ÁÒÎÐ
[ëàò.] 1. Ïðîâîêàñèéà âàñè-
òÿñèëÿ èø ýþðÿí ïîëèñ úàñóñó. ×àð õÿôèééÿñèíèí
ïðîâîêàòîðó.
2. Òÿùðèê÷è, ôèòíÿ÷è, ôÿñàä÷û.
624
ÏÐÎËÅÒÀÐËÀØÌÀÃ
ÏÐÎÂÎÊÀÒÎÐ
ÏÐÎÂÎÊÀÒÎÐËÓÃ
èñ. Ôèòíÿ÷èëèê, ôÿñàä-
÷ûëûã, òÿùðèê÷èëèê.
ÏÐÎÉ
ÉÊÑÈÉÀ
[ëàò. ïðîæåúòèî – èðÿëè òóë-
ëàìà] ðèéàç. Ùÿð ùàíñû áèð øåéèí ìöñòÿâè öçÿ-
ðèíäÿ òÿñâèðè. Õÿòòèí ïðîéåêñèéàñû.
ÏÐÎÇ
ÉÊÒÎÐ
[ëàò. ïðîñåúòîð – éàðàí, ïàð-
÷àëàéàí] Õÿñòÿõàíàíûí ïàòîëîæè àíàòîìèéà
øþáÿñèíÿ ðÿùáÿðëèê åäÿí ùÿêèì.
Ïðîçåê-
òîð îòàüû – êëèíèêà âÿ õÿñòÿõàíàäà ìåéèò éàðû-
ëàí éåð (îòàã).
ÏÐÓÑÑÀÊËÀÐ
úÿì Êå÷ìèø àëìàí ÿéà-
ëÿòè Ïðóññèéàäà äîüóëìóø âÿ éà éàøàìûø õàëã;
øèìàë-øÿðã àëìàíëàðû.
ÏÑÈÕ
ÉÉÀ
èñ. [éóí.] Ãÿäèì éóíàí ìèôîëî-
ýèéàñûíäà èíñàí ãÿëáèíèí ìöúÿññÿìÿñè; áèð
ãàéäà îëàðàã, êÿïÿíÿê âÿ éà ãûç øÿêëèíäÿ
òÿúÿññöìö.
ÏÑÈÕÈ
ñèô. [éóí. ïñéúùå] Ðóùè.
◊ Ïñèõè ùöúóì – äöøìÿíèí (ìöãàáèë òÿðÿ-
ôèí) ïñèõèêàñûíà òÿñèð åòìÿê, îíóí èðàäÿñèíè
ãûðìàã, ñûðàëàðûíû ïîçìàã, ãîðõóòìàã ìÿã-
ñÿäèëÿ åäèëÿí ùöúóì.
ÏÑÈÕÈ
ÁÒÐ
[éóí.] Ðóùè õÿñòÿëèêëÿð ùÿêèìè.
ÏÑÈÕÈÀÒÐÈÊ
ñèô. [éóí.] Ðóùè õÿñòÿëèêëÿðëÿ
ÿëàãÿäàð îëàí. Ïñèõèàòðèê ìöàëèúÿõàíà.
ÏÑÈÕÈÀÒÐÈ´ÉÀ
[éóí. ïñéúùå âÿ èàòðåèà]
Ðóùè õÿñòÿëèêëÿð âÿ îíëàðûí ìöàëèúÿ öñóë-
ëàðûíäàí áÿùñ åäÿí åëì.
ÏÑÈÕÈ´ÊÀ
[éóí.] 1. Áåéèíèí õàðèúè àëÿìè
ÿêñåòäèðìÿ õàññÿñè.
2. Ïñèõè õöñóñèééÿò, õàðàêòåð õöñóñèééÿò,
ðóùè ùàë, ÿùâàë-ðóùèééÿ.
ÏÑÈÕÎË
ÓÝÈÉÀ
[éóí.] 1. Èíñàíûí ïñèõèêà-
ñûíäàí, ïñèõè ôÿàëèééÿòèíèí ïðîñåñ âÿ ãàíóíà-
óéüóíëóãëàðûíäàí áÿùñ åäÿí åëì. Öìóìè ïñè-
õîëîýèéà. Ïàòîëîæè ïñèõîëîýèéà. Òÿúðöáè ïñèõî-
ëîýèéà. // Áó åëìèí ìÿçìóíóíó òÿôñèð åäÿí
ôÿíí. Ïñèõîëîýèéà äÿðñè. Ïñèõîëîýèéà ìöÿëëèìè.
// Áó åëìèí ìÿçìóíóíó øÿðù åäÿí êèòàá.
Ïñèõîëîýèéàäàí äÿðñëèê.
2. Ïñèõè õöñóñèééÿòëÿðèí ìÿúìóñó, ðóùè ùàë;
ïñèõèêà, ÿùâàë-ðóùèééÿ. Øàýèðäëÿðèí ïñèõîëî-
ýèéàñû. Êöòëÿíèí ïñèõîëîýèéàñû. Óøàüûí ïñèõî-
ëîýèéàñûíà òÿñèð åòìÿê.
ÏÑÈÕÎËÎÆÈ
ñèô. [éóí.] 1. Ïñèõîëîýèéàéà àèä
îëàí, ïñèõîëîýèéà èëÿ áàüëû îëàí. Ïñèõîëîæè òÿú-
ðöáÿ.
2. Èíñàíûí ïñèõîëîæè ôÿàëèééÿòè èëÿ áàüëû îëàí.
Ìÿñÿëÿíèí ïñèõîëîæè òÿðÿôè.
3. Òÿñâèð îëóíàí ñóðÿòëÿðèí ïñèõîëîýèéàñû-
íûí äÿðèí òÿñâèðè ÿñàñûíäà ãóðóëìóø, éàðàäûë-
ìûø. Ïñèõîëîæè äðàìà. Ïñèõîëîæè ðîìàí.
ÏÑÈÕ
ÓËÎÃ
[éóí.] 1. Ïñèõîëîýèéà ìöòÿ-
õÿññèñè.
2. Èíñàí ïñèõîëîýèéàñûíûí èíúÿëèêëÿðèíè
éàõøû áèëÿí, ùÿññàñ àäàì.
ÏÑÈÕÎÏ
ÁÒÈÉÀ
[éóí.] Ðóùè ôÿàëèééÿòèí
ïîçóëìàñû; ðóùè õÿñòÿëèê.
ÏÑÈÕÎÏÀÒÎË
ÓÝÈÉÀ
[éóí. ïñéúùî, ïàòùîñ
âÿ ëîýîñ] 1. Ðóùè õÿñòÿëèêëÿð ùàããûíäà öìóìè
åëì; ïñèõèàòðèéà.
2. Ðóùè úÿùÿòäÿí ãåéðè-íîðìàëëûã.
ÏÑÈÕÎÏÀÒÎËÎÆÈ
ñèô. [éóí.] Ïñèõîïàòî-
ëîýèéà èëÿ ÿëàãÿäàð îëàí, ïñèõîïàòîëîýèéàéà
àèä îëàí. Ïñèõîïàòîëîæè òÿäãèãàò.
ÏÑÈÕÎÏÀÒ
ÓËÎÃ
[éóí.] Ïñèõîïàòîëîýèéà
ìöòÿõÿññèñè.
ÏÑÈÕÎÒÅÐÀÏ
ÉÂÒ
[éóí.] Ïñèõîòåðàïèéà
ìöòÿõÿññèñè îëàí ùÿêèì.
ÏÑÈÕÎÒÅÐÀÏÅÂÒÈÊ
ñèô. [éóí.] òèá. Ïñèõî-
òåðàïèéàéà, ïñèõîòåðàïåâòÿ àèä îëàí. Ïñèõî-
òåðàïåâòèê ìöàëèúÿ öñóëëàðû.
ÏÑÈÕÎÒÅÐÀÏÈ´ÉÀ
[éóí.] Õÿñòÿéÿ ïñèõè
òÿñèð (ìÿñ.: ùèïíîç, ñþùáÿò) âàñèòÿñèëÿ ìöà-
ëèúÿ öñóëó.
ÏÑÈÕ
ÓÇ
[éóí.] Ðóùè õÿñòÿëèê, öìóìèé-
éÿòëÿ, èíñàí ïñèõèêàñûíäà àíîðìàëëûã, ãÿðè-
áÿëèê.
ÏÓÁËÈÑÈ ´ÑÒ
[ëàò.] Èúòèìàè-ñèéàñè ìþâçóäà
ÿñÿðëÿð éàçàí éàçû÷û; ìöùÿððèð. Áþéöê ðåàëèñò
ñÿíÿòêàð îëàí Í.Íÿðèìàíîâ åéíè çàìàíäà
åùòèðàñëû áèð ïóáëèñèñòäèð. Ì.Àðèô.
ÏÓÁËÈÑÈÑÒÈÊ
ñèô. [ëàò.] Ïóáëèñèñòèêàéà àèä
îëàí. Ïóáëèñèñòèê ÿñÿð. Ïóáëèñèñòèê ìÿãàëÿ.
ÏÓÁËÈÑÈ´ÑÒÈÊÀ
[ëàò. ïóáëèúóñ – èúòèìàè]
1. Ìöàñèð àêòóàë ìþâçóäà éàçûëìûø èúòèìàè-
ñèéàñè ÿñÿðëÿðèí äàõèë îëäóüó ÿäÿáè æàíð. Úÿëèë
Ìÿììÿäãóëóçàäÿ äðàìàòóðýèéà âÿ ïóáëèñèñ-
òèêàäà îëäóüó êèìè íÿñðäÿ äÿ ùÿð øåéäÿí ÿââÿë
òÿíãèäè ðåàëèñò áèð ñÿíÿòêàðäûð. Ì.Èáðàùèìîâ.
2. ÿäÿá. Ùÿìèí æàíðäà éàçûëìûø ÿñÿðëÿð.
Öçåéèð Ùàúûáÿéîâóí ïóáëèñèñòèêàñû.
ÏÓ×
ñèô. 1. È÷è õàðàá îëìóø, ëÿïÿñè ãóðóéóá
éåéèëìÿç ùàëà äöøìöø. Ïó÷ ôûíäûã (ãîç, áà-
äàì).
2. ìÿú. Áîø, ùå÷, ôàíè, àõûðû îëìàéàí. Åé
Âèäàäè, ñÿíèí áó ïó÷ äöíéàäà; Íÿ äÿðäèí âàð
êè, çàð-çàð àüëàðñàí? Ì.Ï.Âàãèô. Ùÿéàòûí
625
ÏÐÎÂÎÊÀÒÎÐËÓÃ
ÏÓ×
ìÿíàñû ÷àëûøìàãäàäûð; ßìÿêñèç áèð þìöð
ïó÷äóð, ñàõòàäûð. Ð.Ðçà.
Ïó÷ åòìÿê (åéëÿ-
ìÿê) – ìÿùâ åòìÿê, ïó÷à ÷ûõàðìàã, ùå÷ åò-
ìÿê, ùå÷ÿ ÷ûõàðìàã. [Ùàúû Íóðó øàèð:] Ñÿíèí
àòàí óñòà Ðÿùìàí äÿëëÿê, öëýöú, áöëþâ èëÿ
ìÿãóë äþâëÿò ãàçàíäû, ñÿíñÿ ïó÷ åòäèí.
Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Ïó÷ åéëÿäèí, þâðÿò, áó ýþçÿë,
ñàäÿ èíñàíû! Ì.ß.Ñàáèð. [Õÿäèúÿ:] Íåúÿ àüëà-
ìàéûì êè, èëëÿð èëÿ áÿñëÿäèéèì ìÿùÿááÿòè ðóçè-
ýàð ïó÷ åòìÿê èñòÿéèð. Í.Íÿðèìàíîâ. Ïó÷ îë-
ìàã – ìÿùâ îëìàã, ïó÷à ÷ûõìàã, ùå÷ îëìàã.
Àììà åëÿ êè, [ßìèðàñëàíûí] âàð-éîõóíóí ùà-
ìûñû åéø-èøðÿòÿ ãîéóëóá ïó÷ îëäó, Ýöëïÿðèíè
àëìàã ôèêðèíÿ äöøäö. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ. [Øàùìàð:]
Ìÿíèì àðçóëàðûì, ýþð íåúÿ ïó÷ îëäó, êöë êèìè
ýþéÿ ñîâðóëäó! Á.Áàéðàìîâ. Ïó÷à ÷ûõàð-
ìàã – á à õ ïó÷ åòìÿê. Äöøìÿíèí ìÿôòèë ùà-
ñàðûíû äàüûòìàã, ïó÷à ÷ûõàðìàã âÿçèôÿñèíè
Ôÿðùàäûí âçâîäóíà òàïøûðûëìûøäû. ß.Âÿëèéåâ.
Ïó÷à ÷ûõìàã – á à õ ïó÷ îëìàã. Áó èë ÷îõ
éåðëÿðäÿ ãóðàãëûã êå÷èð âÿ ÿêèíëÿð ñóñóçëóã-
äàí éàíûá ïó÷à ÷ûõûð... Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.
Øàùïÿðèíèí öìèäè äÿ ïó÷à ÷ûõäû. Á.Áàéðàìîâ.
ÏÓ×ÀË
èñ. Úåúÿ, òîðòà.
ÏÓ×ÓÐ
èñ. 1. Òóìóðúóã. Ìÿí ñàêèòúÿ äà-
éàíûá àüàúà áàõûð, ïó÷óðëàðûíà .. äèããÿò åäèð-
äèì. Ìèð Úÿëàë.
2. äàí. Äàìúû-äàìúû àõàí òÿð, òÿð äàìúû-
ëàðû. Ñÿùÿð êå÷èð ùöúóìà, ïó÷óð òÿðÿ áàòûðñàí..
Ì.Ðàùèì.
ïó÷óð-ïó÷óð ñèô. Äàìúû-äàìúû, äàìëà-
äàìëà. Àëíûíäà òèòðÿð; Ïó÷óð-ïó÷óð òÿð; Íÿ
éàçñà àçäûð; Ìèí ñèíÿäÿôòÿð. Ñ.Âóðüóí.
Ïó÷óð-ïó÷óð òÿð òþêìÿê – èøëÿìÿêäÿí,
èñòèäÿí âÿ éà õÿúàëÿòäÿí òÿð òþêìÿê. [Ñÿ-
ìÿä:] Àäàìëà öç-öçÿ äóðàíäà [ýÿëèí] ïó÷óð-
ïó÷óð òÿð òþêöð. È.Ùöñåéíîâ.
ÏÓ×ÓÐËÀÌÀ
“Ïó÷óðëàìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓ×ÓÐËÀÌÀÃ
ô. 1. Òóìóðúóãëàìàã.
Ïÿíúÿðÿíèí þíöíäÿ áèð àüàú ïó÷óðëàäû; Éàð-
ïàã à÷äû àðàì-àðàì. Í.Ðÿôèáÿéëè. [Ôÿðÿúîâ:]
Áèð éàç ýÿëñèí, òÿíÿêëÿð ïó÷óðëàéûá éàìéàøûë
éàðïàã à÷ñûí, ýþð íÿ òàìàøà îëàúàã! Á.Áàé-
ðàìîâ.
2. Äàìúûëàð øÿêëèíäÿ ýþðöíìÿê, äàìúû-
äàìúû ÷ûõìàã (òÿð). Øàèð ýöëöìñÿéèð áàõûá
Ñàðâàíà; Ñàðâàíûí àëíûíäà ïó÷óðëàéûð òÿð.
Ù.Àðèô.
ÏÓ×ÓÐËÀÍÌÀ
“Ïó÷óðëàíìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓ×ÓÐËÀÍÌÀÃ
1. Á à õ ïó÷óðëàìàã
1-úè ìÿíàäà. Ùàâà éàâàø-éàâàø èøûãëàíûðäû,
òîðàüàéëàð ó÷óøóá éåíè-éåíè ïó÷óðëàíàí
(ô.ñèô.) àüàúëàðûí ÷ûëïàã áóäàãëàðûíà ãîíóðäó.
Ì.Ùöñåéí.
2. Á à õ ïó÷óðëàìàã 2-úè ìÿíàäà. Ìàù-
ìóä, àëíûíäà ïó÷óðëàíìûø (ô.ñèô.) òÿð äàìëà-
ëàðûíû ñèëèá þçöíö òîïëàäû. É.ßçèìçàäÿ.
ÏÓÄ
[ðóñ.] Ìåòðèê þë÷ö ñèñòåìèíäÿí ÿââÿë
èøëÿäèëìèø, 16,4 êã-à áÿðàáÿð àüûðëûã þë÷öñö.
Ìèðçÿíèí çàìàíûíäà óúóçëóã èäè, éàõøû ãîéóí
ÿòèíèí ýèðâÿíêÿñè äþðä ãÿïèê, ÷þðÿéèí ýèðâÿí-
êÿñè èêè ãÿïèê, éàüûí ïóäó äþðä ìàíàò èäè.
ß.Ùàãâåðäèéåâ. [Éóñèô Øàùìàðà:] Àçàð-
áåçàðäàí ãîðóñàí, áó õûðäàúà òÿíÿê èêè ïóä
öçöì âåðÿð. Á.Áàéðàìîâ.
Ï
ÚÄÈÍÃ
èñ. [èíý.] Óí âÿ éà äöéö óíó,
éóìóðòà, ñöä, êèøìèø âÿ ÿäâèééàòëàðäàí ùà-
çûðëàíàí ìèëëè èíýèëèñ éåìÿéè.
ÏÓÄËÈÍÃ
èñ. [èíý.] ×óãóíäàí äÿìèð ùà-
çûðëàíìàñûíûí êþùíÿ öñóëó.
ÏÓÄËÓÃ
èñ. êþùí. 1. Áèð ïóä àüûðëûüûíäà
÷ÿêè äàøû. Ïóäëóüó òÿðÿçèéÿ ãîéìàã.
2. Ñàéëàðäàí ñîíðà ýÿëÿðÿê øåéèí íå÷ÿ ïóä-
äàí èáàðÿò (íå÷ÿ ïóä àüûðëûüû) îëäóüóíó áèë-
äèðèð. Èáèø ùÿð ýöí îí ïóäëóã ÷ÿëëÿéèíè äîë-
äóðìàñàéäû öðÿéè äèíúÿëìÿçäè. Ñ.Âÿëèéåâ.
[Çåéíàë:] Êèøè áåø ïóäëóã úþíýÿ êÿñèá.
ß.ßáöëùÿñÿí.
Ï
ÚÄÐÀ
[ôð.] Ýèýèéåíèê âÿ éà êîñìåòèê
ìÿãñÿäëÿ èøëÿäèëÿí (öçÿ ñöðòöëÿí) íèøàñòà âÿ ñ.
ìàääÿëÿðäÿí ùàçûðëàíìûø ÷îõ íàðûí, éóìøàã,
àäÿòÿí ÿòèðëè òîç. Öçöíÿ ïóäðà ñöðòìÿê. – Ïóä-
ðàäàí, áîéàäàí õîøëàíìàç Õóìàð; Îíóí
ãÿëáè ãÿäÿð ñàäÿëèéè âàð. Ñ.Âóðüóí.
ÏÓÄÐÀÃÀÁÛ
èñ. Ïóäðà ö÷öí êè÷èê ãóòó.
ÏÓÄÐÀËÀÌÀ
“Ïóäðàëàìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓÄÐÀËÀÌÀÃ
ô. Ïóäðà âóðìàã, ïóäðà
ñöðòìÿê. Õàíûì ÿââÿëêè êèìè òóàëåòèíÿ ìÿøüóë
èäè: ýþçÿë ýåéèíìèøäè, öçöíö ïóäðàëàéûðäû.
×ÿìÿíçÿìèíëè. Äÿëëÿê ìöøòÿðèñèíèí öçöíö
ïóäðàëàéûá ñèëäè. Ì.Ùöñåéí.
ÏÓÄÐÀËÀÍÌÀ
“Ïóäðàëàíìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓÄÐÀËÀÍÌÀÃ
ãàéûä. Öçöíÿ ïóäðà ñöðò-
ìÿê. [Òÿëÿáÿ:] Ïóäðàëàíûá áàéûðà ÷ûõäûì.
Ãàíòÿìèð. Úÿííÿò õàíûì ýöçýö ãàáàüûíäà
äàéàíûá ïóäðàëàíûðäû. Ìèð Úÿëàë.
ÏÓÄÐÀËÛ
ñèô. Öçöíÿ ïóäðà ñöðòìöø; ïóä-
ðàëàíìûø. Ìÿíèì íàçëû éàðûìûí ïóäðàëû úà-
626
ÏÓ×ÀË
ÏÓÄÐÀËÛ
ìàëû âàð; Áîéàëûäûð ñà÷ëàðû, èêè éàïìà õàëû âàð.
Ù.Úàâèä.
ÏÓÔ
èñ. çîîë. Éóìóðòàäàí òÿçÿúÿ ÷ûõìûø
úöúö. Ìÿêòÿáëèëÿð úÿðýÿëÿð àðàñûíû ýÿçÿðêÿí
ùÿð áèð éàðïàüû ãàëäûðûá áàõûð, éóìóðòàëàðû âÿ
ïóôëàðû áàëàúà ãóòóëàðà, áàíêàëàðà éûüûðäûëàð.
ß.Âÿëèéåâ.
ÏÓË
èñ. 1. Àëüû-ñàòãû âàõòû ãèéìÿò þë÷öñö
êèìè èøëÿäèëÿí ìåòàë âÿ éà êàüûç ïàð÷àñû; áàíê
áèëåòè; àüúà. Êàüûç ïóë. Õûðäà ïóë. – Éóñèô ÿìè
ùàçûð åëÿäèéè ïóëó âåðèá äåäè êè, äÿõè áóíäàí
ñàâàéû ïóëóìóç éîõäóð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.
Ïóë ÷ûõàðìàã – ïóë ÿëäÿ åòìÿê, ýÿëèð ýþ-
òöðìÿê. Ùÿð øåéäÿí ïóë ÷ûõàðìàã. Ïóë äàðò-
ìàã (ãîïàðìàã) – áèðèñèíäÿí ùÿð ùàíñû áèð
éîëëà ïóë àëìàã âÿ éà ïóë ÷ÿêìÿéÿ ÷àëûøìàã.
Ïóë åëÿìÿê – ñàòûá ïóëà ÷åâèðìÿê, ÿâÿçèíäÿ
ïóë àëìàã. Èáðàùèì àòûí ÷ûõàðòäû áàçàðà, ñàòäû,
ïóë åëÿäè. (Íàüûë). Ïóë êÿñìÿê – ìåòàë ïóë
çÿðá åòìÿê, êàüûç ïóë êÿñìÿê. Ïóë ãîéìàã –
ùÿð ùàíñû áèð ìÿãñÿäëÿ ÷îõëó ïóë õÿðúëÿìÿê.
[Ïÿðè:] Ýÿðÿê ëàçûì ýÿëÿúÿê ãÿäÿð ïóë ãîéóá
[Ýöëíèñÿíè] õèëàñ åäÿì. Ú.Úàááàðëû. Ïóë òþê-
ìÿê – ÷îõëó ïóë õÿðúëÿìÿê, ïóë ãîéìàã.
..Ãûçûíûí ñàüàëìàñû ö÷öí ïóë òþêìÿéÿ, ùÿòòà
âàð-éîõóíäàí ÷ûõìàüà ùàçûð èäè. ß.Àáàñîâ.
Ïóë éåìÿê – þçöíÿ òàïøûðûëìûø ïóëó ìÿíèì-
ñÿìÿê. Áèðè íÿââàäåéè-äÿëëÿê Ñÿôÿð, àäû Ñóë-
òàí; Ïóë éåìÿêäÿí þòÿðè òàêè îëóáäóð äåïòàò.
Ñ.ß.Øèðâàíè. [Ìÿøÿäè Èáàä:] Áÿñ áó íÿ êÿëÿê-
äèð êè, Ðöñòÿì áÿé .. ìÿíèì áàøûìà ýÿòèðèð,
þçö äÿ ùÿëÿ ìÿíèì áåø ìèí ìàíàò ïóëóìó éå-
éèáäèð. Ö.Ùàúûáÿéîâ. Ïóëóíó úèáèíÿ ãîéìàã
ìÿú. – ñàòàðàã ïóë ùàñèë åòìÿê, íàüä ïóëà
÷åâèðìÿê. ..Áèç Àëëàùà äåéèðèê êè, áèç ñÿíÿ èáà-
äÿò åëÿäèê, ñÿí äÿ áèçÿ éàüûø ýþíäÿð êè, ïàì-
áûãëàðûìûçû ñóâàðàã âÿ ïàìáûüû ñàòàã, ïóëóíó
ãîéàã úèáèìèçÿ. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.
2. Êàïèòàë, äþâëÿò, ñÿðâÿò. Õóäàéàð áÿéèí
ãÿñäè Çåéíÿáèí âÿ ñÿüèðëÿðèí âàð-éîõóíà, ïó-
ëóíà âÿ ìöëêöíÿ ñàùèá îëóá Çåéíÿáè ÷þëÿ þòöð-
ìÿê èäè. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [Ìÿðúàí áÿé:]
Ïóëóí îëà, ìàëûí îëà, àììà àðâàä ñÿíÿ ýþç
âåðÿ, èøûã âåðìÿéÿ? Ö.Ùàúûáÿéîâ.
3. Áÿçÿí áàëûãëàðûí öçÿðèíäÿêè ñÿäÿô êèìè
ïàðëàã ïÿðÿêëÿð, ïóëúóãëàð; àüúà. Áàëûüûí ïó-
ëóíó òÿìèçëÿìÿê.
◊ Ïóëà äþíìÿê – ãûïãûðìûçû îëìàã, áÿðê
ãûçàðìàã. Ïóëòÿê (êèìè) ãûçàðìàã (îëìàã) –
õÿúàëÿòäÿí, óòàíìàãäàí öçö áÿðê ãûçàðìàã,
ãûïãûðìûçû îëìàã. Õÿúàëÿòèíäÿí ïóë êèìè îëäó.
– Êàðýöçàð ãûç ïóë êèìè ãûçàðûá èñòÿð-èñòÿìÿç
éàçìàüà áàøëàäû. Ñ.Ðÿùèìîâ. Óòàíäûüûí-
äàíìû, õÿúàëÿò ÷ÿêäèéèíäÿíìè áàøûíû éóõàðû
ãàëäûðà áèëìèðäè. Ñèôÿòè ïóë êèìè ãûçàðìûøäû.
ß.Âÿëèéåâ.
ÏÓËÚÓÃ
á à õ ïóë 3-úö ìÿíàäà. Áàëûã-
ëàðûí ÿêñÿðèééÿòèíäÿ áÿäÿíèí öçÿðè ïóëúóã-
ëàðëà þðòöëö îëóð. É.ßáäöððÿùìàíîâ.
ÏÓËÚÓÃËÓ
á à õ ïóëëó 3-úö ìÿíàäà.
Ýöìöø ïóëúóãëó áàëûã.
ÏÓËÅÌÉÎÒ
[ðóñ. ïóëåì¸ò] Ýöëëÿ àòàí
àâòîìàòèê ñèëàù. Äÿçýàùëû ïóëåìéîò. ßë ïó-
ëåìéîòó. – [Ãÿùðÿìàí:] Ìÿí áóðàäà äþðä
íÿôÿð éîëäàøûì âÿ áèð ïóëåìéîò èëÿ ùÿì êþð-
ïöíö, ùÿì äÿ ìåéäàíû éàõøûúà àòÿøÿ òóòà
áèëÿðäèì. Ù.Íÿçÿðëè. Ïóëåìéîòëàðûí ãàããûëòûñû
ìåøÿäÿêè óüóëòóíó ñóñäóðìóøäó. ß.Âÿëèéåâ.
ÏÓËÅÌÉÎÒ×Ó
èñ. Ïóëåìéîòäàí àòÿø à÷àí
ÿñýÿð. Úàâàä àòÿø éàüìóðó àëòûíäà èðÿëèëÿ-
äèêäÿ ñàü úèíàùû ãîðóéàí ïóëåìéîò÷ó ÿñýÿðè
éàðàëàäûëàð. ß.Âÿëèéåâ.
ÏÓËÝÈÐ
á à õ ïóëïÿðÿñò.
ÏÓËÝÈÐËÈÊ
á à õ ïóëïÿðÿñòëèê.
ÏÓËËÀÍÌÀ
“Ïóëëàíìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓËËÀÍÌÀÃ
ô. ×îõëó ïóë ãàçàíìàã; âàð-
ëàíìàã, äþâëÿòëÿíìÿê. [Ùàúû Íóðó øàèð:] Èíäè
èñòÿéèðñÿí êè, áèð éàëàí÷û êèìéàýÿðèí äþâëÿòèí-
äÿí áèðäÿí ïóëëàíàñàí. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.
ÏÓËËÓ
ñèô. 1. Âàðëû, äþâëÿòëè, çÿíýèí. Ïóëëó
àäàì. – [Ìîëëà Ñàëìàí:] ßéÿð÷è íÿãä ïóëó-
íóç éîõäóð, àììà ìÿí ïóëëó Ùàúû Ðÿùèì èëÿ
äîñòàì.. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. [Ùÿìçÿ:] [Ñèðàòûí]
áèðèíúè äöøìÿíè ïóëëó ãîùóìëàðûäûð. ß.ßáöë-
ùÿñÿí. // Èñ. ìÿíàñûíäà. Øåéõÿ, áÿéÿ, ïóëëóéà
ñàðìàøìàéûí; Ãûøäû äåéèá, áóíúà ãûðûëäàø-
ìàéûí. ß.Íÿçìè.
2. ßâÿçèíäÿ ïóë âåðèëÿí (àëûíàí), ïóëëà îëàí.
Ïóëëó ìÿêòÿá. Ïóëëó òàìàøà.
3. Öçÿðèíäÿ ïóë (3-úö ìÿíàäà) îëàí, ïóëëà
þðòöëö; ïóëúóãëó, àüúàëû. Ïóëëó áàëûã.
ÏÓË-ÌÓË, ÏÓË-ÏÀÐÀ, ÏÓË-ÏßÍß
òîï.
äàí. Àç ìèãäàðäà ïóë. [Ùöììÿòÿëèéÿ] îüëó
Ñÿìÿä äÿ àðàáèð ïóëäàí-ïàðàäàí éîëëàéûðäû.
Ì.Ùöñåéí. [Êÿðáÿëàéû Ïèðâåðäè:] Àëèìèí
áóéóðäóüóíà ýþðÿ áèç ýÿðÿê ñÿíÿ ïóëäàí-
ïÿíÿäÿí éûüûá âåðÿê. Ãàíòÿìèð.
627
ÏÓÔ
ÏÓË-ÌÓË
ÏÓË
ÓÂÅÐ
èñ. [èíý.] Éàõàëûãñûç âÿ äöé-
ìÿñèç òîõóíìà êþéíÿê.
ÏÓËÏßÐßÑÒ
ñèô. âÿ èñ. [ôàðñ.] Ïóëó ùÿä-
äèíäÿí àðòûã ñåâÿí, ïóëýèð, ïóë äöøêöíö. Ïóë-
ïÿðÿñò àäàì. – Ïèðâåðäè àüûð òÿáèÿòëè, ÷àëûø-
ãàí îëìàãëà áÿðàáÿð, ñîí äÿðÿúÿ ïóëïÿðÿñò âÿ
õÿñèñ áèð àäàì èäè. À.Øàèã.
ÏÓËÏßÐßÑÒËÈÊ
èñ. Ùÿääèíäÿí àðòûã ïóëà
àëóäÿëèê, ïóë äöøêöíëöéö.
ÏÓË-ÏÓË
çÿðô Õûðäà ïóë êèìè.
Ïóë-ïóë
îëìàã – 1) õûðäà-õûðäà äîüðàíìàã, òèêÿ-òèêÿ
îëìàã, ïàð÷àëàíìàã; ñûíìàã. Êÿðïèú éàðû éîë-
äàí éåðÿ äöøöá ïóë-ïóë îëäó. Ñ.Ðÿùèìîâ.
Àâòîìîáèëèí øöøÿëÿðè ïóë-ïóë îëóá éåðÿ òþ-
êöëäö. Ï.Ìàêóëó; 2) ãûçàðìàã (èñòèäÿí, õÿúà-
ëÿòäÿí, ùèðñäÿí âÿ ñ.-äÿí). Öçö ïóë-ïóë îëóá.
ÏÓËÑÓÇ
ñèô. 1. ßâÿçèíäÿ ïóë àëìàäàí; ùà-
âàéû, ìÿúúàíè. Ïóëñóç òàìàøà. Ïóëñóç éåìÿê.
// Çÿðô ìÿíàñûíäà. Ïóëñóç èøëÿìÿê. Ïóëñóç
îõóìàã.
2. Ïóëó îëìàéàí; êàñûá, éîõñóë. Ïóëñóç
àäàì. – Ïóëñóç êèøè, èíñàíëûüû àñàíìû ñàíûð-
ñàí?! Ì.ß.Ñàáèð.
ÏÓËÑÓÇËÀÌÀ
“Ïóëñóçëàìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓËÑÓÇËÀÌÀÃ
ô. Ïóëó ãóðòàðìàã, ïóëó
îëìàìàã, êàñûáëàøìàã, éîõñóëëàøìàã. Ùÿëÿ
úàâàí âàõòëàðûíäà Ìîëëà Íÿñðÿääèí éàìàí
ïóëñóçëàéûð.. “Ì.Í.ëÿòèô.”
ÏÓËÑÓÇËÓÃ
èñ. Êàñûáëûã, éîõñóëëóã; ïóëó
îëìàéàí àäàìûí ùàëû. [Ìÿøÿäè Èáàä:] Ïóë åëÿ
øåéäèð êè, ãîúàíû åéëÿð úàâàí âÿ ïóëñóçëóã äà
úàâàíû ãîúà åéëÿð. Ö.Ùàúûáÿéîâ.
ÏÓËÑÓÇ-ÏÀÐÀÑÛÇ
ñèô. äàí. Ïóëñóç. Ïóë-
ñóç-ïàðàñûç àäàì. // Çÿðô ìÿíàñûíäà. Ùàâàéû,
ìÿúúàíè, ïóëñóç. ×îõ àäàìûí èíàíìàüû ýÿë-
ìèðäè êè, ëöòöí áèðèíÿ ïóëñóç-ïàðàñûç òîðïàã
âåðÿëÿð. Ìèð Úÿëàë.
ÏÓËÒ
[àëì.] 1. Óúà àéàãëàð öñòÿ äóðàí
ìàèëè ÷ÿð÷èâÿ øÿêëèíäÿ íîò àëòëûüû. Äèðèæîð
ïóëòó.
2. òåõ. Áèð øåéè óçàãäàí àâòîìàòèê èäàðÿ
åòìÿê ö÷öí öñòöíäÿ úèùàçëàð ãóðóëìóø, õö-
ñóñè ñòîë, ñòåíä âÿ ñ. øÿêëèíäÿ ãóðüó. Åêñêà-
âàòîðóí èäàðÿ ïóëòó.
ÏÓËÂÅÐÈÇ
ÁÒÎÐ
[ôð.] Ìàéåíè ùàâà òÿç-
éèãè èëÿ òîç ùàëûíà ñàëûá ñÿïÿëÿìÿê ö÷öí úèùàç.
ÏÓÍÊÒÈ´Ð
[ëàò. ïóíúòóì – íþãòÿ] Íþãòÿ
âÿ éà êè÷èê úûçûãëàðäàí èáàðÿò ãûðûã õÿòò. Ïóíê-
òèð ÷ÿêìÿê.
ÏÓÍÊÒÈÐËßÌß
“Ïóíêòèðëÿìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÓÍÊÒÈÐËßÌßÊ
ô. Ïóíêòèð ÷ÿêìÿê,
ïóíêòèðëÿ èøàðÿ åòìÿê.
ÏÓÍØ
[èíý. ïóíúù] Øÿðàáëà ñó, ãÿíä, ëèìîí
âÿ éà áàøãà ìåéâÿ øèðÿñèíäÿí ùàçûðëàíàí,
èñòè âÿ éà ñîéóã è÷èëÿí òöíä è÷êè.
ÏÓÐÝ
ÉÍ
èñ. òèá. Èøëÿòìÿ äÿðìàíëàð ãðó-
ïóíäàí äÿðìàí ïðåïàðàòû.
ÏÓÐÈÑÒ
[ëàò.] Ïóðèçì òÿðÿôäàðû.
ÏÓÐÈ´ÇÌ
[ëàò. ïóðóñ – òÿìèç] Äèëè õàðèúè
ñþçëÿðäÿí òÿìèçëÿìÿ úÿùäè, öìóìèééÿòëÿ,
äèëè éåíè ñþçëÿðäÿí – íåîëîýèçìëÿðäÿí, òÿùðèô-
ëÿðäÿí âÿ ñ.-äÿí òÿìèçëÿìÿ úÿùäèíäÿ èôðàòà
âàðìà.
ÏÓÑÃÓ
èñ. 1. Áèð éåðäÿ ýèçëÿíèá àäàìû âÿ
éà îâó ïóñìà, ýöäìÿ, ýþçëÿìÿ; ìàðûã. Àñëàí
ùÿìèøÿ ïóñãóäà èäè êè, ýþðÿê íÿ âàõò áóíà áèð
äèëÿí÷è ðàñò îëàúàã. È.Ìóñàáÿéîâ.
Ïóñ-
ãóäà äóðìàã (äàéàíìàã) – ýèçëÿíèá àäàìû
âÿ éà îâó ýöäìÿê; ïóñìàã, ýþçëÿìÿê; ìà-
ðûüà äóðìàã. Êÿíýÿðëè Ùÿñðÿòëÿ Ãöäðÿòèí ïóñ-
ãóäà äàéàíäûüûíû çÿíí åäèá, ýåðè ãàéûòìàã
èñòÿäèêäÿ Ãà÷àé äèëëÿíäè.. ß.Âÿëèéåâ. [Éàøà-
ðûí] àòàñû áèð êÿðÿ òöëêöíö âóðìàã ö÷öí ïóñ-
ãóäà äóðìóøäó. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ. Ïóñãóéà
éàòìàã – á à õ ïóñãóäà äóðìàã (äàéàí-
ìàã). [ßìèðàñëàí àüà:] Ãàéàäèáè êÿíäèíèí
àðõàñûíäà ïóñãóéà éàòàðñàí. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.
2. Àäàìû âÿ éà îâó ýöäìÿê, ýþçëÿìÿê,
ïóñìàã ö÷öí ýèçëÿíèëÿí éåð, ìàðûã éåðè, ïóñãó
éåðè. Åëÿ êè, ßùìÿä òàúèðáàøûíûí êàðâàíû ýÿëèá
÷àòäû, äÿëèëÿð ïóñãóäàí ÷ûõûá êÿñäèëÿð áàø-
ëàðûíûí öñòöíö. “Êîðîüëó”. Ìÿøÿäè ßñýÿð þç
ïóñãóñóíäàí ÷ûõûá éåíÿ ÷àìàäàíûí éàíûíà
ýÿëäè. Ñ.Ì.Ãÿíèçàäÿ.
ÏÓÑÃÓ×Ó
èñ. Ïóñãóäà äóðàí, ýöäÿí, ýþç-
ëÿéÿí, ïóñàí àäàì. [Øþëÿ õàíûì:] Þçöí áèë-
ìèðñÿí êè, Çèáà õàíûì éöç éåðäÿ ïóñãó÷ó ãî-
éóáäóð êè, áó ñÿáÿáëÿ ñÿíè þëöìÿ âåðèá áèçè
áÿäíàì åòñèí. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.
ÏÓÑÌÀ
“Ïóñìàã”äàí ô.èñ.
ÏÓÑÌÀÃ
ô. Ýèçëèíúÿ öçÿðèíäÿ ýþç îëìàã,
ýþçäÿí ãîéìàìàã; ýöäìÿê. [Ìÿðúàí áÿé:]
Äóð ýåäÿê î áèðè îòàüà, áóðàäà áèçè ïóñàð-
ëàð. Ö.Ùàúûáÿéîâ. Óçàãäàí áèð êþëýÿ îíëàðû
[Ñÿëèì âÿ Ìåùðèáàíû] ïóñóð, ýèçëèúÿ òÿãèá
åäèðäè. Ñ.Ùöñåéí.
ÏÓÑÓËÌÀ
“Ïóñóëìàã”äàí ô.èñ.
628
ÏÓËÎÂÅÐ
ÏÓÑÓËÌÀ
ÏÓÑÓËÌÀÃ
ìÿúù. Ýèçëèíúÿ öçÿðèíäÿ ýþç
ãîéóëìàã; ýöäöëìÿê.
ÏÓÒÉÎÂÊÀ
[ðóñ.] 1. Áèð éåðÿ (ìÿñ.: ñàíà-
òîðèéàéà, èñòèðàùÿò åâèíÿ, êóðñà âÿ ñ.) ýþíäÿ-
ðèëÿí àäàìà âåðèëÿí ðÿñìè âÿñèãÿ; éîë âÿðÿ-
ãÿñè. [Ýÿíúëÿðèí] è÷ëÿðèíäÿ .. ïóòéîâêà èëÿ ýÿë-
ìèø òåõíèêóì âÿ àëè ìÿêòÿá òÿëÿáÿëÿðè äÿ ÷îõ-
äóð. Ì.Èáðàùèìîâ. [Úàâàäîâ] êàññàíû à÷ûá,
ïóòéîâêàëàðû [Ñÿðäàðëûéà] óçàòäû. Ã.Èëêèí.
2. õöñ. Ñöðöúöéÿ, øîôåðÿ âÿ á. âåðèëÿí âÿ
íÿãëèééàòûí ìàðøðóòó âÿ ýþðÿúÿéè èøè ýþñòÿ-
ðèëÿí âÿðÿãÿ. Ñöðöúöíöí ïóòéîâêàñûíû éîõ-
ëàìàã.
ÏÖÔ
òÿãë. Èñòèäÿí, éîðüóíëóãäàí, öðÿê ñû-
õûíòûñûíäàí áåçìèø àäàìûí äîäàãëàðûíû àðà-
ëàéàðàã àüçûíäàí ùàâàíû áóðàõàðêÿí ÷ûõàð-
äûüû ñÿñ. [Ìÿðúàí áÿé:] Âàëëàù, àðâàäûí âÿùìè
ìÿíè áàñûáäûð. Ïöô! Íÿ èñòèäèð! Ö.Ùàúûáÿéîâ.
ÏÖÔß
óø. Õþðÿê, éåìÿê, áèøìèø.
ÏÖÔÊÖÐÌß
“Ïöôêöðìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÔÊÖÐÌßÊ
á à õ ïöôëÿìÿê. Ïàïèðîñ
òöñòöñöíö ïöôêöðÿðÿê àüçûíäàí; Î äàëûá ôèêðÿ,
áàõûð ãóðüóéà ùåéðàí-ùåéðàí. Ñ.Ðöñòÿì.
ÏÖÔËßÌß
“Ïöôëÿìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÔËßÌßÊ
ô. Àüûçà äîëäóðóëìóø ùàâàíû
áèðäÿí áóðàõìàã, ïöô åòìÿê; ïöôöðìÿê.
[ßùìÿä] àðõàëûüûíûí úèáèíäÿí òÿíáÿêè êèñÿ-
ñèíè ÷ûõàðòäû, ÷óáóüóíó ÿââÿë ïöôëÿéèá ñîíðà
äîëäóðäó. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Ëÿòèôÿäÿí ñÿñ ÷ûõ-
ìàäûüûíû ýþðÿí êàòèáÿ òðóáêàíû ïöôëÿìÿéÿ
áàøëàäû. Ì.Ùöñåéí.
◊ Ïöôëÿéÿ-ïöôëÿéÿ ñàõëàìàã – áèð øåéè ÷îõ
åùòèéàòëà ãîðóéóá ñàõëàìàã. Ñóéó ïöôëÿéÿ-
ïöôëÿéÿ è÷ìÿê – ÷îõ åùòèéàòëû ùÿðÿêÿò åòìÿê.
ÏÖÔÖÐÌß
“Ïöôöðìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÔÖÐÌßÊ
á à õ ïöôëÿìÿê. Øàìàìà
ñóéó àüçûíà àëûá Ùàôèçÿíèí öñòöíÿ ïöôöðöð.
ß.Ùàãâåðäèéåâ.
ÏÖÕÒß
ñèô. [ôàðñ.] Òÿúðöáÿñè îëàí; áèøêèí,
áèøìèø, éåòêèí, òÿúðöáÿëè. Òÿúðöáÿëè âÿ ïöõòÿ
éàçû÷û.
Ïöõòÿ îëìàã – óñòà îëìàã, éåòêèí
îëìàã, òÿúðöáÿëè îëìàã. [Ãÿìÿð:] Ñÿí ùÿëÿ
õàìñàí, ïöõòÿ îëìàüà ÷îõ ñÿôÿð ýÿðÿê.
Ñ.Ñ.Àõóíäîâ. Ñÿðùÿíý, èøèí è÷èíäÿí ÷ûõìàã
ö÷öí éàëàíà ìöðàúèÿò åòäè âÿ áåëÿ èøëÿðäÿ
ïöõòÿ îëäóüóíà ýþðÿ ñÿñèíÿ èíàì âÿ ãöäðÿò
âåðäè.. Ì.Èáðàùèìîâ.
ÏÖÕÒßËßÍÌß
“Ïöõòÿëÿíìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÕÒßËßÍÌßÊ
á à õ ïöõòÿëÿøìÿê.
ÏÖÕÒßËßØÌß
“Ïöõòÿëÿøìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÕÒßËßØÌßÊ
ô. Áèð èøäÿ òÿúðöáÿ ãà-
çàíìàã, òÿúðöáÿëÿíìÿê, óñòàëàøìàã, áÿðê-
äÿí-áîøäàí ÷ûõìàã, ïöõòÿëÿíìÿê, éåòêèíëÿø-
ìÿê, áÿðêèìÿê. Áöòöí þëêÿíè ñåë êèìè áöðö-
éÿí ïàðòèçàí äÿñòÿëÿðè äÿ áó äàüëàðäà ïöõòÿ-
ëÿøìèøäè. Ñ.Âÿëèéåâ.
ÏÖÕÒßËÈÊ
èñ. Òÿúðöáÿëèëèê, áèøêèíëèê, éåò-
êèíëèê; áèð èøäÿ ïöõòÿ îëìà. Éàðàäûúûëûã áèò-
êèíëèê âÿ ïöõòÿëèê òÿëÿá åäèð. Ñ.Ðÿùèìîâ.
ÏÖÍÙÀÍ
ñèô. âÿ çÿðô [ôàðñ.] Ùå÷ êÿñèí áèë-
ìÿäèéè; ýèçëè, õÿëâÿò. Íÿ ñþçöì, ñþùáÿòèì, íÿ
ùÿìäÿìèì âàð; Äÿðäèì öðÿéèìäÿ ïöíùàí,
àüëàðàì. Ñ.Âóðüóí.
Ïöíùàí îëìàã –
1) ýèçëè îëìàã, õÿëâÿò îëìàã, áàøãàñûíà áèë-
äèðèëìÿìÿê, ýèçëÿäèëìÿê. [Êÿíäëè Áàëàñóë-
òàíà:] Ñóëòàí àüà, ñÿíäÿí ñàâàéû áèçèì ñàùè-
áèìèç éîõäóð âÿ ùå÷ áèð ñèððèìèç éîõäóð êè,
ñÿíäÿí ïöíùàí îëñóí. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ;
2) ýèçëÿíìÿê. Íà÷àð ãàëûá ñóñäó äàèì îë
çàìàí; Áóëóäëàðûí àëòûíäà îëäó ïöíùàí.
À.Ñÿùùÿò.
ÏÖÍÙÀÍÈ
ñèô. âÿ çÿðô [ôàðñ.] Ýèçëè(úÿ),
õÿëâÿòè. [Ú.Úàááàðëû] òàìàøà çàìàíû èñÿ ãà-
ðàíëûã, ïöíùàíè áèð êöíúäÿ àéàã öñòäÿ äàéà-
íûð, ñÿùíÿíè âÿ òàìàøà÷ûëàðû þç äÿðèí ìöøà-
ùèäÿëÿðèíäÿí êå÷èðèðäè. Ñ.Ðÿùèìîâ.
ÏÖÐÅ
[ôð.] ßçèëìèø ýþéÿðòèäÿí, òÿðÿâÿç-
äÿí âÿ ìåéâÿäÿí áèøèðèëÿí õþðÿê âÿ éà õþ-
ðÿê öñòöíÿ òþêöëÿí ñîóñ. Êàðòîô ïöðåñè. Ïîìè-
äîð ïöðåñè. Àëìà ïöðåñè ùàçûðëàìàã.
ÏÖÐÔßÍÄ
ñèô. âÿ çÿðô [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. ôÿíí]
êëàñ. Ôÿíäýèð, óñòà, ìàùèð.
Ïöðôÿíä îëìàã
êëàñ. – óñòà îëìàã, óñòàëàøìàã, ìàùèðëÿøìÿê,
áèúëÿøìÿê.
ÏÖÐÙßÂßÑ
ñèô. [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. ùÿâÿñ]
êëàñ. ×îõ ùÿâÿñè îëàí; ùÿâÿñëè. Ïöðùÿâÿñ, øåðÿ
ìöáòÿëà áèð ãûç; Íóðÿ àøèã, ñåâèìëè áèð éûëäûç.
Ù.Úàâèä.
ÏÖÐÈÁÀÐß
ñèô. [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. èáàðÿ] êèò.
Òÿìòÿðàãëû, îáðàçëû, èáàðÿëÿðëÿ äîëó (ñþç, íèòã
ùàããûíäà).
ÏÖÐÊÀÌÀË
ñèô. [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. êàìàë]
êëàñ. Êàìàëëû, àüûëëû.
ÏÖÐÃÈÉÌßÒ
[ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. ãèéìÿò]
êëàñ. Ãèéìÿòëè. Òàúèð äÿ áèð õåéëè ïöðãèéìÿò
ïàð÷àíû áèð õîí÷àéà ãîéóá, ïàäøàùûí ùöçó-
ðóíà àïàðûð. (Íàüûë).
629
ÏÓÑÓËÌÀÃ
ÏÖÐÃÈÉÌßÒ
ÏÖÐÌßËÀË
ñèô. [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. ìÿëàë]
êëàñ. Ìÿëàëëû, ìÿëàëëà äîëó, ÷îõ êÿäÿðëè.
Ïöðìÿëàë åëÿìÿê (åòìÿê) êëàñ. – ÷îõ
êÿäÿðëÿíäèðìÿê, ìÿéóñ åòìÿê.
ÏÖÐÌßÍÀ
ñèô. [ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. ìÿíà] êëàñ.
Ìÿíàëû, ÷îõ ìÿíàëû, ìÿíà èëÿ äîëó; äÿðèí.
[Úÿííÿòÿëè:] Òÿáèì ìþâçóíäóð, éàçûëàðûì äà
ïöðìÿíà. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Éîëäà [Ñÿìÿä]
ßùìÿäè ùàðàäàí òàíûäûüûíû ñîðäó âÿ Ìÿøÿäè
Ìÿììÿä ïöðìÿíà òÿáÿññöìëÿ ñþéëÿäè. Á.Òà-
ëûáëû.
ÏÖÐÐßÍÝ
ñèô. [ôàðñ.] Éàõøû äÿì àëìûø;
òöíä (÷àé ùàããûíäà). Õàí õàäèìÿéÿ ãûøãûðäû:
– Ìèðçÿíèí ÷àéûíû ïöððÿíý åäèí! Ñ.Ðÿùèìîâ.
Ùÿñðÿò [Éóñèô] ö÷öí ïàïèðîñ áöêäö, áèð ñòÿ-
êàí ïöððÿíý ÷àé äà ýÿòèðòäè. Á.Áàéðàìîâ.
ÏÖÐÂÖÃÀÐ
[ôàðñ. ïöð âÿ ÿð. âöãàð] êëàñ.
Âöãàðëà äîëó; âöãàðëû.
ÏÖÑÊÖÐÌß
“Ïöñêöðìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÑÊÖÐÌßÊ
ô. 1. Þç è÷ÿðèñèíäÿí øèääÿòëÿ
áèð øåé ñîâóðóá àòìàã. Âóëêàí ïöñêöðöð. Ïèë-
ïèëÿ ïöñêöðöð.
2. ìÿú. Ñà÷ìàã, áóðàõìàã. [Êíéàç:] Êèí
ïöñêöðÿí àçüûíëàðà éàëíûç; Äÿùøÿòëè þëöì âàð-
äûð àìàíñûç!.. Ù.Úàâèä. Êöðÿéÿ îä ïöñêöðÿí
êðàíà éàõûíëàøìàã ÷ÿòèí èäè. Ìèð Úÿëàë.
ÏÖÑÊÖÐÒÌß
“Ïöñêöðòìÿê”äÿí ô.èñ.
ÏÖÑÊÖÐÒÌßÊ
èúá. Ýåðè îòóðòìàã, ýåðè
àòìàã, ýåðèéÿ ÷ÿêèëìÿéÿ ìÿúáóð åòìÿê.
Äöøìÿíè ìþâãåëÿðèíäÿí ïöñêöðòìÿê.
ÏÖÑÊÖÐÒÖ
èñ. Ïöñêöðìÿ èøè; ïöñêöðìÿ.
Âóëêàí ïöñêöðòöñö. // Ïöñêöðìÿ ùàëûíäà îëàí
âóëêàíûí àüçûíäàí ÷ûõàí êöòëÿ; ëàâà.
ÏÖÑÒß
èñ. [ôàðñ.] 1. áîò. Ãûøäà éàðïàüû òþêö
-
ëÿí, ãóðàãëûüà äàâàìëû, ãàáûãëû ìåéâÿ ýÿòè-
ðÿí ñóáòðîïèê àüàú. Áàü÷àíûí îðòàñûíäà òÿê
áèð ïöñòÿ àüàúû âàðäû. Ì.Ùöñåéí. Îâàëûãëàðûí
áÿçè éåðëÿðèíäÿ êè÷èê ïöñòÿ ìåøÿëèêëÿðè òÿðêèá
åòèáàðèëÿ îëäóãúà ìöõòÿëèôäèð. Ì.Ãàøãàé.
2. Ùÿìèí àüàúûí áÿðê âÿ øÿôôàô ãàáûãëû
ëÿïÿñè îëàí éàøûëûìòûë ìåéâÿñè. Ïöñòÿ ëÿïÿñè.
– Öñò ãàáûãäàí àéðûëàí øèðìàéû êèìè çÿðèô àü
ãàáûãëû ïöñòÿëÿð éåðÿ äöøöá äèéèðëÿíäè. Ì.Ðçà-
ãóëóçàäÿ. // ìÿú. Àäÿòÿí øåèðäÿ ýþçÿëèí àüçû,
äîäàãëàðû ïöñòÿéÿ îõøàäûëûð. Åé éàíàüû ëàëÿ,
ëÿáëÿðè ïöñòÿ; Àüçû íàáàò, øÿêêÿðçÿáàí, áÿðè
áàõ! Ì.Ï.Âàãèô. Ìÿí äåìÿäèì ñÿíÿ: “Àé àüçû
ïöñòÿ! Ùàâàäûð îéëàüûí, éåðäèð âÿòÿíèí”.
Ñ.Âóðüóí.
ÏÖÑÒßÃÀÐÛÍ
ñèô. Àçéåéÿí, àçàúûã éå-
ìÿêëÿ äîéàí. Ïöñòÿãàðûí àäàì.
ÏÖÑÒßËÈÊ
èñ. Ïöñòÿ àüàúëàðû ÿêèëìèø éåð.
Ïöñòÿëèéè áåúÿðìÿê.
ÏÖÑÒßÉÈ
ñèô. Ïöñòÿ ðÿíýäÿ îëàí; à÷ûã-
éàøûë. Ïöñòÿéè ïàð÷à. – [Êÿáëÿ Ùåéáÿòèí] àéà-
üûíäà ïöñòÿéè ðÿíýäÿ ñàðû áàøìàã âàð èäè.
Ù.Ñàðàáñêè. [ßñÿä] .. ïöñòÿéè ðÿíýëè êþéíÿê
ýåéèá ãûðìûçû çîëàãëû ãàëñòóê áàüëàìûøäû.
ß.Ñàäûã.
ÏÖØÊ
èñ. Áèð ìöáàùèñÿíè ùÿëë åòìÿê, éàõóä
áèð øåéÿ ùàããû îëäóüóíó âÿ éà áèð øåéèí öñóë
âÿ ãàéäàñûíû ìöÿééÿí åòìÿê ö÷öí åéíè úöð
íèøàíëàð àðàñûíäàí áÿõòÿáÿõò ýþòöðöëÿí øÿðòè
íèøàí, øåé. Ïöøê àòäûëàð, ïöøê äöøäö êè÷èê ãàð-
äàøà. (Íàüûë).
ÏÖØÒß
èñ. [ôàðñ.] êþùí. Êè÷èê òÿïÿúèê; òîð-
ïàã âÿ éà ãóì òîïàñû, éûüûìû.
ÏÖØÒÈ
èñ. [ôàðñ.] êþùí. Îòóðóá ñþéêÿíìÿê
ö÷öí äèâàðà äàéàäûëàí äþøÿê. [Ñÿêèíÿ õàíûì:]
Ýöëñÿáà, éåðÿ áèð äþøÿê ñàë, äàëûñûíà áèð ïöøòè
ãîé. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Òóò àüàúûíûí àëòûíäà
çÿðèô Êàøàí õàë÷àëàðû ñàëûíìûø, ìÿõìÿð äþøÿê-
÷ÿëÿð, èïÿê ïöøòèëÿð, ìöòÿêêÿëÿð äöçöëìöøäö.
×ÿìÿíçÿìèíëè.
ÏÉÅÄÅÑÒÀË
[ôð.] Öçÿðèíÿ ùåéêÿë, ñöòóí
âÿ ñ. äèêÿëäèëÿí áÿäèè òÿðòèáàòëû þçöë; àëòëûã,
ïîñòàìåíò. Ãðàíèò ïéåäåñòàëûí öçÿðèíäÿ áþéöê
øàèðèí 5 ìåòð ùöíäöðëöéöíäÿ òóíú ôèãóðàñû
ãîéóëìóøäóð.
ÏÉÅÑ
[ôð.] 1. Ñÿùíÿäÿ ýþñòÿðèëìÿê ö÷öí
éàçûëìûø äðàì ÿñÿðè. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿíèí ïéåñ-
ëÿðè. Ïéåñè òàìàøàéà ãîéìàã. – 1922-úè èëäÿí
áàøëàéàðàã “Àéäûí” âÿ “Îãòàé Åëîüëó” ïéåñ-
ëÿðè Àçÿðáàéúàí ñÿùíÿñèíäÿ òàìàøàéà ãîéó-
ëóð. Ì.Àðèô.
2. Êè÷èê ìóñèãè ÿñÿðè. Ìóñèãèäÿ ïéåñ àäÿ-
òÿí êè÷èê ôîðìàëû èíñòðóìåíòàë ìóñèãè ÿñÿð-
ëÿðèíÿ äåéèëèð. ß.Áÿäÿëáÿéëè.
630
ÏÖÐÌßËÀË
ÏÉÅÑ
Ðð
Ð
Àçÿðáàéúàí ÿëèôáàñûíûí èéèðìè äþðäöíúö
ùÿðôè. á à õ åð.
ÐÀÁÈÒß
èñ. [ÿð.] 1. Áàüëûëûã, ìöíàñèáÿò.
Íÿçÿðèééÿ èëÿ òÿúðöáÿ àðàñûíäà ðàáèòÿ. Èøè èëÿ
ñþçö àðàñûíäà ðàáèòÿ éîõäóð. – Àëäûüûì ìÿê-
òóáëà “ñèçè òàíûéûðàì” ñþçö àðàñûíäà ñûõû áèð
ðàáèòÿ âàðäû. Ñ.Ùöñåéí. // ßëàãÿ, ìöíàñèáÿò,
èðòèáàò. Ðàáèòÿ õèäìÿòè. Úàíëû ðàáèòÿ. Òåëåôîí
ðàáèòÿñè. – [Ìöÿëëèì:] ßëáÿòòÿ, ùÿìèøÿ êÿíäëÿ
øÿùÿðèí àðàñûíäà ðàáèòÿ âàúèáäèð. ß.Ùàã-
âåðäèéåâ.
2. Òåõíèêè âàñèòÿëÿðèí êþìÿéè èëÿ ìöÿééÿí
ìÿñàôÿäÿ ÿëàãÿ ñàõëàéàí èäàðÿëÿð ñèñòåìè
(ïî÷ò, òåëåãðàô, òåëåôîí, ðàäèî). Ðàáèòÿ èøëÿðè.
Ðàáèòÿ øþáÿñè. Ðàáèòÿ èø÷èëÿðè. // Ùÿðáè ùèñ-
ñÿëÿð àðàñûíäà ìöõòÿëèô âàñèòÿëÿðëÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëÿí ÿëàãÿ õèäìÿòè; èðòèáàò. Ðàáèòÿ ðî-
òàñû. – Ðàáèòÿ áàòàëéîíó âÿ 3-úö áðèãàäàíûí
ãÿðàðýàùûíûí êîìåíäàíò ùèññÿñè èñÿ øÿùÿðèí
ìöñÿëìàíëàð éàøàéàí øèìàë-ãÿðá ñÿìòèíäÿ
éåðëÿøäèðèëìèøäè. È.Øûõëû.
ÐÀÁÈÒß×È
1. èñ. Ðàáèòÿ (2-úè ìÿíàäà)
èø÷èñè. Ðàáèòÿ÷èëÿðèí éàðûøû. // Îðäóäà: ðàáèòÿ
ùèññÿñèíäÿ õèäìÿò åäÿí øÿõñ. Ðàáèòÿ÷èëÿðèí
òÿëèìè. Ðàáèòÿ÷èëÿðèí èýèäëèéè.
2. Ñèô. ìÿíàñûíäà. Îðäóäà: áàøãà ùÿðáè
ùèññÿëÿðëÿ âÿ éà àäàìëàðëà ÿëàãÿ éàðàäàí,
ùÿìèí ÿëàãÿíè ùÿéàòà êå÷èðÿí. Ðàáèòÿ÷è òÿé-
éàðÿ. Ðàáèòÿ÷è ÿñýÿð. – [Êÿéàí] ðàáèòÿ÷èñèíè
(èñ.) Ãóëàìûí äàëûíúà ýþíäÿðìèøäè. ß.ßáöë-
ùÿñÿí.
ÐÀÁÈÒßËßÍÄÈÐÌß
“Ðàáèòÿëÿíäèð-
ìÿê”äÿí ô.èñ.
ÐÀÁÈÒßËßÍÄÈÐÌßÊ
ô. ßëàãÿ éàðàòìàã,
ðàáèòÿ äöçÿëòìÿê; ÿëàãÿëÿíäèðìÿê, áèð-
áèðèíÿ áàüëàìàã. Ìöÿëëèì ñóàëëàðûí úàâàáû
öçÿðèíäÿ øàýèðäëÿðè èøëÿäèð âÿ àéðû-àéðû úà-
âàáëàðû áèð-áèðèëÿ ðàáèòÿëÿíäèðèá éûüúàì âÿ
àðäûúûë áèð éàçû ìÿòíè äöçÿëäèá. (Ãÿçåòëÿðäÿí).
ÐÀÁÈÒßËÈ
ñèô. âÿ çÿðô Éàõøû èôàäÿ åäè-
ëÿí, ìÿíòèãè âÿ ãðàììàòèê úÿùÿòäÿí äöç-
ýöí ãóðóëìóø; òÿðòèáëè, ìöíòÿçÿì. Ðàáèòÿëè
äàíûøûã. Ðàáèòÿëè äàíûøìàã.
ÐÀÁÈÒßËÈËÈÊ
èñ. Ìÿíòèã âÿ ãðàììàòèê
úÿùÿòäÿí ìöíòÿçÿìëèê, äöçýöíëöê, òÿðòèáëèëèê.
ÐÀÁÈÒßÑÈÇ
ñèô. Áèð-áèðè èëÿ ðàáèòÿñè, ÿëà-
ãÿñè, ìöíàñèáÿòè îëìàéàí. [Íóðèééÿ:] Áèç
ãûðûã-ãûðûã, ðàáèòÿñèç ñþçëÿð äàíûøà-äàíûøà
øÿùÿðäÿí ÷ûõìûøäûã. È.ßôÿíäèéåâ.
ÐÀÁÈÒßÑÈÇËÈÊ
èñ. Ðàáèòÿíèí, ÿëàãÿíèí,
ìöíàñèáÿòèí îëìàäûüû ùàë; ÿëàãÿñèçëèê.
ÐÀÚÀ
èñ. [ñàíñêð.] Ãÿäèì Ùèíäèñòàíäà
ðÿùáÿðëèê âÿ ùàêèìëèê ðöòáÿñè.
ÐÀÄ
èñ. [èíý.] Óäóëàí øöàëàíìà äîçàñûíûí
ñèñòåìäÿíêÿíàð âàùèäè.
Ð
Dostları ilə paylaş: |