Investitsion faoliyating iqtisodiy mohiyati va uning o’zbekiston iqtisodiyotida tutgan o’rni

---

INVESTITSION FAOLIYATING IQTISODIY MOHIYATI VA UNING 
O’ZBEKISTON IQTISODIYOTIDA TUTGAN O’RNI 

Nuranov Ilxam Baxadir og’li 
[e-mail] 
Toshkent davlat agrar universiteti Nukus filiali 
Sayfullayeva Shahzoda Orif qizi 
[e-mail] 
O’zMU 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada investitsiya faoliyatining iqtisodiy mazmun- 
mohiyati, uning barqaror iqtisodiy yuksalishni ta’minlashda muhim omil sifatida 
ahamiyati va faol investitsiya siyosatini yurgizishda davlat boshqaruvi, shuningdek 
O’zbekiston iqtisodiyotida investitsion jarayonlar to’g’risida malumotlar keltirilgan. 
Kalit so’zlar: Investitsiya, investitsion faoliyat, investitsiya jarayoni, ob’yekti, 
sub’ekti, investitsion siyosat, davlat investitsiya dasturi. 
 
THE ECONOMIC SIGNIFICANCE OF INVESTMENT ACTIVITY AND ITS 
ROLE IN THE ECONOMY OF UZBEKISTAN 
 
Nuranov Ilxam Baxadir o’gli 
[e-mail] 
Nukus branch of Tashkent State Agrarian University 
Sayfullayeva Shahzoda Orif qizi 
[e-mail] 
NUU
Abstract: This article provides information on the economic content of 
investment activities, its role as an important factor in ensuring sustainable economic 
growth and public administration in pursuing an active investment policy, as well as 
investment processes in the economy of Uzbekistan. 
Keywords: Investment, investment activity, investment process, object, subject, 
investment policy, public investment program. 

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida investitsiya faoliyati muhim 
ahamiyat kasb etadi. Har bir mamlakatning rivojlanish darajasi, ya’ni iqtisodiyotning 
rivojlanishi va iqtisodiy o’sishi ko’p jihatdan mamlakatdagi investitsion jarayonlarga 
bog’liq. Har qanday jamiyatning baraqaror iqtisodiy jivojlanishini investitsiyalarsiz 
tasavvur etib bo’lmaydi. Ayniqsa, bugungi kunda bu narsa yaqqol namoyon 
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
50
www.openscience.uz

---

bo’lmoqdaki, har qanday mamlakatning bundan keying yuksalishi investitsiyalarni 
jalb etish holatiga bog’liq. 
«Investitsiya» atamasi lotin tilidagi «invest» so`zidan kelib chiqqan bo`lib 
«qo`yish», «mablag`ni safarbar etish», «capital qo`yilmasi» ma`nosini beradi. Keng 
ma`noda investitsiya mablag`ni ko`paytirib va qaytarib olish maqsadida kapitalni 
safarbar etishni bildiradi. Ko`pgina hollarda «investitsiya» tushunchasi iqtisodiy va 
boshqa faoliyat ob`ektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne`matlar hamda 
ularga doir huquqlar tarzida ta`riflanadi. Investitsiya deganda barcha turdagi 
milliy va intelektual boyliklar tushunilib, ular tadbirkorlik faoliyati ob`ektlariga 
yo`naltirilib daromad keltirishi yoki birorbir ijobiy samaraga erishishi zarur. 
Investitsiya kiritishdan asosiy maqsad daromad olish va ijobiy ijtimoiy samaraga 
erishishdir. 
Investitsiyalarning iqtisodiyotdagi o’rni beqiyosligi uning aniq mohiyatini 
o’rganib chiqishni talab qiladi. Iqtisodiy log’atda “Investitsiyalar – kapitalni uzoq 
muddatli qoyilmalar tariqasida sanoatga, qishloq xo’jaligiga va boshqa tarmoqlarga 
sarf qilinadigan xarajatlar yig’indisini aks ettiradi”,-deb tariflangan. 
Ishlab chiqarish nazariyasi va, umuman, maqroiqtisodiyotda investitsiyalar 
yangi kapitalni (ishlab chiqarish vositalarini hamda inson kapitalini qo’shib 
hisoblaganda) yaratish jarayonidir. Moliya nazariyasida esa investitsiya deganda real 
yoki moliyaviy aktivlarni olish tushiniladi, ya’ni bugungi sarf-xarajatlarning maqsadi 
kelajakda daromad olishdir. Demak, bizningcha, “Investitsiyalar – bo’sh turgan 
kapitalni iqtisodiy-ijtimoiy samara olish maqsadida harakatga keltirishdir” 
Bizga ma’lumki, iqtisodiy o’sish investitsiya resurslarisiz bo’lishi mumkin 
emas, bu resurslar o’z mohiyati bilan ishlab chiqarishni rivojlantirishga qaratilgan 
mablag’dir. Pul mablag’lari shaklidagi investitsiyalar nominal investitsiyalardir. Bu 
investitsiyalar moddiylashib, amalda ishlab chiqarishga jalb etilgandan so’ng real 
investitsiyalarga aylanadi va iqtisodiy o’sishni ta’minlaydi. 
O’zbekiston Respublikasining “Investitsiya faoliyati tog’risida”gi qonunida 
investitsiyalar tayinlangan ob’yekti bo’yicha tabaqalashtirilgan. Shunga muvofiq 
investitsiyalar quyidagi turlarga ajratilgan. (1-rasm)
1-rasm. Investitsiyalarning tasniflanishi
 
"Science and Education" Scientific Journal
Volume 1 Issue 4
July 2020
51
www.openscience.uz

---

 Iqtisodiy kategoriya sifatida investitsiya quyidagicha tasniflanadi: 
• Birlamchi (avaylangan) jamg’arilgan kapitalni ko’paytirish maqsadida 
kapitalni tadbirkorlik ob’ektlariga joylashtirish; 
• Investitsion loyihalarni amalga oshirish jarayonida investitsiya faoliyati 
ishtirokchilari o’rtasida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlar.