Preprint · January 2019 doi: 10. 13140/RG

 
O‘zbekistonning sug‘oriladigan tuproqlari tasnifi sxemasi 
 
S u v t a r t i b o t i t i p l a r i 
Irigatsiyali-avtomorf O‘tma Irrigatsiyali - gidromorf 
Bo‘z tuproqlar kamari
I.tip.Bo‘z-voha tuproq.
II.tip.O‘tloqi-voha tuproq.
Tipchalar: 1.1.Xususan, bo‘z-voha Tipchalar: 2.1.Xususan, o‘tloqi-voha
1.2.Sug‘oriladigan och tusli bo‘z
2.2.Sug‘oriladigan o‘tloqi allyuvial
1.3.Sug‘oriladigan tipik bo‘z
2.3.Sug‘oriladigan o‘tloqi saz
1.4.Sug‘oriladigan to‘q tusli bo‘z 2.4.Sug‘oriladigan botqoq-o‘tloqi 
1.5. O‘tloqi – bo‘z – voha
1.6. Sug‘oriladigan o‘tloqi – voha 
2.5. Bo‘z – o‘tloqi – voha 
2.6. Sug‘oriladigan bo‘z – o‘tloqi 
III.tip. Sug‘oriladigan botqoq tuproq.
Tipchalar: 3.1.Sug‘oriladigan illi-botqoq
3.2.Sug‘oriladigan torfli-botqoq

---

17 
 Sahro mintaqasi
IV. tip. Sahro-voha tuproq V.tip. O‘tloqi-voha tuproq.
Tipchalar:4.1.Xususan, sahro-voha Tipchalar:5.1.Xususan, o‘tloqi-voha
4.2.Sug‘oriladigan taqirli
5.2.Sug‘oriladigan o‘tloqi-voha allyuvial
4.3.Sug‘oriladigan sur tusli qo‘ngir 5.3.Sug‘oriladigan o‘tloqi saz
4.4.Sugoriladigan qumli sahro
5.4.Sug‘oriladigan botqoq-o‘tloqi
4.5.Sahro o‘tloqi-voha
5.5.Sug‘oriladigan sahro-o‘tloqi
4.6.Sug‘oriladigan o‘tloqi-taqirli 5.6.O‘tloqi-taqirli-voha 
VI.tip.Sug‘oriladigan botqoq tuproq.
Tipchalar: 6.1.Sug‘oriladigan gilli-botqoq 
6.2.Sug‘oriladiigan torfli botqoq
Cho‘l va bo‘z tuproqlar mintaqasida tarqalgan voha tuproqlarining tasnifi 
R.Q.Qo‘ziyev (1991 y.) ishi asosida keltirilgan bo‘lib, bu maydonlarning kattagina 
qismida tuproq eroziyasi ham o‘z o‘rnini topgan. 
Bo‘z tuproqlarda 1990 yil ma’lumotlariga ko‘ra irrigatsion eroziya 2 mln. 904 
ming ga yerda sodir bo‘lgan bo‘lib, natijada 40% dan ko‘proq maydonda gumus 
miqdori me’yoridan kamaygan. O‘zbekistonda 581 ming ga sug‘oriladigan yerlar 
o‘rtacha, 17,6 ming ga yer esa kuchli darajada shamol eroziyasiga chalingan. Ko‘p 
yillik tekshirishlar natijasiga ko‘ra shamol eroziyasiga uchragan tuproqlarni haydov 
qatlamida (0-30 sm) o‘rtacha 0,33-0,40%, bu jarayondan saqlangan tuproqlarda esa 
0,67-0,70% chirindi mavjud. Eroziyaning tuproq unumdorligiga qancha zarar 
keltirganligi to‘g‘risida 4-jadval ma’lumotlaridan ko‘rish mumkin. 
4-jadval.