138
Nav – seleksiya usullari bilan yaratilgan, aniq irsiy morfologik, xoʻjalik-
biologik belgi va xususiyatlarga ega boʻlgan madaniy oʻsimliklar guruhi.
Nav almashtirish – biror ekinning ishlab chiqarishda ekib kelinayotgan eski
navini serhosil va mahsulotning sifati yaxshiroq boʻlgan
yangi nav bilan
almashtirish.
Nav yangilash – bir nav ishlab chiqarishda ekilib, uning hosili, urugʻlikni
ekish sifatlari va biologik xususiyatlari pasaygandan soʻng, shu navning urugʻini
sifati yuqori boʻlgan urugʻ bilan almashtirib ekish.
Nav nazorati – dala aprobatsiyasi yordamida
amalga oshiriladigan barcha
ekin maydonlarini davlat standarti talablari asosida yuqori sifatli urugʻlar bilan
toʻla ta‘minlashga qaratilgan tadbirlar tizimi.
Nav sinashlar – yangi nav yaratish jarayonida shu navni dastlabki (kichik),
konkurs (katta), ekologik, dinamik, ishlab chiqarish
va davlat nav sinashlaridan
oʻtkazish.
Negativ tanlash – ommaviy tanlashning bir xili boʻlib, bunda eng yaxshi
oʻsimliklar emas, balki paykaldagi talabga javob bermaydigan, kamchilikni tashkil
qilgan oʻsimliklarni olib tashlash.
Navning mexanik ifloslanishi – hosilni yigʻish, yanchish,
tozalash kabi
jarayonlarda urugʻlikning boshqa nav yoki ekin urugʻiga aralashib ketishi
(ifloslanishi).
Navning biologik ifloslanishi -navning boshqa
nav yoki ekin bilan tabiiy
changlanishi va kichik mutatsiyalar natijasida kechadigan ifloslanishi.
Oila – chetdan changlanuvchi bitta oʻsimlikni koʻpaytirib olingan avlod.
Ontogenez – organizmning shaxsiy rivojlanishi boʻlib, urugʻlangan tuxum
hujayra-zigota hosil boʻlgandan boshlanib, uning tabiiy oʻlimigacha boʻlgan davr.
Pitomniklar – kichik maydonchalardagi ekinzorlar, seleksiya ishida asosan
boshlangʻich material (kolleksion, duragay), seleksion,
kontrol va maxsus
pityomniklar boʻladi. Urugʻchilikda esa tanlash, avlodlarni sinash, koʻpaytirish
kabi pityomniklar mavjud.
