qattiq qo‘lga olib, foiz stavkalarini oshirish yo‘li bilan aksiyalar bahosi o‘sishiga
chek qo‘ymoqchi bo‘ldilar. 1929-yilning oktyabriga kelib FZT kutilgandan ham
ko‘proq oldi, fond bozorida 40% pasayish ro‘y berdi.(1-rasm)
1-rasm
Buyuk Turg‟unlik davrida Aksiya baholari dinamikasi. Aksiya
baholari
1929-yilda keskin pik nuqatasiga tushib ketishiva 1929-yilning oxirida 40%
pasayish undanso‘ng, 1932-yilgacha 10%dan tushishda davom etgan. Manba:
DowJones IndustrialAverage (DJIA).
Aksiya baholari tushishda davom etdi. 1932-yilning o‘rtalarida zaxira 1929-
yildagiga nisbatan yana 10% ga tushib ketdi. Shuningdek, biznesni yuritish
sohasidagi noaniqlik va tartibga solishdagi xatoliklar
moliya bozorida bir qator
iqtisodiy inqirozlarga sabab bo‘luvchi muammolarni keltirib chiqardi. Moliya
bozori qatnashchilari mablag‘ jalb qilish maqsadida investitsiya kirituvchi,
oluvchiberuvchi kabi barcha qulay sharoitlarni izlay boshladilar.(
2-rasm)
2-rasm Buyuk Depressiya davrida kreditning yoyilishi.
Moliyaviy kelishmovchilikda qarz beruvchilarni kredit yo‘qtishlaridan
o‘zlarini asrash uchun biznesga yuqori foizlar qoyishadi.
Unda korporativ
obligatsiyalar bilan o‘ratacha sifatdagi kreditlarngi foiz darajalari orasidagi farq
ko‘rsatilgan.
1
4.Rivojlanayotgan davlatlarda bank inqirozi
Hozirgi davrgacha misol sifatida ko‗rsatiladigan mashhur og‗ir
moliyaviy
inqirozlar AQSHdan tashqarida sodir bo‗lgan edi. Xususan rivojlanayotgan
davlatlar juda xam kuchsiz bo‗lib, 1990- yillarda kambag‗allikni yo‗qotish va
tezkor iqtisodiy o‗sishni ta‘minlash umidida o‗z moliyaviy bozorlarinitashqi
dunyoga ochib berishdi. Aksincha, AQSHda sodir bo‗lgan Buyuk Depressiyaning
salbiy ta‘siri natijasidaushbu millatlarning ko‗pchiligi moliyaviy inqirozni boshdan
kechirdi.
1994-yilda
boshlangan Meksika inqirozi, 1997-yilning iyulida boshlangan
SHarqiy Osiyo inqirozi va 2001 -yilda boshlangan Argentina inqirozi eng og‗ir
moliyaviy inqirozlar hisoblanishadi. Rivojlanayotgan davlatlar,
xususan Meksika,
SHarqiy Osiyo mamlakatlaridan Tailand, Malayziya,
Indoneziya, Filippin va
Janubiy Koreyada juda yuqori o‗sish suratlari ta‘minlanayotgan sharoitdaiqtisodiy
faoliyatning keskin pasayishini sodir bo‗lishiiqtisodchilar uchun turli jumboqlarni
keltirib chiqardi.
Dostları ilə paylaş: