Bilig ilmiy faoliyat

Jild: 03 | Nashr: 04 | април 2022 
“BILIG – ILMIY FAOLIYAT” nashri http://bilig.academiascience.org
 
337 
Ta’rif:
Quyidagi
( )
( )
formula bilan berilgan funksiyaga darajali funksiya
deyiladi. Bunda 
va lar 
oldindan beriladigan o‘zgarmas haqiqiy sonlar bo‘lib, ular koeffitsiyentlar yoki 
parametrlar deb ataladi. 
esa haqiqiy son bo‘lib, unga (2) ning ko’rsatkichi deyiladi.
[ ] [ ] – ishlarda kanonik ko‘rinishdagi darajali funksiyaning ko‘rsdatkichiga bog‘liq holda 
asosiy xossalari: juft-toqlik, monotonlik, ishoralari va ekstremumlari jadval shaklda 
keltirilgan. [
] [ ] [ ] [ ] [ ] – darajali funksiyaning kanonik shakli ko‘rsatkich juft va toq 
sonlar hamda ratsional son bo‘lganda o‘rganilgan. [
] da kasr – chiziqli ifodaga bog‘liq 
murakkab funksiya o‘rganilgan. [
] da parametrlarga bogliq kasr-chiziqli funksiya va 
umumiy parametrli ko‘rinishdagi 3-darajali ko‘phad orqali berilgan funksiyalarning 
xossalari va grafiklari va grafiklari o‘rganilgan. [
] [ ] ishlarida kasr-chiziqli funksiya 
parametrlar orqali berilgan holda qisman o‘rganilgan 
Masalan, 
( )
√
√ √ 
funksiyalar darajali funksiyaga misol bo‘ladi. Demak, biz biladigan chiziqli, kasr-
chziqli va kvadrat funksiyalar ham darajali funksiya bo‘lar ekan. Chunki, istalgan 
kvadrat funksiyani (
)
kasr-chiziqli funksiyani esa
( )
ko‘rinishda yozish 
mumkin.
Darajali funksiya 
ning berilishiga qarab ikki turga bo‘linadi:
1. Ko‘rsatkichi
butun son bo‘lgan darajali funksiya 
2. Ko‘rsatkichi kasr son bo‘lgan darajali funksiya
Masalan, 
(
)
funksiyalar 
darajasida 
butun 
son 
qatnashgan darajali funksiyaga, 
√
√ (
)
√ 
funksiyalar esa darajasida kasr son qatnashgan darajali funksiyaga misol bo‘ladi.