Parazitoloji

Hamsterlere
 
deneysel olarak bulaştırılır. Kozmopolit
 
dağılış gösterir.
 
Titiz olmayan bayanların ca. %40’nda, vaginal
 
bozukluklara sahip 
olanların %70’inde yaygındır.
Genel olarak ovoid
 
şekillidir. Ortamın 
asiditesindeki
 
değişikliklere paralel olarak 
şekil açısından armut (piriform)'tan ovoide, 
hatta küresele kadar değişik  şekiller 
gösterebilir (Metaboli=Başkalaşım).
Beslenme lökositler, diğer vücut hücreleri, 
bakteriler ve vagina
 
glikojeninin fagositozu 
ve ozmoz
 
ile gerçekleşir.
Patojenliği:
 
vaginanın
 
normal bakteri 
florasında değişikliklere neden olan 
endokrin yahut diğer (glikojen miktarı gibi) 
değişiklikler ve bunun sonucunda vagina
 
ortamının alışılmış pH=4-4.5'lik asiditesinin
 
pH=5.5 civarına düşmesi
 
ile ilişkilidir. pH=7 
(nötralite)'de yaşayamaz.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Rezervuar
Tedavi: Metranidazol
 
(oral)
vaginit
Epitel
 
Yüzeyinde
Erkeklerde 
hemen daima 
bulunur. 
Dolaylı bulaşma: Vaginal
 
açıklığın bulaşı
 
veya konjenital. 
Bayanlarda: Vaginit, Urethrit, Endometrit
Erkeklerde: Urethrit, Prostit
Trichomoniasis
(Bol ve pis 
kokulu akıntı)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Trichomonas
 
(Tritrichomonas) foetus
Sığırların ürogenital
 
kanallarında
 
yaşar.
 
Kozmopolit
 
dağılış gösterir.
 
İneklerin vagina
 
ve uterusunda, boğaların sünnet derisi kılıfında yaşar.
Morfolojik açıdan T. foetus, temelde T. vaginalis'e
 
benzerdir. Bununla 
birlikte 4 yerine, 3 ön kamçıya ve vücudun ortası yerine, vücudun arka 
ucunun biraz gerisinde serbest olarak uzanan bir posterior
 
kamçı ile 
ondan farklıdır.
Trofozoiti
 
cinsel ilişki
 
anında yahut kontamine
 
ersuyunun yapay 
döllemede kullanılması yolu
 
ile bulaşır.
Hamile uterusda
 
bulunduğu takdirde, fötusu
 
istila eder
 
ve bilhassa 
döllenmeden sonraki 1 ve 16. haftalar arasında kalan dönemde, çoğu 
kez erken düşüklere
 
neden olur. 
Teşhisi insandaki T. vaginalis
 
enfeksiyonunda olduğu gibi vaginal
 
akıntıdan yayma preparasyon
 
iledir.
Tedavi edilmediği sürece boğalar hayat boyu bulaşmış olarak kalırlar 
ve düzenli bulaşma kaynağı olurlar.
İneklerde ise tüm trofozoitler
 
düşükle beraber dışarı atılır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Trichomonas
 
(Trichomonas) gallinae
Güvercinler ve tavuksuların sindirim borusunun 
ön kısmında
 
yaşar.
 
Palaz ve civcivlerde ölümcüldür. Ergin kuşlarda ise 
hastalık belirtisi görülmez.
 
Trofozoitleri
 
ağız, yutak, yemek borusu ve 
kursakta yerleşir.
Morfolojik açıdan 
T. vaginalis'i
 
andırır fakat ondan daha küçüktür. 4 
ön kamçısı ve yaklaşık olarak vücut uzunluğunun 3/4'ünde son 
bulan bir posterior
 
kamçısı bulunur.
Genç güvercinlerde ölümcül olabilen şiddetli bir hastalığa;
"Tavuk Nezlesi“-"Kuş Trikomoniyazı" na
 
neden olur.
Ergin kuşlar, hiçbir hastalık belirtisi göstermeksizin enfekte
 
olur.
Tanı yayma preparasyon, tedavi nitrotiyazol
 
ile yapılır. Genç kuşları 
bulaşmadan korumanın tek yolu: erginleri tedavi etmektir.
Sindrim
 
sisteminde mukozada küçük sarımsı Lezyonlar oluşturur. 
Baştaki sinuslar
 
ile kalp, diğer iç organlara (akciğer ve karaciğer) 
yayılabilirler. 
Mokozadaki
 
lezyonlar büyük peynirimsi nodüllere gelişirler. 
Genç güvercinler beslenmede ebeveynleri tarafından enfekte
 
edilir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Diantamoeba
 
fragilis
İnsanda kalın bağırsakta apatojenik
 
kommensaldir.
 
Trofozoit
 
(amoeboid)’inde 2 nukleus
 
bulunur (Kisti yoktur!). 
Bulaşması:
 
Histomonas
 
cinsi gibi, bir nematodun
 
(Kıl Kurdu, Enterebius
 
vermicularis) yumurtaları içerisinde (transovaryal
 
bulaşma!) olur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Histomonas
 
meleargidis
Tavuksu kuşların (bilhassa hindilerin) körbağırsak boşluğu, mukozası ve 
karaciğerinde yaşar. Hindilerde patojeniktir.
 
Histomoniyaz-Karabaş Hastalığı
 
etkenidir.
 
Trofozoiti
 
2 şekildedir: amip-dokularda; kamçılı-kör bağırdak boşluğunda 
(Kisti yoktur!). 
Bulaşması:
 
Trofozoitlerinin
 
Kuş parazitik
 
nematodu, Heterakis
 
gallinarum’un
 
yumurtaları içerisinde (transovaryal
 
bulaşma!) taşınması ile olur.
1-4 
kamçılı
Formu
Amip
Formu
•
 
Amip formu, körbağırsak mukozasını istila edip çoğaldıkları takdirde, 
ülserler halinde
 
oldukça yaygın olabilen doku hasarlarına
 
neden 
olurlar. 
•
 
Enfekte
 
körbağırsak iltihaplanır, büyür ve sarımsı bir sıvı
 
ile dolar. 
Sarı bir ishal görülür. 
•
 
Oluşan lezyonlar delinebilir ve neticede periton iltihaplanmaları 
(Peritonitis) gelişir. 
•
 
Trofozoitler
 
çoğu kez kan yolu ile
 
hindilerin karaciğerine ve nadir 
olarak da diğer organlarına
 
taşınarak, buralarda 1 cm çapında yahut 
daha büyük olabilen halkasal görünümlü, sarımsı-yeşil renkli 
nekrotik (çürüyen) apseler
 
oluştururlar. 
•
 
Tedavi edilmediği takdirde, genç hindilerin %50-100'ünde, yaşlılarda biraz 
daha az olacak şekilde kısa zamanda ölümler görülür. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Histomonas
 
meleargidis
Tedavi:
 
Besinle karıştırılarak verilen ve enfeksiyonu baskılayıcı ilaçların 
(örneğin Profilaktik
 
Asit
 
ve Nitrotiyazol) kullanımı dışında, hindiler 
tavuklarla birlikte tutulmamalı veya önceden tavukların yaşadığı
 
ortamlarda bulundurulmamalıdır.
 
Diğer tavuksular hindi hastalanmaları için rezervuardır.
1-4 
kamçılı
Formu
Amip
Formu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Phylum: Apicomplexa
 
(=Sporozoa) (Sporozoonlar)
Ortak bir kamçılı atadan evrimleşmiş monofiletik bir şubedir.
Yaşam döngülerinin bulaşıcı [sporozoit-merozoit] ve hareketli [trofozoit] 
safhalarında “Apikal Kompleks” olarak isimlendirilen bir seri organel
grubuna sahip olmalarıyla karakterize olurlar.
Spor şekillendirerek başka protist şübeleri de (Microspora, Myxospora ve 
Haplospora (=Ascetospora) vardır. Tamamı parazittir.
Parazit olmaları ve sporlara sahip olmaları haricinde ortak özellikleri yoktur.
Kamçılı erkek 
gametler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Omurgalı veya omurgasızların;
 
-
 
vücut boşluklarında hücre dışı,
 
-
 
hücrelerinde hücre içi 
yaşayan karmaşık yaşam döngüsüne 
sahip
 
MONOKSEN veya HETEROKSEN 
ENDOPARAZİT’lerdir.
Kan sporozoonlarında
 
(Hematozoea) 
spor (sporokist) yoktur. 
Sporozoitler
 
çıplaktır.
Hareket vücütlarının
 
kasılması ile 
kayma şeklindedir.
Apikal
 
Kompleks Elemanları:
1.
 
Konoid-Konak hücreye tutunma!
2.
 
Roptriler-Salgılarla nüfüz
 
etmede!
3.
 
Apikal=Polar Halka-Hareket (MTOC)
4.
 
Mikronemler-Roptri
 
öncülü (nüfuz)
Endositotik!
Nukleus
 
bölünmesi“Kapalı Pleuromitoz” dur.
Mayoz
 
zigotik
 
tipte! bu nedenle haploidtirler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Yaşam döngülerinde:
 
-eşeysiz hücre içi-Merogoni-
 
-eşeyli hücre içi-Gamogoni-
 
[sonuçta Ookist
 
veya Sporokist]
 
-esşeysiz
 
hücre dışı-Sporogoni-
 
çoğa bölünmeler
 
görülür.
Classis
 
1: Blastogregarinea
 
(Gamontokistsiz
 
Gregarinler)
Classis
 
2: Gregarinea
 
(Gamontokistli
 
Gregarinler)
Classis
 
3: Coccidea
 
(Koksidler)
Classis
 
4: Hematozoea
 
(Kan Sporozoonları)
Çoğu Gregarinde
Gamontokist
 
şekillenmesi
Çoğu Gregarinde
 
yoktur
Piroplasmida’da
 
yoktur
Ookist
 
[Çoğu Gregarin
 
ve Koksidlerde]
Ookinet
 
[Hematozoea’da]
Çoğu Gregarinde
 
–
 
Sporokistsiz
Koksidlerde
 
–
 
Sporokist
Hematozoea’da
 
gerek ookist
 
gerekse sporokist
 
şekillenmez. O nedenle sporozoitler
 
çıplaktır.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Eşeyli Üreme
 
(Singami): 
-Gametlerin veya Gamontların
 
(Gregarinlerde) birleşmesini kapsar.
 
1. Isogami
 
(amöboid
 
gametlerle) 2. Anisogami
 
(kamçılı-amöboid
 
gametlerle)
 
Anisogami’de: Erkek 
gamet-Mikrogamet
 
(kamçılı)
 
Dişi gamet-Makrogamet
 
(amöboid)
 
Gametlerin henüz olgunlaşmamış şekillerine Gamont
 
(Gametosit)
 
denir.
Kaudo-Frontal
 
Sizigi
Frontal
 
Sizigi
Bölmeli (Septat)
Gregarin
Mukron
Gregarina
 
sp.
Monocystis
 
sp.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis
 
2
 
: Gregarinea
 
(Gamontokistli
 
Gregarinler)
 
Subclassis
 
2
 
: Eugregarinia
 
(Gerçek Gregarinler)
 
Ordo
 
: Eugregarinida
Merogoni yoktur. 
Büyük ve hareketli olan hücre dışı trofozoitlere (sporadin) sahiptir.
Gamogoni, isogami şeklindedir. Gamontların birleşmesi ve kist haline 
geçmeleri (Gamontokist) ile meydana gelir.
Annelidlerin ve arthropodlar ile diğer omurgasızların;
-sindirim sistemi
 
ve 
-diğer vücut boşluklarında
 
(seminal
 
vesiküllerde!) parazitlenirler.
Gamontlarının bölmesiz yahut bölmeli oluşuna göre;
-bölmesiz
 
(Aseptatina); örn. Monocystis
 
(toprak solucanlarının   
testislerinde)
-bölmeli
 
(Septatina); örn. Gregarina
 
(Çekirgelerin bağısağında)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Monocystis
 
ventrosa-Monocystis
 
lumbruci
Toprak solucanlarının seminal
 
vesiküllerinde, spermleri oluşturacak 
sperm morulası içinde yaşar. 
Trofozoit
 
gelişikçe
 
spermleri (kuyruk kısımları hariç) fagosite 
ederler. Solucanın üremesini engeller veya yavaşlatırlar.
M. lumbruci
M. ventrosa
Bulaşma:
 
Genital
 
porlarla-Dolaylı yollarla (ölüm, kuşlarca parçalanma)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Monocystis
 
lumbruci
Monocystis
ventrosa
Trofozoitler
Frontal
 
Sizigi
Gamontokist
Sporokistler
veos
 
a
109-183x72-135 µm 
200 µmx60-70 µm 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

"Doğayı rehber alır isek, asla yanılmayız"
“Naturam ducem sequentes numquam aberrarimus”
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis
 
3
 
: Coccidea
 
Subclassis
 
2
 
: Eucoccidea
 
(Ordo
 
2
 
: Eimerida
Merogoni vardır
Gamogoni, Anisogami şeklindedir. Zigot hareketsizdir (ookist şekillenir)
Cins ve türe göre değişik sayıda Sporoblast hücresi şekillendirir 
Bunların herbiri ayrı ayrı sporokist duvarı salgılar ve yine cins ve türe 
göre değişik sayıda sporozoit oluşturur
Zorunlu monoksen – Eimeria – Ookist’de 4 Sporokist-2 Sporozoit
Fakültatif Heteroksen – Isospora, Toxoplasma, Sarcocystis
–
 
Ookist’de
 
2 Sporokist-4 Sporozoit
Fakültatif heteroksen türlerde;
-Esas konak (primer
 
konak) dışındaki konaklarda, belli konak 
hücrelerde
 
[monosit-Makrofaj]  eşeysiz çoğalmanın özel bir tipi olan
 
Endodiyogeni
 
(İçten İkiye Tomurcuklanma) ile ardışıl çoğalırlar ve
 
Psudokist
 
(Yalancı Kist)’ler
 
oluştururlar
Eimeria
 
Ookisti
Isospora
 
Ookisti
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Tipik bir Monoksen
 
Eimerid’in
 
yaşam Döngüsü
Genus: Eimeria
Hiçbirisi insanı enfekte
 
etmez! Diğer evcil kümes hayvanları yanında, 
piliçler ve buzağıların önemli patojenleridirler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Eimeria
 
sp.'nin
 
yaşam 
döngüsü
Sporogoni
(Konak Dışında)
Ookist
Zigot
Döllenme
Makrogamet
Konak 
Hücre Nukleusu
Mikrogamet
Konak 
Hücre
Meront
(Şizont)
Trofozoit
.
Sporozoit
Ookistten
çıkar
Sporozoit
Gelişimi
Sporokistler
Sporulasyonlu
Ookistler
.
Bulaşma
Merozoitler
.
Merogoni
+
Gamogoni
(Konakta)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!