Parazitoloji

(Afrika, Amerika, Asya’da-Develer, atgiller, büyükbaş, köpek ve fillerde)
-
 
%90 kinetoplastsiz
 
tripomastigotlar
-
 
Uyku hastalığına benzer rahatsızlıklar.
•
 
T. equinum
 
(G.Amerika’da-atgiller, büyük baş, domuzlarda):
-
 
kinetoplastsız
 
tripomasstigotlar
-
 
Kaderas
 
(kuvvet düşürücü)
 
hastalığına sebep olur.
•
 
T. e. equiperdum
 
(G. Amerika, K ve G. Afrika, Rusya ve Iran’da-
 
atgillerde)
-
 
Bilhassa genital
 
bölgedeki submukoza
 
ve mukozada aşırı sayıda çoğalarak
 
ödemlere sebep olur (Dorin
 
Hastalığı). 
-
 
İleri dönemlerde diğer tripanozomlar
 
gibi sinir sistemine yerleşerek felçlere ve 
ölüme sebep olabilir. 
-
 
Gerek mekanik gerekse biyolojik vektörü yoktur. 
- Bulaşma cinsel temas
 
anında bu ödemlerin aşınma ve patlaması ile olur.
T.e.evansi
 
ile devede şankır
T.e. equiperdum
 
ile Dorin
 
Hastalığı
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

•
 
ince kan yayma preparatları
 
hazırlama.
•
 
kandaki parazit sayısı azsa (insan dışındaki memelide) kalın kan yayma preparatı
 
hazırlama.
•
 
Heparinli
 
kılcal tüp içine alınan kanın  santrifüjlenmesi
 
(Santrifüjlemeden
 
sonra 
tripanozomlar
 
eritrositlerin hemen üzerinde yoğunlaşırlar. Bu tüp daha sonra çizilerek kırılır 
ve bu noktadaki serum incelenir)
•
 
Trypanosoma
 
cinsine dahil pek çok türün tayini açısından en hassas yöntem, aseptik 
olarak biraz kan alıp, bunu
 
kan-agar
 
kültürüne aşılamaktır. 
Şayet kanda tripanozomlar
 
varsa, çoğunlukla
 
amastigot
 
formlar halinde çoğalırlar ve
 
 
böylece teşhis kolaylaşır
 
(Bununla birlikte Salivaria
 
seksiyonuna dahil tripanozomları
 
bu 
yolla kültür etmek oldukça zordur ve özel vasat kullanımını gerektirir).
•
 
Enfekte
 
kişilerin kanında oldukça seyrek olarak bulunabilen T. (T.) brucei
 
s.l.
 
çoğu kez lenf 
bezlerinin delinmesi
 
ile elde edilen sıvıda kolayca belirlenebilir. 
•
 
Meningoensefalitik
 
dönemde teşhiş, kandan çok lumbar
 
bölgede açılan bir delikten elde 
edilen BOS'da
 
saptanabilir. 
•
 
Fare ve sıçanlar gibi uygun laboratuvar
 
hayvanlarına kanın aşılanması
 
da kullanılan bir 
diğer yöntemdir.
•
 
Bunların haricinde T. (S.) cruzi'li
 
insan enfeksiyonlarını saptamada, laboratuvarda
 
üretilen 
reduviid
 
böcekler kullanılabilir. Bu yöntemde insanı ısırarak beslenen böceğin enfekte
 
olup 
olmadığına bakılır. Bu yöntem
 
Ksenodiagnoz
 
(Xenodiagnosis) olarak adlandırılır.
•
 
Son yıllarda kullanılan diğer yöntemler ise immunodiagnostik
 
(bağışıklık bilimine dayalı 
teşhis)'tir. Bilhassa Afrika tripanozomiyazından
 
şüphelenilen durumlarda kullanılırlar. Bu 
teknikler arasında Dolaylı İmmunofluoresans,  ELISA
 
(Enzyme-Linked-Immunobsorbend-
 
Assay, Enzime Bağlı Bağışıklık Ölçümü)
 
ve Aglutinasyon
 
sayılabilir.
Tripanozom
 
Enfeksiyonlarının Teşhisinde Kullanılan Yöntemler:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Subphylum
 
2: Metamastigophora
•
 
Çoğunlukla endokommensal, az bir kısmı ise serbest ve parazit yaşar.
•
 
Karyomastigont
 
sistemi basit veya çifttir. {Golgi
 
ve mitokondri bulunmaz}.
Karyomastigont:
 
Kamçılılarda nukleusla
 
ilişkili Mastigont
 
Sistemi [nukleus, 
dalgalı zar, kosta, parabasal
 
ve aksostil’den
 
oluşan hucre-içi organel
 
birliği] 
•
 
Bir Sitostom
 
yahut tutunma apareyi
 
(bazende
 
bunların farklılaşması ile 
oluşan çoğunlukla mikrotübüllerce
 
desteklenen kamçı olukları) bulunur.
Classis1: Retortamonadea
(Retortamonadida)
[Retortamonadidae)
Basit karyomastigontlu
 
(2-6 
kamçılı), kist formu olan ve 
ön ventralde
 
bir fibril
 
ile 
desteklenen bir sitostom
 
(Retortamonas*
 
ve 
Chilomastix*) yahut tutunma 
organelleri
 
(Cochlosoma**) 
vardır.
*İnsanda sindirim sisteminde 
apatojenik
 
kommensallerdir.
**Kuşların bağırsağında 
parazittir.
Classis
 
2: Diplomonadea
Çoğunlukla 2 karyomastigont
 
sistemine sahiptirler. Kistik
 
safha 
vardır. Herbir
 
karyomastigont
 
1 
nukleus
 
ve 4 kamçıya sahiptir.
Subordo
 
1: Enteromonadina
Tek karyomastigontludurlar. 
Apatojenik
 
kommensaldirler.
Enteromonas
 
hominis
 
(insanda sind. 
sisteminde)
Subordo
 
2: Diplomonadina
2 Karyomastigontludurlar. 
Trepomonas, Hexamita*,
 
Spironucleus, Octomitus*, Giardia*.
*Parazitik
 
cinslerdir.
Classis
3: Oxymonadea
(Prysonymphida) 
(Kommensal-Mutuallist)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Retortamonas
 
(=Embadomonas) intestinalis
Chilomastix
 
mesnili
Chilomastix
 
mesnili
Trofozoit
Kist
Sivri posterior
 
uç ve fibril
 
destekli sitostomal
 
oluk!
2 kamçılı ve geriye uzanan kamçı sitostom
 
ile ilişkili!
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Trofozoit
Kist
Kist
Cochlosoma
 
rostratum
(Kuş Dizanteri Kamçılısı)
Vantuz
Yeşilbaş ördek palazlarının bağırsağında, erginde 
körbağırsak duvarına yapışarak yaşar. Ülser, kolit 
ve kanlı sürgünlere (dizanteri) sebep olur.
Rezervuar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Enteromonas
 
hominis
Trepomonas
Hexamita
Spironucleus
Octomitus
Giardia
Kist
Classis
 
2: Diplomonadea
*
*
*
*
Parazitolojik 
açıdan önemli 
cinsler!
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus:
 
Hexamita
H. intestinalis:
 
Kurbağa bağırsağında (tetarlarda
 
fazla+semenderlerde), ayrıca Kaplumbağa bağırsağında.
H. nelsoni:
 
istiridye bağırsağında.
H. ovatus:
 
Amerikan semenderleri bağırsağında.
H. batrachorum:
 
Karasal kuyruksuz kurbağa 
bağırsağından.
H. meleargidis:
 
Tavuksuların (Hindi, sülün, keklik ve 
bıldırcın) bağırsağında. (Patojen)
H. columbae:
 
Güvercinlerin bağırsağında. (Patojen)
H. muris:
 
Sıçan ve Farelerin bağırsağında.
H. meleargidis-H. columbae
H. intestinalis
İnce bağırsağın arka ve rektum kısmında bol sayılarda 
bulunurlar.
 
Bağırsak epiteline
 
ait hücrelerarası boşluklar, 
R.E.S. Hücreleri arasında
 
ve villuslar
 
arasında yaşar ve 
Hindi Hekzamitiyazına
 
(Katarrhal
 
Enteritis) e sebep olur.
Hindi (güvercin) topluluğunun tamamını öldürebilir. 
Gençlerde daha etkilidir. Seyrek tüylülük, sarkık kanatlılık, 
coşkusuzluk, yeşil renkli sıvı çıkarma, pis kokulu 
dışkılama, biraraya
 
toplanma, besin kabul etmeme
 
görülür.
Bağırsak köpüklü mukusla dolar. Su kaybı, ishaller gelişir. 
Arka bağırsak-Rektum arasındaki epitel
 
ve RES hücrelerini 
istila ederler. Bağırsakta güçlü kasılmalar gelişir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Octomitus
 
salmonis:
Alabalıklarda bağırsak parazitidir. Bağırsak epitel
 
hücrelerine nüfüz
 
eder ve burada çoğalırlar. Kan, 
bağırsak epiteli, beyin ve üreme organlarına yerleşir. 
Bağırsak epiteli
 
parçalanması, kısırlık, iştah kaybı ve 
neticede ölüm meydana gelir.
Aşırı zayıf vücutlu, büyük başlı (megasefalik) yavrular
 
gelişebilir. Bulaşma Bağırsakta gelişen ve dışkıyla dışarı 
atılan 4 nukleuslu
 
kistlerin oral olarak alınması ile olur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

İnsan bağırsağında yaşayan kamçılılar 
[*Bu şekildeki gösterimde ilk sayı serbest ön kamçıları, ikinci sayı ise geriye 
doğru uzanan posterior
 
kamçı sayısını gösterir].
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus:
 
Giardia
•
 
Ventral
 
tarafın ön yarımında 
sitostom
 
farklılaşması ile 
meydana gelmiş karakteristik 
bir Emici Disk (=Yapışma 
Diski) bulunur.
•
 
Nukleusları
 
vücutta ön 
yarımın kabaca orta 
düzeyinde yerleşir.
•
 
Köpeklerde bulunan G. canis
 
bazen, 
•
 
İnsanda bulunan G. lamblia
 
(=G. intestinalis) ise daima 
patojendir.
•
 
Kurbağa tetarlarında
 
G. agilis
•
 
Sıçan ve farelerde
 
G. muris.
•
 
Dışkıyla dışarı atılan kistleri 
aracılığı ile bulaşırlar.
•
 
Giardia
 
lamblia
 
kozmopolit. 
insan, maymun
 
ve 
domuzların
 
incebağırsak 
boşluklarında.
•
 
İnsanda [özellikle çocuklarda 
yaygındır; %10-%20].
FİLM
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Giardia
 
lamblia’nın Yaşam 
Döngüsü
Giyardiyaz
(Giardiasis)
5-10 x 2-4 µm 
K. Amerika’da 
Kunduzlar 
REZERVUAR!
Dokuları istila etmez 
Yağ ve yağda çözünür vitaminlerin 
(A,D,E,K) emiliminin engellenmesi. 
kansız ve yağlı ishaller (=Diyare, 
Diarrhea) ve epigastrik
 
ağrılar, 
Kolesistitis, Sonuç: Kilo kaybı (ölüm!)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

“ileri bakan akıllıdır”
“sapiens
 
qui
 
prospicit” 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Subphylum
 
3: Parabasala
•
 
Nukleus
 
ve kinetidlerle
 
ilişkili 1 veya daha fazla sayıda modifiye
 
olmuş golgi
 
apareyi (Janicki-Tip Golgi).
[sitoplazmadaki golgi
 
apareyinin 1 çift periyodik çizgili yapıdaki fibril
 
–parabasal
 
filament-
 
ile kinetid
 
ile bağlantı kuran tipi]
•
 
Mitokondrisiz protozoonlardır. Bunun yerine anaerobik veya mikroaereobik
 
ortamlarda solunum ve detoksifikasyon
 
organeli
 
Hidrogenozomlar
 
bulunur.
•
 
Bazılarında kinetozomlardan
 
meydana gelen, kontraktil
 
olmayan, mikrotübüler
 
yapıda Aksostil, Kosta, Pelta
 
ile bariz bir dalgalı zar
 
bulunur.
•
 
Çoğu Omurgalı ve omurgasızların sindirim kanalında
 
sığıntı yahut parazit
•
 
Bazısı Ürogenital
 
sistem kanallarında
 
yahut doku içinde
 
(Histomonas) 
parazit.
•
 
Beslenme absorbsiyon, pinositoz
 
veya fagositozla olur. Sitostom
 
çoğunlukla 
yoktur.
Classis
 
1: Trichomonadea
Ordo: Trichomonadida
Classis
 
2: Hypermastigidea
Zorunlu Mutuallist-Kommensal
Kommensal-Parazitik
Sindirim-Üregenital
 
sistemler 
ve dokuda.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis: Trichomonadea-Ordo: Trichomonadida
Tipik 4-6 kamçılıdırlar. Kamçılardan 3-5’i serbest olarak ön tarafa
 
1’i ise dalgalı zar şekillendirerek vücuda yapışık vaziyette posteriora
 
uzanır.
Ön kamç
ılar
Dalgalı 
Zar
Pelta
Kosta
Parabasal
Filament
Aksostil
Hidrogenozom
Kosta
Trichomonas
Posterior
Kamçı
•
 
Histomonas
 
(meleargidis)-
 
Tavuk ve hindilerin 
karaciğerinde yaşar ve ishallere sebep olur-
 
1 kamçılı.
•
 
Diantomoeba
 
(fragilis)-İnsanda sindirim sissteminde
 
sığıntı yaşar, apatojeniktir-Kamçısızdır (Amoeboid).
•
 
Hiçbirisinde kist oluşumu yoktur. Eşeyli üreme 
yoktur. Boyuna 2’ye bölünmelerle çoğalırlar. Bulaşma;
-Sindirim sistemindekilerde: dışkıyla dışarı atılan 
dayanıklı trofozoitlerin
 
yutulması ile
-Ürogenital
 
sistemdekilerde: cinsel temasla.
•
 
Balıklar dışındaki omurgalılarda ayrıca yumuşakçalar 
ve termitlerin bağırsaklarında yaşarlar.
•
 
Önemli: Trichomonas, Histomonas
 
ve Diantamoeba
 
(apatojenik!)’dır.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus:
 
Trichomonas
Alt-cins 1: Tritrichomonas (3 ön kamçıya sahip olanlar)
–
 
T. foetus, T. lacertae
 
(=T. augusta)
Alt-cins 2: Trichomonas (4 ön kamçıya sahip olanlar)
–
 
T. vaginalis, T. tenax, T. gallinae
Alt-cins 3: Pentatrichomonas (5 ön kamçıya sahip olanlar) 
–
 
T. hominis
 
(=T. intestinalis)
T. tenax-
 
İnsan ve maymunların ağız boşluğunda,
 
T. hominis
 
(=T. intestinalis)-
 
İnsan bağırsağında,
 
T. vaginalis-
 
İnsan ürogenital
 
sistem kanallarında,
*
 
T. foetus-
 
Sığırların ürogenital
 
sistem kanallarında,
*
 
T. lacertae
 
(=T. augusta)-
 
Kurbağa ve sürüngenlerin sindirim sisteminde,
 
T. gallinae-
 
Güvercin ve tavuksuların sindirim sisteminin ön kısımlarında.
*
Ön kamçıların sayısı esas alınarak 3 alt-cinse, hatta 
bazen cinse ayrılırlar.
*
Tıbbi ve ekonomik açıdan önemli, patojenik
 
türlerdir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Trichomonas
 
vaginalis
Doğal olarak sadece insanların
 
ürogenital
 
kanallarında
 
yaşar.