Toshkent xalqaro moliyaviy boshqaruv va texnologiyalar universiteti

Niderlandiya, Germaniya, Frantsiya va boshqa Garbiy Evropa 
mamlakatlarida Uygonish davri san’ati. 
Italiyada boshlangan uyg’onish harakati 15 asrdan boshlab, Evropaning bir qancha 
erlarida ham tarqaldi. Bu harakat shu erdagi mamlakatlarning iqtisodiy jihatdan 
mustaxkamlanishi, dastlabki kapitalning to’planishi bilan bog’liq xolda amalga oshdi. 
Evropa mamlakatlarida gumanistik g’oyalarning tarqalishi, milliy birlik mustaqillik 
uchun kurash, din qurshovidan chiqish va dunyoviy madaniyatga qiziqish bilan birga 
namoyon bo’la bordi. Bu qiziqishning amalga oshishiga Italiya gumanistik san’ati va 
uning san’atkorlari katta ta’sir ko’rsatdilar. San’atkorlar italyan gumanistlarini o’z 
ustozlari deb biladilar. Antik madaniyatni qiziqib o’rgandilar, uning asl namunalarini 
ko’rish ishtiyoqida Italiyaga sayoxat qildilar.
Evropa mamlakatlaridagi uyg’onish davri madaniyati va san’atini boshlanishi 
hamma erda bir hil va bir vaqtda rivojlandi deb bo’lmaydi. Bu vaqt ba’zi mamlakatlar 
san’ati va adabiyotida yutuqlar sezilarli bo’lsa, boshqa mamlakatlarda esa tasviriy 
san’at va me’morlikning gumanistik harakat printsiplari o’zini to’liq ifoda etdi. Ayrim 
mamlakatlarda Italiya gumanizmining inqiroz davri san’ati an’analari ta’sirida 
rivojlanishi ham shu mamlakat san’ati taraqqiyotining gumanistik harakatlariga ta’siri 
sezilarli bo’ldi. Shuningdek ayrim mamlakatlarda feodal munosabatlarining sekinlik 
bilan chekinishi bu erlarda uyg’onish san’atining gurkirab o’sishiga to’sqinlik qildi. 
Jumladan, Frantsiyada uyg’onish harakati 15-asr o’rtalaridan boshlanib, uning rivoji 
bevosita gotika me’rosining realistik tomonlarini rivojlantirish bilan birga asta-sekin 
Italiya renesansini o’zlashtirish va tadbiq etish bilan birga namoyon bo’ladi.
Frantsiyada Uyg’onish harakati 15 asr o’rtalaridan boshlanib, uning rivoji bevosita, 
gotika me’rosining realistik tomonlarini rivojlantirish bilan birga, astasekin Italiya 
renesansini o’zlashtirish va tadbiq etish bilan birga namoyon bo’ldi. Frantsiyada 
Uyg’onish harakatining kuchayishi bu erda ko’plab italyan san’atkorlarining kirib 
kelishi bilan bog’liqdir.
15 asrda Frantsiyada millat shakllandi. Shu yillarda Renesans san’atining asoslari 
paydo bo’ldi, ya’ni ilk Renesans davri boshlandi. 15 asr o’rtalarida Frantsiya erlari 

---

yagona davlat bo’lib birlashdi. Bu yagona davlat milliy san’at va madaniyatning 
shakllanishida muhim o’rinni egalladi. Fan va madaniyat gurkirab rivojlandi. 
Fransiyaning italiya bilan yaqin aloqada bolishi bu yerda Renessansning kirib kelishini 
tezlashtirdi. Bu xol me’morchilikda Renesans me’morlik uslubining kirib kelishida, 
arkalar, yuzaning yaxlit bo’lishiga e’tibor berishda ko’rindi. Lekin gotika san’atining 
ta’siri hamon sezilarli edi.
15 asrda o’zining eng gullagan davrini boshidan kechirgan miniatyura san’atida davr 
kishilarining muhitga bo’lgan munosabatlari, bilimga bo’lgan intilishlario’z ifodasini 
topdi.
Aka-uka Limburglar miniatyuralarida realizmga intilish, hayotiy lavxa va detallar, 
real hayotning tasvirini ishlashga harakat qilish yaqqol seziladi. Bu miniatyuralarda 
fazoviylik etishmaydi, kompozitsiya yarusli (ustma-ust joylashtirish) echimga ega, 
rassomning kompozitsiyada hamma komponentlarga deyarli bir xilda qarashi esa fikrni 
yaqqol ifodalashga halaqit bergan. Lekin shunga qaramay, realistik tendentsiyaning 
kuchayib borayotganligini ko’rish mumkin.