О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Qo‟zg‟almas lyunet. Staninaning yo‟naltiruvchilariga o‟rnatib, tagidan planka vositasida bolt 
bilan qotiriladi. 
Qo‟zg‟aluvchan lyunet. Supportga vintlar yordamida mahkamlanib, uning ikkita kulachogi 
valning ishlov berilgan yuzasiga bir tekisda tekkizib qo‟yiladi. Bu kulachoklar ish jarayonida 
keskich ketidan surila borib, zagatovkani kesish kuchi ta„siridan bukilishiga yo‟l ko‟ymaydi. 
Zagatovkalarni markazlarga qisib ishlash usulidan odatda, 4 < lз/dз < 10 bo‟lgan hollarda 
foydalanish tavsiya etiladi. 
Agar lз/dз < 10 bo‟lsa, lyunetdan foydalanish kerak.
Opravka. Opravkaga zagatovkani ishlangan toza teshiga bo‟yicha kiygizib, sirtini kesib 
ishlashda foydalaniladi. Opravkaning konussimon quyrug‟i shpindelning konussimon teshigiga 
kiygiziladi. Opravkalar konstruktsiyasiga ko‟ra yaxlit va ajralma turda bo‟ladi. 

---

5. Tokarlik stanoklarida bajariladigan ishlar 
1. Umuman tokarlik – vintqirqish stanoklarida quyidagi asosiy ishlar bajariladi: 
2. Markaziy teshiklar ochish. Buning uchun patronga kalta qilib siqilgan zagatovka toretsli 
keskich bilan tekislanib, markaz belgilangach, ketingi babka pinaliga o‟rnatilgan 
markaz parma zagatovka tomon joyga suriladi. 
3. Sirtqi tsilindrik yuzalarni yo‟nish. Amalda zagatovkaning yoki shakli va o‟lchamlariga 
ko‟ra uni patronga yoki moslamalarga o‟rnatib, keskich bilan yo‟niladi.
4. Zagatovkadagi teshikni zenkerlash va razvertkalash. Bu ishlarni bajarish uchun 
zagatovka stanok patroniga, zenker yoki razvertka ketingi babkaning pinaliga 
o‟rnatiladi. Ketingi babka dastasini aylantirish bilan kesish asbobi ilgarilanma surilib, 
aylanayotgan zagatovkada teshik ishlanadi. 
5. Doiraviy ekstsentrik yuzalarni kesib ishlash. Bunday ishlarni bajarish uchun 
zagatovkani 0 - 0 o‟qli markaz teshigiga o‟rnatib, yuzalar keskich bilan ishlanadi, keyin 
esa opravka 01 - 01 o‟qli markaz teshigiga o‟rnatib, tsilindrik yuza yo‟niladi. 
6. Konussimon yuzalarni ishlash. Zagatovkalarga bu xil ishlov berishda keskichni ma„lum 
burchak ostida siljitish bilan qirindi yo‟niladi. 
7. Murakkab shaklli yuzalarni ishlash. Bunday yuzalarni ishlash uchun avval shu shaklga 
mos keskichlar tayyorlanib, so‟ngra ular zarur vaziyatga o‟rnatilgach, zagatovkani 
ko‟ndalang yo‟nalishga yurgizib ishlash mumkin. Odatda bu maqsad uchun maxsus 
keskichlardan foydalaniladi. 
8. Rez„ba qirqish. Tokarlik – vint qirqni stanokida metrik va dyumli rebalar keskichlar,
metchik va plashkalar bilan qirqiladi. Keskich bilan qirqishda rezbaning to‟la profili 
keskichning bir necha (uchdan o‟n beshgacha) marta o‟tishida hosil bo‟ladi, shu sababli 
keskich har gal o‟tgandan keyin ketingi (dastlabki vaziyatga) qaytariladi.