Kurs ishi fan

 
 
 

---

24
 
Fonematik eshitishni tekshirish.  
Fonematik eshitish bolada bevosita nutqiy aloqa asosida shakllanadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar bir-biridan bir tovush bilan farq qiladigan 
so`zlarni ajrata olmaydilar, shuning uchun bolalarga bir tovush bilan farq qiladigan 
so`zlarni beramiz:
gul - ko`l
soch - qoch ko`z - tuz
oz - och sim - shim
baxor - naxor va shu 
so`zlarga mos rasmlarni topish va ko`rsatish ko`nikmasi aniqlanadi.
So`zlarning tushunishni tekshirish  
Tekshirish shundan boshlanadiki, bolaga narsalarning nomi aytiladi va 
ularni ko`rsatib berish so`raladi. Masalan, tana qismlari - ko`z, peshona, yuz, burun, 
soch, daxan, qo`l, oyoq va boshqalar.
Keyin bolaga
uy
jihozlarini: stol, stul, shkaf,
qandil, 
ko`zgu; o`yinchoqlardan - qo`g’irchoq, mashina, koptoklarni ko`rsatish taklif 
qilinadi.
So`zlarni tushunishni tekshirishning keyingi bosqichi rasmda tasvirlangan 
narsalarni tanish ko`nikmasini aniqlashdan iborat bo`ladi. Bunda bolaga turli 
mavzuli guruxlarga kiruvchi va bir-biridan shakli, rangi, hajmi va son jihatidan farq 
kiluvchi narsalar tasvirlangan rasmlar ko`rsatiladi. Bu rasmlarda uy hayvonlari va 
yovvoyi hayvonlar, o`yinchoqlar, sabzavotlar, mevalar, idish-tovoqlar, transport, 
shuningdek yil fasllari tasvirlangan bo`ladi.
Bu didaktik material bolalar bog’chasining dastur talablariga muvofiq keladi 
va ularning yoshiga qarab ajratiladi.
Sodda gaplarni tushunishni tekshirish  
Bolaga vaziyatli rasmlar ko`rsatiladi va bir qator quyidagi ko`rinishli sodda 
gaplar aytiladi: «Qiz o`tiribdi», «Qizda qizil koptok bor», «Bola yuguryapti», 
«Bolada mashina bor», «Kuchuk yuguryapti» va hokazo. Shundan so`ng bola 
aytilayotgan hodisa tasvirlangan rasmni ko`rsatishi lozim. Bundan tashqari 

---

25
quyidagilarni ko`rsatish so`raladi: olmaxonning momik dumi, Qiz qaerda sakrayapti, 
yuguryapti,yozyapti, sirpanchiq uchyapti va hokazolar.
Keyin bitta gapda kelgan 1,2,3 ta izchil xususiyatlarni bajarishni o`z ichiga 
oluvchi so`z shaklidagi buyruqlarni bajarish usulidan foydalaniladi. Masalan: «Tur, 
stol yoniga bor, o`yinchoqlarni ol va polga kuy. Koptokni ol, polga ur va menga 
ber».
So`ng bolalarning grammatik qurilishlarni tushunishlari aniqlanadi.