165
musulmon huquqiy tizimlarini ilmiy va amaliy jihatdan taqqoslash,
ularning shakllanishi va rivojlanishi qonuniyatlarini o‘rganish musulmon
olami fuqarolariga o‘zlarini, deylik, yevropaliklardan kam bo‘lmagan
darajada himoyalangan, deb his qilish borasidagi huquqiy mexanizmni
aniqlash va uni obyektiv tavsiflashga imkoniyat yaratadi.
Shuni aytib o‘tish kerakki, jahonda asosiy xalqaro huquqiy tizimni
yaratish «Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi» (1948-yil)da
belgilangan prinsiplar va normalarni mustahkamlashdan boshlandi.
Insoniyat bu vaqtgacha to‘plagan tarixiy-huquqiy tajriba AQSHning
1776-yilgi Mustaqillik deklaratsiyasi, Fransiyaning 1789-yilgi Inson va
fuqaro huquqlari deklaratsiyasi, AQSHning 1787-yilgi Konstitutsiyasi va
ikki jahon urushi tajribasini o‘zida to‘pladi.
Hozirgi vaqtda «Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi»ga
ijtimoiy-huquqiy ongning rivojlanish bosqichi, umume’tirof etilgan
prinsiplar asosida huquq normalarini umumiylashtirish, huquq tizimining
yetishmayotgan unsurlarini topish va uning mazmunini belgilash imko-
nini bergan huquqiy ta’limot sifatida qaraladi. «Inson huquqlari
umumjahon deklaratsiyasi»ning prinsiplari va normalari juda ko‘p
davlatlar uchun milliy huquq tizimi va qonunchilikni rivojlantirishda
dasturulamal bo‘lib xizmat qildi.
Deklaratsiyada ifoda topgan inson huquqlari xalqaro doktrinasiga
asosan huquq tizimida bir necha yo‘nalish rivojlandi:
Dostları ilə paylaş: