Parazitoloji

Monoksen
 
Trypanosomatidler
Genus
 
1: Leptomonas
Gelişiminde  enfeksiyöz
 
kistik
 
amastigot, amastigot
 
ve 
promastigot
 
görülür. 
Nematod
 
ve molluskların
 
sindirim kanalı ile böceklerin 
tükrük
 
bezi ve bağırsağında yaşarlar.
•
L. oncopelti
 
(tahtakuruları’nda) 
•
L. ctenocephali
 
(Ctenocephalides
 
canis-Köpek Piresi’nde)
Kistik
 
amastigot
L. oncopelti
 
(Promostigot)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus
 
2: Herpetomonas
Gelişiminde  enfeksiyöz
 
kistik
 
amastigot, amastigot, 
promastigot
 
ve tipik olarak opistomastigot
 
görülür. 
Sinekler (bilhassa leş yiyen)’in bağırsağında yaşarlar.
•
H. muscarum
 
(Ev sineklerinde)
Genus
 
3: Crithidia
Gelişiminde  enfeksiyöz
 
kistik
 
amastigot, amastigot
 
ve tipik 
olarak koanomastigot
 
(2 tip: Nektomonad
 
ve Haptomonad) 
görülür. 
Diptera, Hemiptera
 
ve Hymenoptera
 
larva ve erginlerinin 
bağırsağında yaşarlar.
•
C. fasciculata
 
(Sineklerde)
•
C. oncopelti
 
(tahta kurularında)
Promastigot
Opisthomastigot
C. fasciculata
 
(Nektomonad)
C. oncopelti
 
(Nektomonad)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus
 
4: Blastocrithidia
Gelişiminde  enfeksiyöz
 
kistik
 
amastigot, amastigot, 
promastigot
 
ve tipik olarak Epimastigot
 
görülür. Konak türe 
özgülükleri düşüktür. 
Böceklerde yaygındırlar.
•
B. familiaris
 
(Pekçok
 
böcekte)
•
B. gerridis
 
(Gerris
 
cinsi su yüzeyinde yürüyücü böceklerde)
Genus
 
5: Rhyncoidomonas
Gelişiminde  enfeksiyöz
 
kistik
 
amastigot, amastigot, 
promastigot
 
, koanomatigot, epimastigot
 
ve tipik olarak 
Tripomastigot
 
(Tripanoid)
 
görülür. Sinek ergin ve 
larvalarında (ev sineği-meyve sineği) yaygındırlar.
•
R. drosophilae
 
(Meyve sineklerinde)
Blasrocrithidia
(Epimastigot)
Rhynchoidomonas
(Trimastigot)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Diheteroksen
 
Trypanosomatidler
Genus
 
6: Phytomonas
Gelişiminde  sadece amastigot
 
ve promastigot
 
görülür. 
Son konak olarak bitkilerin (bilhassa sütleğengiller, kakao, 
kahve, Hindistan cevizi ve kauçuk ağaçları) nın
 
lateksinde, 
vektör olarak da bitki özsuları ile beslenen Hemiptera
 
grubundan böceklerin bağırsaklarında yaygındırlar. .
•
P. elmassiani
 
(sütleğengillerde)
•
P. leptovasorum
 
(kahve ağaçlarında)
Hindistan 
cevizi  dokusu 
kesitinde 
hücreler içinde 
amastigotlar
Vektör: böcek veya sülüklerdir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus
 
7: Endotrypanum
G. ve O. Amarika’daki
 
tembel hayvanların (Bradypus) 
eritrositlerinde parazitlenirler. 
Eritrositlerde Promastigot
 
veya Epimastigot, bazen de 
Amastigot
 
formlar görülür.
.Vektörleri Tatarcık sinekleri (Phlebotomus
 
spp.)’dir. Yaşam 
döngüsü tam bilinmez. Tek türü;
•
E. schaudini’dir.
 
Omurgalılarda Hücre-içi yerleşen ender 
türlerden biridir.
Son Konak: Tembel Hayvan
Vektör: Tatarcık
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus
 
8: Leishmania
•
Son konak olarak Sürüngen ve memelilerin monosit-
 
makrofajlarında
 
hücre-içi (amastigot
 
formunda-LD cisimcikleri) . 
•
Vektör olarak da tatarcıkların (Phlebotomus)  bağırsağında 
(promastigot
 
formunda) yaşarlar.
Leptomonas’dan
 
-
 
Kistik
 
amastigotlara
 
sahip olmaması,
-
 
Amastigotların
 
hücte-içi konumlanması ve
-
 
Diheteroksen
 
oluşu ile farklıdır.
Phytomonas’dan
 
-
 
Son konağının bir bitki olmaması,
-
 
Son konağında promastigotların
 
görülmemesi ve
-
 
Vektörünün bir Hemiptera
 
yerine bir Diptera
 
türü olması ile farklıdır.
Promastigotlar
Amastigotlar
Makrofaj
Promastigot
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Leishmania’nın yaşam döngüsü
Bulaşma:
 
1-Tatarcık ısırması, 2-Yara 
yanında tatarcık ezilmesi, 3-Kan nakli.
film
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

İnsan
Tatarcık
Leishmania
donovani
’nin
insandaki ya
şam döngüsü
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Enfekte
 
insan kanında Leishmania
 
donovani
Kültürde promastigotların
 
oluşturduğu Rozak
 
Yapısı
amastigotlar
Tatarcık bağırsağından Promastigotlar
Enfekte
 
Karaciğerde Küpfer
 
hücrelerinde amastigotlar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Yeni Dünya Deri 
(Cutaneous) Leşmaniyözü
 
(Pianbois=Orman Çıbanı)
L. b. braziliensis+*
L. b. guyanensis+
L. b. panamensis+
*braziliensis
 
amastigotları
 
burun, ağız ve yutakta 
bulunan mukoz
 
zarları 
enfekte
 
ederek parçalar
 
(
Mukokutanöz
 
Leşmaniyöz
 
=Espundia
). 
+Subkutanöz
 
dokuya 
ilerleyebilir (bilhassa 
burunda) ve doku 
aşınabilir (
DDL
). Tahrip 
gücü yüksek lezyonlar 
oluşur. 
3 tür kompleksi ve ayrı türler halinde sınıflandırılırlar. Bazen
 
komplekslere dahil 
türler, “alttürler” olarak da kabul edilir.
Leismania
 
donovani
 
kompleksi
Leismania
 
braziliensis
 
kompleksi
Visceral
 
(İç Organlar) 
leşmaniyöz, Kara 
Humma, Kala azar
L. d. donovani
L. d. infantum*
L. d. chagasi
•
Monosit, makrofaj, 
granülosit
 
lökosit, 
endotel
 
hücreleri 
içerisinde yerleşirler.
•
Karaciğer, Dalak, Kemik 
iliğindeki RES hücreleri.
-uzun süren oynak ve 
aralıklı ateş (terleme ve 
titremesiz!)
-kansızlık, -lökopeni,
-Hepatosplenimegali
-damar tıkanıkları sonucu 
iç organlarda büyüme.
-Deride melanodermi.
-Rastık taşı bileşikleri ile 
allerjik
 
Post—Kala azar 
dermal
 
leishmanoid.
Leishmania
 
mexicana
 
Kompleksi
Yeni Dünya Deri (Cutaneous) 
Leşmaniyözü.
L. m. mexicana
L. m. garnhami,
L. m. venezuelensis,
L. m. amazonensis*, 
L. m. pifanoi*
•
Amastigotlar
 
derideki ülserlerde 
ve genellikle az sayıda 
bulunurlar. 
*amazonensis
 
ve
 
pifanoi’ye
 
ait 
amastigotlar
 
deri veya 
subkutanöz
 
doku boyunca yayılır
 
(
Diffuz
 
Deri Leşmaniyözü, DDL
)-
 
Şekil bozucu, çirkinleştirici.
L. aethiopica’da-
Uta
 
denir (Eski 
Dünya)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

İnsanı enfekte
 
eden Leishmania
 
türleri, coğrafi dağılışları, rezervuar konakları ve 
insanlarda yapmış oldukları hastalıklar [*DDL‘ye de sebep olabilirler]
*
*
 
*
*
ülkemizden!
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

-L. donovani
-L. tropica
-L. peruviana
Kesin olarak ayrı türler şeklinde kabul edilen Leishmania
 
spp.
Eski Dünya Deri Leşmaniyözü’ne
 
neden olurlar. Bunlar: 
L. tropica
 
(Şark Çıbanı) (Güneydoğu Anadolu’da sık görülür),
L. major
 
ve 
L. aethiopica*’dır.
Hastalık sadece deride meydana gelir ve çoğunlukla kendi kendini
 
sınırlayıcıdır.
*L. aethiopica
 
ile enfeksiyonlarda kronik olabilir ve subkutanöz
 
dokuya yayılarak 
DDL’ye
 
(Uta) sebep olabilir. –Bu durum hastanın bağışık yetersizlik sendromu 
(AIDS) ile ilgilidir.
İnsanı enfekte
 
eden
 
Leishmania
 
türleri, Hindistan’daki L. d. donovani
 
hariç tamamı 
zoonozlardır.
Kedilerde
Köpeklerde
Evcil Hayvanlarda Leşmaniyözler:
Yabani Kemirgenler ve Kertenkeleler
 
de insandakilere benzer Leishmania
 
türleri 
ile enfekte
 
olabilirler.
Örn. L. enrietti-
 
G. Amerika’daki kobaylarda parazittir. İri amastigotlara
 
sahip olup, Deri 
Leşmaniyözü’ne
 
sebep olur. Bilhassa burun ve kulaklar üzerinde lezyonlar
 
oluşturur.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Splenimegali
Kolon büyümesi+hepatosplenimegali
Post-Kalaazar 
dermal
 
leishmanoid
Visceral
 
Leishmaniasis
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Diffuz
 
Deri Leşmaniyözü
Mukokutanöz
 
Leşmaniyöz
 
(Espundia)
Tatarcık 
Deride ilk Lezyon 
Derideki Lezyon’da Amastigotlar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Tatarcık ortabağırsağından
 
kesitte promastigotlar
Pianbois
 
(=Orman Çıbanı)
Şark Çıbanı
Espundia
Köpekte ve kobayda Deri Leşmaniyözü
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Genus
 
8: Trypanosoma
•
Son konak olarak Omurgalıların kanında, bazen diğer 
dokularında çoğunlukla hücre-dışı (
tripomastigot
), bazı türlerde 
hücre-içi (amastigot
 
formunda),
•
Vektör olarak da çeşitli kan emen omurgasızların (böcekler) 
bağırsağında (promastigot, epimastigot, metasiklik
 
tripomastigot
 
formunda) yaşarlar.
Yaşam döngülerinin en azından bir kısmında “her iki konağında da” tripomastigot
 
halinde
 
bulunmaları ile karakterize olurlar.
Ontogenetik
 
Rekapitulasyon
 
(Biogenetik
 
Kanunu)
Memeliler Dışındaki Omurgalılarda Yaşayan Tripanozomlar
Diğer omurgalılarda (balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar) yaşayan tripanozomların
 
önemli ortak özelikleri, vektörleri, vektördeki gelişimleri ve bulaşma şekilleri:
Balıklarda:
 
İyi gelişmiş dalgalı zar-büyük türlerde yüzeysel striler. Vektörleri sülüklerdir;
-Tatlısu
 
balıklarında
 
Hemiclepsis
 
ve Piscicola
-
 
Denizel balıklarda ise
 
Pontobdella
 
ve Trachobdella.
-T. rajae
 
(köpekbalığı ve vatozlarda), T. danielewski
 
(sazanlarda), T. percae
 
(levreklerde).
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

T. rajae
 
(tripomastigot)
T. rajae
 
(Sferomastigot)
Kimera
 
kanında 
Tripomastigotlar
T. percae
 
(tripomastigot)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Metaboli
Trypanosoma
 
rotatorium
 
tripomastigotları
(Tetar
 
Kanında)
(Ergin Kurbağa Kanında)
Ergin Kurbağa Kanında
T. mega
(Kurbağa’da)
T. grayi
(Timsah’da)
80-130 µm
Vektörü
Glossina
 
morsitans
Kurbağalarda:
 
Çoğunlukla ergin 
kurbağalar enfekte
 
olur. Vektörleri 
Hemiclepsis, Glossiphonia
 
ve
 
Placobdella
 
sülükleridir.
Sürüngenlerde:
 
Vücutları uzunlamasına 
strilidir. T. grayi
 
Afrika’daki timsahları 
Enfekte
 
eder. Vektörü çeçe
 
sinekleridir.
Diğer karasal sürüngende vektör 
tatarcıklardır. Sucul sürüngenlerde 
sülükler vektör ödevi görür.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Kan ve kemikiliği
 
(tripomastigot)     vektörde orta bağırsağında (epimastigot)
vektörde arka bağırsakta (metasiklik
 
tripomastigotlar)