Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

tuzatishlar ko‘rsatmalar va xokazolar bilan qo‘shib olib borilgan o‘quv-tarbiya jarayoni amaliyotda o‘z samarasini 
tez ko‘rsatadi. Shuullanuvchilarning barchasi uchun yaraydigan, taolim sharo-itining barchasi sharoitiga mos 
keladigan usuliyatlar umuman yo‘q desak xato qilmagan bo‘lamiz. Amaliyotda qaysi bir usuliyatni universal metod 
sifatida yuqori baxolasak, uni barcha o‘qituvchi qo‘llay boshlaydi, bu o‘z navbatida, o‘qituvchi ijodkorligini 
chegaralab qo‘yadi, o‘quvchining barcha imkoniyatla-ridan foydalanish imkonini bermaydi. Bu fikr P.F. Lesgaft 
tomonidan obrazli tarzda ifodalangan: “aytish mumkinki: “Usul-bu men”. Usul shundan iboratki, bilimli, tushunadigan 
o‘qituvchi o‘z ishini o‘zi olib boraveradi”. 
Taolim usuliyatlarini tavsifi. O‘quvchilarning bilimla-rini oshirish, malaka va ko‘nikmalarni egallash uchun 
taolim metodlari uch guruxga ajratiladi. Xar bir gurux bir necha xil metodlarni o‘z ichida mujassamlashtirgan. 
Mujassamlashtiril-gan usuliyatlarni jismoniy tarbiya taolimi jarayonidagi o‘rniga ko‘ra so‘zdan foydalanish, 
ko‘rgazmali xis qilish va amaliy usuliyatlar deb guruxlanadi va ulardan pedagogik jarayonda keng foydalaniladi.
O‘qitishning usuliyatlari 
So‘zdan 
foydalanish 
usuliyatlari 
Ko‘rgazmali xis 
qilish usuliyatlari 
Amaliy usuliyatlari 
Xikoya
Ifodalash 
Tushuntirish 
Suxbat 
Muxokama 
Topshiriq 
Ko‘rsatma 
Baxolash 
Buyruq
Ko‘rsatish, na-
moyish 
etish, 
plakatlar, Ki-
nogrammalar, 
doskaga bo‘r bi-lan 
chizish, 
o‘quvchilarni o‘zi 
chizgani, maketlar, 
modellar, rang va 
tovush sig-nallar 
Qatoiyan 
va 
qisman 
reglamentlash-
tirish va xarakatni 
bir butunligicha 
to‘la o‘rgatish 
O‘yin va 
musobaq
a 
Usuliyatlarning mavjud uch guruxi orqali o‘zlashtirilgan faoliyati bilan organizmning turli analizatorliri tizimi 
yordamida tanishtirish taominlanadi: o‘quvchi eshitadi, uqadi, o‘zi xarakat jarayonini xis qiladi. Ishga ikkala signal 
sistemasi jalb qilinadi. Xarakat faoliyatini o‘qitishda amaliy usuliyatlar muxim axamiyat kasb etadi. Birinchisi 

---

ikkinchisiga poydevor qo‘ysa, uni qurib bitirish – yaoni xarakat faoliyatining ijrosi o‘yin yoki musobaqa usuliyati 
orqali amalga oshiriladi.