Mavzu: Ijtimoiy sohalar moliyasi

Uchinchi: Keng kulamdagi uzok muddatli islox kilish jarayonining dastlabki boskichini- 
«men eng kiyin, ijtimoiy portlash xavfi bulgan boskich, deb atagan bulardim» - deydi I.A.Karimov. 
Buning sababi shundaki, utish davrining uzi kup xollarda bir kancha xal kilinmagan ijtimoiy 
muammolarni keltirib chikaradi va ular zamiridagi larzaga soladigan kuchni uzida saklab turadi. Shu 
bilan birga bir siyosiy va iktisodiy tzimdan ikkinchisiga utish xam yangi muammolarni tugdirishi va 
muayyan ijtimoiy kamchiliklar bilan bog’lik bulishi mumkin. 
Kup mamlakatlarning tajribasi bozor munosabatlariga utish silliq, ijtimoiy kiyinchiliklarsiz. 
Oson kechmasligani kursatadi. Bu ob’ektiv jarayondir 
Iktisodiyotning 
erkinlashtirilishi, 
ayniksa 
iste’mol 
narxlari 
va 
tariflarning 
«esankiratadigan» tarzda kuyib yuborilishi, ishlab chikarishning pasayib ketishi, tulovlarni 
amalga oshirmaslik bilan boglik tanglikning keskinlashuvi, pul muomalasining buzilishi kupchilik 
yangi mustakil davlatlarda iste’mol narxlarining keskin usishiga, jamgarmalarning 
kadrsizlanishiga, axolining anchagana kismi turmush darajasining pasayishiga, butunlay yoki kisman 
ishsizlar sonining usishiga olib keldi. Bu davrda axolini ijtimoiy ximoyalash va kullab-kuvvatlashga 
karatilgan choralarga etarli etibor bermaslik axolining ancha kismi kashshoklashuviga, ularning 
(lyumpenlashuvi ) ga olib kelishi mumkin. Bir kancha mamlakatlarda shunday buldi xam. Ma’lumki, 
bunday xolat ijtimoiy bekarorlikni vujudga keltiruvchi muxit bulib xizmat kiladi. 
Turtinchi:Utish davrining keskin ijtimoiy muammosi kup kishilar uchun karor topgan 
turmush tarzining buzilishidan, xayotiy muljallarning, fikrlash tarzi, ijtimoiy fe’l-atvor, 
bokimandalik kayfiyatining uzgarishidan iborat. Utish davrvda odamlarning tafakur 
yuritshp psixlogiyasi uzgaradi, bu esa, ayonki xamma vakt xam oson kechavermaydi.
Sobik SSSR sharoitida uchdan ziyod avlod vakillari nafakat xususiy mulkni tan olmaydigan 
va mustakil xujalik faoliyat kunikmalarini bermaydigan mafkuraviy akidalar asosida, balki, 
ustiga-ustak, markazdan turib taksimlash goyalari, ijtimoiy adolat tushunchasi xakidagi soxta 
tasavvurlar asosida tarbiyalangan edilar. 
Utish davrida eskicha va yangacha fikrlash urtasidagi, utmish va xozirgi zamonning kadriyatlar 
tizimi urtasidaga ziddiyatlar yanada keskshshashadi. 
Xalkimizning ma’naviy boyliqlarni, jaxon tsivilatsiyasi eng yaxshi yutuklarini uzida 
mujassamlashtirgan yanga avlodni shakllantirish bugunning eng muxim vazifasidir. Fakat ana shu 
asosdagina, oldimizga kuyilgan yuksak maksadlar barchamiz uchun xayotimizning mazmuniga aylanib 
kolganidagina millatning ongli vatanparvarlik ruxini yuksaltirib, rivojlangan ilgor mamlakatlar kabi 
tarakkiyot yulidan ildam kadam tashlash imkoni tugiladi. 
Xar kanday mamlakatda turli kurinishdagi tengsizliklar kupaysa yoki uchunlarning usishga 
imkon paydo bulsa, uchunlar ijtimoiy barkarorlik uchun xavf tugdiradi. Ijtamoiy muammolarning 
keskinligi kimlarningdir kambagalliga yoki boyligida emas, balki ushbu ijtimoiy tabakalar urtasida 
xaddan tashkari katta fark paydo bulishidadir. Bu esa beixtiyor uchunlarning karama-karshiligaga olib 
keladi. 
Ayonki, agar jamiyat manfaatlari va intilishlari mutlako karama-karshi bulgan odamlar 
guruxlaridan iborat bulsa, xamma vakt ijtimoiy ziddiyat xavfi, demakki, milliy xavfsizlikka taxdid 
xam mavjud buladi. Ijtimoiy ziddiyatlarning xaddan tashkari keskinlashuvi jamiyatda ijtimoiy 

---

barkarorlikning barxam topishiga, ichki mojarolarga va xatto fukarolar urushiga xam olib borishi 
mumkin. 
Shuning uchun xam utish davrida demokratik daklatning eng muxim vazifasi ijtimoiy 
ziddiyatlarning kesyushligini kamaytirishdan, bu davrning mukarrar kiyinchiliklarini 
extiyot choralari xisobiga yumshatishdan va odamlarning yangi turmush sharoitlariga moslashishni 
osonlashtirishdan iborat. Aslini olganda, Uzbekiston amalga oshirayotgan siyosatning bozor 
munosabatlariga utayotgan boshka davlatlar siyosatidan eng afzalliklaridan biri xam shundadir. 
Ijtimoiy kelishuvni kanday ta’minlash mumkin, ijtimoyy xamjixatlikka, shu
jumladan mintakalararo totuvlikka kanday erishish mumkin, degan murakkab savollarga 
javob topishga kodir bulgan davlat demokratik va iktisodiy rivojlanishga umid boglashi 
mumkin. 
Ijtimoiy birdamlikni ta’minlash - ijtimoiy ziddiyat va tengsizliklarning uzlarini 
adolatsiz ravishda xamma narsadan bebaxra bulib kolgan yoki xak-xukuklari kamsitilgan 
deb xisoblovchi butun-butun axoli guruxi va tabakalari vujudga keladigan darajaga boib 
etmasligiga erishish demakdir. 
Shu boisdan xam Uzbekistonning uz yangilanish va tarakkiyot yuliga asos kilib olingan 
etakchi tamoyilardan biri kuchli ijtimoiy siyosatni amalga oshirishdan iboratdir. Bu 
demokratik va iktisodiy isloxotlarni muvaffakiyatli amalga oshirishning, ular orkaga 
kaytmasliganing juda muxim sharti va garovidir.