlenirler.
-
Polimorfik
 
(=pleomorfik) yaşam döngüsüne sahiptirler. 9 cinsi içerir;
Leptomonas
Herpetomonas
Crithidia
Blastocrithidia
Rhyncoidomonas
Endotrypanum
Leishmania
Phytomonas
Trypanosoma
Monoksen
Diheteroksen
Böcek ve omurgasızların 
bağırsağında yaşarlar. 
Dışkı
 
ile atılan Kistik
 
Amastigotlar
 
ile bulaşırlar.
Yaşam döngülerinde son konak 
olarak bir omurgalı veya bitki,
Ara konak olarak bir omurgasız 
(böcek-sülük) bulunur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Koanomastigot
Vücut 
uzunluğunun ca. 
Yarısı kadar bir 
serbest kamçı 
taşır. Kamçı cebi 
derindir. 
Crithidia
 
cinsini 
(omurgasızlarda) 
karakterize eder.
Sferomastigot
Serbest kamçı vücuda yapışık seyreder. Son konak olarak 
Elasmobranşların kanında yaşayan tripanozomların (T. rajae) 
yaşam döngüsünde vektör sülüklerin
 
bağırsağında görülür.
Promastigot
: 
Leptomonas
 
cinsini karakterize 
eder. Esasen omurgasızlarda ve hücre dışı görülür. 
Diğer cinslerin yaşam döngüsünde de görülür.
Amastigot
 
(=Mikromastigot)
Omurgasızlarda hücre-dışı, 
omurgalılarda hücre-içi 
parazitidir.
 
Leishmania
 
cinsini karakterize eder.
Tripomastigot
İyi gelişmiş bir 
dalgalı zara sahiptir. 
Kamçı nukleusun
 
gerisinden çıkar. 
Trypanosoma
 
ve 
monoksen
 
Rhynchoidomonas
 
’da
 
hücre dışı
 
görülür.
Opisthomastigot
: Kamçı nukleusun
 
gerisinden ve çok derin bir kamçı cebinden 
çıkar. Herpetomonas’a
 
özgüdür.
Epimastigot
 
(=Krithidia):
 
Az 
gelişmiş bir Dalgalı zara sahiptir. 
Blastocrithidia’ya
 
özgü olmakla 
beraber Endotrypanum
 
ve 
Trypanosoma
 
cinslerinde de 
omurgalı-omurgasız vektörde görülür.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!