Мцщазиря №1 (2 саат)

cəzanın tətbiqini mümkün bilir. 
Komenski müəllim haqqında. Komenski müəllimin məktəbdə təlim-tərbiyə işində rolunu 
yüksək qiymətləndirmişdir. Müəllimlik vəzifəsini dünyada heç bir şeylə müqayisə edilə 
bilməyən ən üstün, ən şərəfli vəzifə hesab etmişdir. Müəllim cəmiyyətdə gənc nəsli tərbiyə 
etmək kimi məsul bir vəzifə yerinə yetirdiyini dərin dərk etməli, özünü hər zaman yüksək 
ləyaqət səviyyəsində saxlamalıdır. Komenskiyə görə müəllimin birinci əsas vəzifəsi uşaqları 
öz gözəl nümunələri ilə elmə həvəsləndirməkdir; müəllim təlim etmək sənətinə yiyələnməli, 
öz işinin mahir ustası olmalıdır. O, müəllimin doğrucul, smbatlı, fədakar, fəal, enerkiyalı, 
zəhmət və elm adamı olmasını və şagirdlərə də bu sifətləri aşılamasını tələb edir. Müəllim öz 
işini hədsiz dərəcədə sevməli, öz üzərində arasıkəsilmədən işləməli, uşaqlara ata qayğısı 
göstərməli və opları hər zaman biliyə və elmə təhrik etməlidir. Komenski müəllimi kah fəal 
heykəltəraş ilə, gah «ağıl zülmətini dağıtmağa, bütün fikirlər və əməllər üzərinə işıq saçmağa 
ehtirasla can atan saf və sədaqətli maarif xadimi» ilə, gah da hər gün göyü hər tərəfdən 
işıqlandıran günəş ilə müqayisə edir. 
Uşaqların inkişafı və tərbiyəsi haqqında müəllimin qayğısından bəhs edən Komenski deyir 
ki, sən ata kimi hərəkət etmirsənsə, müəllim kimi fəaliyyət göstərə bilməzsən. Lakin o, 
müəllimin dindar olmasını da tələb edirdi ki, bu da onun dünyagörüşündəki zidiyyətlərlə bağlı 
idi. 
MÜHAZİRƏ № 7 (2 saat) 
 
C.Lokk (1632-1704) və XVIII əsr fransız materialistlərinin pedaqoji görüşləri. 
J.J.Russonun (1712-1788) pedaqoji nəzəriyyəsi.
 
Con Lokkun tərbiyə haqqında fikirləri. Con Lokk (1632-1704) şəxsiyyətin tərbiyəsi sahəsində 

---

53 
dolğun nəzəriyyə yaradan ingilis maarifçilərindən biridir. O, öz ideyalarını “Tərbiyə haqqında fikirlər” 
(1693) əsərində vermişdir. C.Lokkun fikrincə, bütün millətin rifah halı uşaqların tərbiyəsindən asılıdır, 
insanların onda doqquzu tərbiyənin nəticəsində xeyirxah, yaxud ziyankar, faydalı, yaxud faydasız olur. 
Görkəmli mütəfəkkirin fikrincə, tərbiyənin əsas məqsədi və vəzifəsi ağıllı və planlı, ardıcıl iş aparmağı 
bacaran centlmen yetişdirməkdir. C.Lokk qeyd edirdi ki, “Əsl centlmen fiziki, əqli və mənəvi cəhətdən 
təkmilləşdirilmiş bir insan olmalıdır”. “İnsanın tərbiyəsi necədirsə, özü də elədir”. 
Onun fikrincə, “hər cür tərbiyənin məhsulu olan müxtəlif ailələrdən gəlmiş müxtəlif tərbiyəli uşaqlar 
həqiqi centlmenin yetişməsinə mane ola bilər”.Ona görə, “həqiqi centlmen evdə yetişməlidir”. Tərbiyə 
haqqında mütərəqqi fikirləri ilə C.Lokk yeni tərbiyə sisteminin bünövrəsini qoymuşdur. 
C.Lokkun sensualizmi də diqqəti cəlb edir. Onun sensualizmi tərbiyə sisteminin əsasını təşkil etməklə 
tərbiyənin şəraitə uyğun qurulmasına zəmin yaratmalıdır. C.Lokk fiziki tərbiyəyə də üstünlük verir və “sağlam