О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Torets yo‟nishi keskichlari bo‟ylama va ko‟ndalang yo‟nishda ishlatiladi. Bu keskichlardan 
toretslarni yo‟nishda foydalaniiladi. 

---

Ariqcha yo‟nish keskichlari kundalang surish yo‟li bilan halqasimon ariqchalar ochish uchun 
ishlatiladi; keskich kesuvchi qirasining eni, ko‟pincha ochiladigan ariiqcha eniga teng qilib 
olinadi. 
Kesib tushirish keskichlari zagatovka yoki detallarni kesib tushirish uchun ishlatiladi. 
Galtel keskichlari galtellar (pog‟onali valning bir diametridan ikkinchi diametriga o‟tish 
joylari) yo‟nish uchun ishlatiladi. 
Fason keskichlari ko‟ndalang surish yo‟li bilan shakldor yuzalar yo‟nish uchun mo‟ljallangan. 
Keskich kesuvchi qismining profili detalning yo‟niladigan shakldor yuzasi profiliga mos 
bo‟ladi. 
Rezba keskichlari sirtqi va ichki rezbalar qirqish uchun ishlatiladi. 
Yo‟nib kengaytirish keskichlari zagatovkalardan ochiq va yopiq teshiklarning ichki yuzalarni 
yo‟nib kengaytirish uchun mo‟ljallangan. 
 
4. Tokarlik stanogining kerak-yaroqlari 
Stanok ishlab chiqaruvchi zavod stanokga qo‟shimcha ravishda markaz, patron, 
planshayba, lyunet va opravka hamda boshqa kerak-yaroqlar qo‟shib beradi. Ayrim ishlarni 
bajarishda bu moslamalardan foydalanish, ishlov ish unumini, sifatini oshirish. 
Markazlar. U o‟rnatilishi joyiga ko‟ra oldingi va ketingi babkalr markazlariga bo‟linadi va 
zagatovkalarni ishlashda ularni siqib ko‟tarib turish uchun hizmat qiladi. Ularning quyidagi 
asosiy (xillari) bo‟ladi: 
а) normal markaz – undan og‟ir zagatovkalarni ishlashda foydalaniladi; 
b) teskari markaz – bundan uchi konussimon zagatovkalarni ishlashda foydalaniladi; 
v) kesik markazi – undan torets yuzlarni ishlashda foydalaniladi; 
g) sharsimon uchli markaz – undan ketingi babka markazini siljitish konussimon yuzalar 
yo‟nishda foydalaniladi; 
e) aylanuvchi markaz – undan zagatovkaning markaziy teshigi bilan ketingi babka markazining 
ishqalanishini kamaytirishi foydalaniladi. 
Patron. Uzunligi diametridan kichik bo‟lgan zagatovkalarni siqib, kesib ishlashda patrondan 
foydalaniladi. Ularning quyidagi asosiy xillari bo‟ladi: 
a) o‟zi markazlovchi uch kulochokli patron; 
b) to‟g‟ri kulachokli patron; 
v) tsangali patron; 
g) pnevmatik patron; 
Planshayba. Bu moslama disk shaklida bo‟lib, shpindelga patron o‟rniga burab qo‟yiladi. 
Uning radial pazlariga zagatovkaning plankali mahkamlash boltlari kiygiziladi. Bu xil 
moslamalardan agatovkalarni kulachokli patronlarga o‟rnatib kesib ishlash mumkin bo‟lmagan 
hollarda foydalaniladi. 
Lyunet. Lyunetlar konstruktsiyasiga ko‟ra qo‟zg‟almas va qo‟zg‟aluvchan bo‟lib, bikrligi 
yetarli bo‟lmagan vallarni ishlashda ulardan foydalaniladi.