Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
26
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 11. Ağız boşluğu kandidozunun müalicəsi Göb ələk əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Mikonazol Sormaq üçün
h əblər
günd ə 1 dəfə h əbləri
a ğızda
tam sorulana q ədər saxlamalı 7 gün
v ə ya Flukonazol (A) 2
100 mq günd ə 2 dəfə 3 gün ərzində, sonra günd ə 1 d əfə 4 gün ərzində
daxil ə 7 gün II sıra preparatlar İtrakonazol (B) 2
Mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 7 gün
C ədvəl 12. Kandidozlu vulvovaginitin müalicəsi Göb ələk əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Flukonazol (B) 3
bird əfəlik
daxil ə bird əfəlik Klotrimazol 500 mq bird
əfəlik intravaginal bird əfəlik
II sıra preparatlar Ketokonazol (B) 2
günd ə 2 dəfə daxil ə
Ketokonazol 200 mq
günd ə 1 dəfə daxil ə
D əstəkləyici terapiya Nistatin 2-4 mln Vahid
günd ə 2 dəfə daxil ə
v ə ya Flukonazol 50-200 Mq
günd ə 1 dəfə daxil ə
III sıra preparatlar Ketokonazol 200 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 7-10 gün İtrakonazol 100 mq
günd ə 1 dəfə daxil ə
27
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 13. Qida borusu kandidozu və disseminə olunmuş kandidozun müalic əsi Göb ələk əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Ketokonazol 200-400 mq günd
ə 2 dəfə daxil
ə 21 gün
v ə ya Flukonazol (A) 2
3 günd ən bir
günd ə 1 dəfə daxilə, v/d 14 gün
Amfoterisin B ∗
3
0,3-0,5 mq/kq
v/d
10-14 gün v ə ya İtrakonazol (A) 2
günd ə 1 dəfə daxil ə
►
Qida borusunun kandidozu olan x əstələrdə flukonazol (50-100 mq), itrakonazol (100 mq) v ə ya ketokonazol (200 mq) il ə uzun müddətli terapiya aparmaq tələb olunur ►
Əgər müalicə effekt vermirsə SHV və ya SMV törətdiyi ezofaqitd ən şübhələnmək və pasiyenti ezofaqoskopiyaya gönd ərmək lazımdır ►
ə C.tropicalis flukonazola qarşı davamlı ola bilər. Buna görə də nümunələrin kultural müayinəyə gönd ərilməsi vacibdir ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
28
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Kriptokokk meningiti Kriptokokkozun ən çox rast gəlinən təzahürü meningitdir. Ağciyər və disseminə olunmuş kriptokokkoza az rast gəlinir. Kriptokokk meningiti İİV-infeksiyalı insanlarda göbələklərin tör ətdiyi sistem xəstəliyidir. Kriptokokk meningitli x əstə müalicə olunmazsa, onun orta yaşama müdd əti 1 aydan azdır. Diaqnostika Ad ətən, diaqnozun qoyulması çətinlik yaratmır. Müşahidə olunan simptomlar baş ağrısı, qızdırma, ənsə əzələlərinin rigidliyi, kəllə sinirl ərinin zədələnməsi simptomları, huşun itməsidir. Lakin bəzən qızdırma və ənsə əzələlərinin rigidliyi olmaya bilər. Törədicini onurğa beyni mayesindən götürülmüş və sentrifuqadan keçirilmiş çöküntül ərin mikroskopik müayinəsi ilə aşkar etmək olar (tuşla r ənglənmə). Yaxmada qalın kapsula ilə örtülmüş maya hüceyrələri görünür. Dig ər diaqnostika üsulu kriptokokk kulturasının alınması üçün onurğa beyni mayesinin əkilməsidir. Qiym
ətli diaqnostika üsulu qanda və ya onurğa mayesində kriptokokk antiqenin aşkarlanmasıdır.
Kriptokokk meningitinin müalic ə sxemi Cədvəl 14-də göstərilib.
29
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 14. Kriptokokk meningitinin müalicəsi Göb ələk əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Amfoterisin ∗ B (A) 3
+ 5-ftorsitozin 0,7-1,0
mq/kq 25 mq/kq günd ə 1 dəfə günd
ə 4 dəfə v/d
v/d
14 gün Sonra flukonazol (A) 2
400 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 10 h
əftə Sonra flukonazol (A) 2
200 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə ömürlük
II sıra preparatlar Amfoterisin * B
+ 5-ftorsitozin 0,7-1,0 mq/kq
25 mq/kq günd
ə 1 dəfə
günd ə 4 dəfə v/d
v/d
14 h əftə
v ə ya Amfoterisin * B (B) 2
0,7-1,0 mq/kq günd
ə 1 dəfə v/d
6-10 h əftə
v ə ya (yüngül hallarda) Flukonazol (B) 2
günd ə 1 dəfə daxil ə
əftə Sonra flukonazol 200 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə ömürlük
İkincili kimyəvi profilaktika və ya dəstəkləyici terapiya ►
Ömürlük ikincili kimy əvi profilaktika vacibdir: bunun üçün flukonazol 200 mq daxil ə, gündə 1 dəfə istifadə edilir (A) 2
►
Ömürlük ikincili kimy əvi profilaktika üçün alternativ preparat: İtrakonazol 200 mq, gündə 1 dəfə (B) 1
►
sistemin funksiyası yaxşılaşdıqdan sonra (CD4-limfositl ər >200/mkl) kimyəvi profilaktikanın davam etdirilm əsi və ya kəsilməsinin xeyrinə konkret sübutlar yoxdur ►
əvəzedici müalicə alan pasiyentlərdə metadonla flukonazolun qarşılıqlı təsirini yadda saxlamaq vacibdir
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
30
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Histoplazmoz Histoplazmoz – Histoplasma capsulatum göb ələk sporları ilə n əfəs alma nəticəsində yaranan çox az-az rast gəlinən kəskin və ya xronik infeksiyadır. Xəstələnmə riski immun sistemin vəziyyətindən v ə orqanizmə düşmüş törədicilərin miqdarından asılıdır. Disseminə olunmuş histoplazmozun qarşısını almaq üçün hüceyrə immunitetinin normal v əziyyəti vacibdir. Kəskin histoplazmoz klinik şəklinə görə qrip xəstəliyini xatırladır: ►
ızdırma ►
i ştahanın itməsi ►
►
mialgiya ►
quru öskür ək ►
d öş qəfəsində ağrılar Z əifləmiş immuniteti olan şəxslərdə xəstəliyin ilkin əlamətləri üz ə çıxdıqdan az müddət sonra disseminə olunmuş histoplazmoz aşağıdakı simptomlarla özünü göstərir: ►
ç əkinin azalması ►
ğız boşluğunun və dərinin zədələnməsi ►
a ğciyər simptomları ►
ər, dalaq və limfa vəzilərinin böyüməsi ►
a ğzın selikli qişasında kənarları qalxmış nekrozlaşmış xoraların əmələ gəlməsi ►
s ərt damağın perforasiyası və yumşaq toxumaların ciddi z ədələnməsi ola bilər Diaqnostika Diaqnoz klinik şəklə əsasən göbələk kulturasının alınması və ya z ədələnmiş toxumaların biopsiyası nəticəsində qoyula bilər. Histoplazmozun k əskin mərhələsində döş qəfəsinin rentgen müayin əsi zamanı aşkar oluna bilər: ►
y ayılmış infiltrasiyalar ►
kök ətrafı limfa düyünlərinin böyüməsi ►
ğciyərlərin aşağı payında vəzilər 31
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Müalic ə İmmun sisteminin normal vəziyyətində kəskin histoplazmoz öz- özün ə keçir və müalicəyə ehtiyac olmur. Zəifləmiş immunitetli x əstələrlə müalicə sxemi Cədvəl 15-də göstərilib. C ədvəl 15. Histoplazmozun müalicəsi Göb ələk əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti Amfoterisin ∗ B (A) 2
0,7-1,0 mq/kq günd
ə 1 dəfə v/d
10 gün Birinci kursdan sonra davamedici müalic ə kursu aparılır (3 ay ərzində, CD4 səviyyəsi >100/mkl-dək bərpa olunandan sonra) ►
2
► Flukonazol 200 mq daxil ə gündə 2 dəfə ►
Amfoterisin * B 1mq/kq venadaxili h əftədə 1 dəfə Alternativ sxem: itrakonazol 200 mq daxil ə gündə 3 dəfə - 3 gün, sonra 200 mq daxil ə həftədə 2 dəfə, 12 həftə ərzində (yemək vaxtı, turş içki ilə içməli). Kapoşi Sarkoması (KS) KS-nin tör ədicisi Kapoşi sarkoması ilə assosiasiya olunmuş herpes virusu kimi tanınan insanın 8-ci tip herpes virusudur. Kapoşi sarkomasına şübhə yaradan bütün pasiyentlər onkoloqun müayin
əsinə və ehtiyac olarsa, onkoloji klinikaya göndərilməlidir. İmmunçatışmazlığı olan İİV-li xəstələrdə İİV-siz insanlarla müqayis ədə KS-i daha ağır disseminə olmuş tendensiya və tez proqressivl əşmə ilə keçir. Diaqnostika Diaqnoz klinik şəklə əsaslanaraq və yoluxmuş toxumalardan götürül ən bioptatların histoloji müayinəsi əsasında qoyulur. Klinik simptomlar: ►
Z ədələməyə bədənin bütün nahiyələrində və selikli qişalarında rast g əlinir. Dəri elementləri hiperpiqmentasiyalı, göyümtül və ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
32
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. qabarıq papula və ya düyünlər kimi özünü göstərir ki, bunlar da limfostazla müşayiət olunur. Sistemli yoluxma zamanı damaq, m ədə-bağırsaq sistemi və limfa vəziləri də qoşulur ►
KS-nin elementl ərinə sərt damaqda, bəzən dildə və boğazda, badamcıqlarda da rast gəlmək olur. Elementlər qabarıq papula şəklində və ağrısız olur. Bəzən iri ölçülü elementlər və ayaqcıqlı elementl
ərə də rast gəlmək olur ►
KS-d ə ağciyərlərin zədələnməsi infiltrativ xarakter daşıyır və plevral ekssudat il ə müşayiət olunur; tez-tez tənəffüs çatışmazlığı inkişaf edir. KS-ni İİV-li xəstələrdə rast gəlinən bakterial anqiomatoz (tör ədicisi Bartonella spp.) ilə diferensial diaqnoz aparmaq lazımdır Müalic ə KS onkoloji x əstəlikdir və onkoloq tərəfindən müalicə olunmalıdır. Lokalizə olunmuş formalarda şüa terapiyasından, generaliz ə olunmuş formalarda sitostatik kimyəvi terapiyadan istifad ə olunur. Aşağıdakı sitostatik preparatlardan istifadə oluna bilər: ►
monoterapiya m əqsədi ilə liposomlu Doksorubisin ►
∗
► Vinkristin *
Daunorubisin *
Vinblastin *
Etopozid Remissiya ç ətinliklə əldə edilir, tez-tez residivlər müşahidə olunur. Lokaliz ə olunmuş törəmələri cərrahi yolla, lazer və ionizə olunmuş şüalardan, maye azotdan (residiv daha tez-tez müşahidə olunur) istifad ə etməklə götürmək olar. Adətən, KS ARV terapiya fonunda
əlavə müalicə metodları olmadan da müalicə olunur. Effektiv ART fonunda KS elementl ərinin proqressivləşməsi baş vermir v
ə tədricən itir. ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
33
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Uşaqlıq boynu xərçəngi ►
Uşaqlıq boynu xərçəngi dünyada qadın ölümünə səbəb olan ən geniş yayılmış xəstəliklərdən biridir. Yeni xəstələnmələrin sayı ild ə orta hesabla 500000-ə bərabərdir ►
Genital sistemin aşağı şöbələrinin, uşaqlıq boynu da daxil olmaqla, x ərçəng və xərçəng önü xəstəliklərinin əmələ g əlməsinin aparıcı etioloji agenti insanın papilloma virusu hesab edilir ►
İİV-li qadınlarda servikal intraepitelial neoplaziya yaranma riski 5-10 d
əfə yüksəkdir. Uşaqlıq boynundan götürülən Papanikolau (Pap-yaxma) üsulu il ə rənglənmiş yaxmanın sitoloji müayinəsi İİV-ə yoluxmuş qadınların 20-40% -də dəyişikliyi təsdiq edir Diaqnostika Diaqnozun qoyulması zamanı İİV-infeksiyalı qadınlarda ginekoloji v ə sitoloji müayinənin (Pap-yaxma) aparılması vacibdir. Müayin ə 6 aydan sonra təkrarlanır və sonralar ildə 1 dəfə aparılır (B) 3 .
ockins limfoması (QHL) QHL- ə (adətən, B-hüceyrəli, nadir hallarda T-hüceyrəli) immunçatışmazlığı olan İİV-ə yoluxmuş insanlarda tez-tez rast g əlinir, lakin onun əmələ gəlməsi CD4-limfositlərin sayından asılı deyil. Limfomaların patogenezində virusların, xüsusən Epşteyn-Barr virusunun əsas rol oynadığını hesab edirlər. QHL-ni n şiş hüceyrələrinə orqanizmin hər yerində daha çox limfa v əzilərində və əzələlərdə, həmçinin qaraciyərdə, dalaqda, ağciyərlərdə, ürəkdə, baş beyində, mədə-bağırsaq sistemində rast g əlinə bilər. Sümükdə nisbətən az rast gəlinir. ►
Simptomlar müxt əlif ola bilər:
Böyümüş limfa düyünləri müxtəlif nahiyələrdə əllənə bilər
X əstələr tez-tez (həmişə yox) qızdırmadan, arıqlamaqdan, halsızlıqdan şikayət edirlər ►
X əstəliyin mərhələsini (I-IV) təyin etmək üçün müxtəlif müayin ələr aparılmalıdır: KT, sümük iliyinin biopsiyası, onurğa 34
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. beyini mayesinin alınması üçün lyumbal punksiya və qastroskopiya ►
histoloji müayin əsinin müsbət nəticəsi əsasında qoyulur Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|