Эя я ч, fQ andaM,J
Yüklə 114,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2 3 4 Mahmud Kaşğari j i & J Ü z ü ş d i: «csJAji $ J ol m a n q a ü zü m üzüşdi = о т э п э üzüm y ığ m aq d a köm ək etdi». j i i j f Ü z ü ş d i: ip, ipə bənzər şeyləri kəsm ək və üzm ək də b e b d ir. Y arış ü çü n də belə sö y b n ir, -«JSUuıjf ü züşür-üzüş- т э к ) . j ! uıjf Ö z ü ş d i219: «cs-^ji ^ Vjj Jf ol m əninq b ir b at özüşdi = о m ənim lə a t ça p m a q d a yarışdı». K ö m ə k b şm ə k də b e b d ir, (jjiijf-uSL uijf özüşür-özüşm ək). A s ı ş d ı: ^ ^4* Jf ol m a n q a ət asışdı = о т э п э ət as- m a q d a k ö m ə k etdi», ( j > M - JU u u J asışur-asışm ak). 0 s i ş d i: «cj-kiui uy i&X» Jf ol m a n q a yıp əsişdi = о т э п э ip çəkm əkdə kö m ək etdi». Y arış d a b e b d ir, əşişür-əşişm ək)220. 1 s ı ş d ı: «<-£- j U ısışdı nənq = nəsnə isindi, istilik o n u n bü- tün h issə b rin ə yayıldı», ( j > M - Jbuiu.) ısışur -ısışm ak). E ş i ş d i: «ts-iuuii j i j j j ISJU Jf ol m a n q a to p ra k eşişd i^ o т э п э to rp a q eşm əkdə kö m ək etdi. Y arış d a b e b d ir, - eSUwäl eşişür-eşişm ək). <5 A ğ ı ş d ı: « t l ä c l j Vjj l SJU Jf ol m əninq b ir b tağ k a ağışdı = о m ənim lə d a ğ a çıx m aq d a yarışdı». B aşqası d a b e b d ir, (jy& S -(jU ic i ağışur-ağışm ak). A ğ ı ş d ı: «ts-J-ic .1 j j Vjj <-Sü-> Jf ol m ən in q b irb bir a ltu n d a ağışdı = o, mrxı /qiym əti/ bir qızıla yüksəltm əkdə m ə n im b yarışdı». 219 Seçkin Ərdi ilə Sərap T u ğ b a Yurtsevər bu sözü «ozuşdu» (DLT-2005, s.367), çinli- lər isə «üzüşdi» kimi (D LT-Çin, I cild, s.199) oxumuşlar. :2H Basma nüsxədə bu sözlər «aşışdı-asışur-asışmak» şəklindədir. Bəsitrı A talay isə yazm a nüsxəyə əsaslanmışdır (DLT. 1, s. 185). Salih Mütəllibov da bu barədə müvafiq qeyd vermişdir (TSD, 1 tom, bet 193). Divanü lüğat-it-türk 2 3 5 A ğ ı ş d ı: «ıs-b-pf Vjj j & ) jj j b ə g b r bir ikindi b ir b ağışdı = b ə y b r b ir-b irb rin i q o v m a q d a yarışdılar». ^ли.а( U w u ş d ı: «L*-i*-af bül« Jf ol m a n q a ətm ək u w u şd ı= o т э п э çörək u falam aq d a к о т э к etdi». Y arış d a b e b d ir, (j> -äi- (jljuiaf uw uşur-uw uşm ak). E w i ş d i: S b Q k işib r ışka ewişdi = hər kəs iş başı- na qaçdı», Щ. ewişür-ew işm ək). А к 1 ş d ı: J i uL* suw lar ak ışd ı= su lar axışdı», (hər yan d an su lar axdı). Bu şeirdə də işbnm işdir: t r L .J5ULj (j±uıjf üL « K ar, buz k am u ğ ərüşdi, T a ğ la r suwı akışdı, K ö k şin bulıt örüşdi, K ay ğ u k b o lu p əgrişür». Q ar, buz ta m am əridi, D ağ la rın suyu axdı, M avi b ulud g ö rü n d ü , Q ayıq olub dolaşır. (B ah ard a n bəhs edərək deyir ki: q ar, buz tam am əridi, d a ğ la rd a n su axdı, səm ad a mavi b u lu d g ö rü n d ü , q ay ığ ın su ü stündə y ırğ alan m ası kim i, b u lu d da h av a d a yırğalanır). jV büaf U к u ş t ı 1 a r: başa d ü ş d ü b r, «jübliai jjjVf o la r bu ışığ u k u ş tıla r= o n la r bu işi anlayıb başa d ü ş d ü b r , bu işi düşün- d ü b r » , (jV j^-sf - jUuSf u k u şu rlar-u k u şm ak ). 236 Mahmud Kaşğari О к ı ş 1 1 1 a r: «j5Uu*äf Vjj jjjjVİ o lar b ir ikiııdi birlə okış- tilar = o n la r b ir-b irb rin i çağırdılar». О к l ş 1 1 : «tfAuSl l £ jj Vjj Ji ol m əninq b ir b bitik o kıştı = о m ə n im b k ita b o x u m aq d a yarışdı». K ö m əkləşm ək də b e b dir, - JU*äai ok ışu r -okışm ak). , j ^ ş \ 0 к i ş d i: LSJ]» J( ol m a n q a ta rığ əkişdi = о m ənə toxum əkm əkdə k öm ək etdi». Y arış d a b e b d ir, - əkişür-əkişm ək). j±5ıä Ə g i ş d i: «tsxişi Jf ol m a n q a çögən əgişdi = о m ənə çovkan əym əkdə köm ək etdi» Y arış d a b e b d ir, ( j > ^ - <-£Luisi əgişür-əgişm ək). j д*Й( Ö g ii ş d i: ü'J J i ikki эгэп ögüşdi = iki ad am b ir-b irib öyüşdü», (h ər kəs özü n ü təriflədi), -cSUü^i ö g üşür- ögüşm ək). Ü g ü ş d i: « £ j j l Jl ol m a n q a ta rığ ügüşdi = о m ənə buğda ü y ü tm ək d ə köm ək etdi». Y arış d a b e b d ir, - uSLuiii ügüşür-ügüşm ək). J5Ljj*İS! İ g э ş d i 1 ə r 221: jj j LÜjI k iş ib r ışta bir-birigə igəşdilər = a d a m la r işdə bir-birinə arx a o ld u lar, güvəndi- b r» , (jy & \ -*-SUu£! igəşür-igəşm ək). İ g э ş d i: l£İ> Jf ol m anqa təm ü r igəşdi = о т э п э dəm ir yeyələm əkdə k ö m ək etdi», ( j j ^ ! -tiU u ä igəşür - igəşm ək). İ g э ş d i: ikki boğra igəşdi=iki b u ğ ra çarp ışd ı, bir- birini dişlədi». A şağıdakı m əsəldə də işb n m işd ir: « ikki b o ğ ra igəşür, o tra k ö k əg ü n yançılur = iki b u ğ ra çarpışar, o rta d a göy milçək qırılar». 221 Bıı söz və on d an əvvəlki beşinci v d altıncı sözbr cəmdədir Divanü lüğat-it-türk 237 Bu söz iki bəyin çarpışm ası zam an ı a ra d a zəiflərin əzilməsi h a q q ın d a sö y b n ir. A 1 1 ş d ı: « t s ^ f $ j( ol m a n q a alım alışdı = о т э п э alaca- ğım ı a lm a q d a k ö m ək etdi». B aşqası d a b e b d ir, ( j j AŞI - alışur-alışm ak). j±Äl\ 1 1 ı ş d ı: ilişdi, Vjj uSJü J s \ ik k i nənq b i r b ılışdı - iki şey b ir-b irin ə ilişdi», -Jbuilj ıh şu r - ılışm ak). 1 1 ı ş d ı: «ıS-ь-Я k an çık ılışdı = erkək itin cinsi a b ti qancı- ğ m k ın a ilişdi, çataşdı». 1 1 ı ş d ı: ikki ad h ğ ır ılışdı=iki ay ğ ır c ü tb şd i, bir- birini d işb d i» . D əvə üçü n də b e b deyilir. U 1 1 ş d ı: u laşd ı, «&*№ j J i böri b a rç a ulışdı = b ü tü n q u rd lar ulaşdı». B aşqası d a b e b d ir, - d h ^ u lışur -ulışm ak). H ə m in söz bu şeirdə də işb n m işd ir: j j —İ j j j ö J j r P jj l *— l h j h j i b j j tr-jji ч Л * iS jj^ « U lşıp эгэп b ö rb y ü , Y ırtın 222 y ak a u rlayu, S ık rıp üni y u rlayu, S ığ tap közi ö rtü lü r» . Н эг kəs q urd kim i ulayır, Y axasım yırtıb bağırır, Səsi gəldikcə qışqırır, G ö z ü ö r tü b n ə q əd ər ağlayır. 222 Ç in lib r bunu ərəb qrafikası ilə «C h j - ş yırtın», latın qrafikası i b «yırtıp» şəklində oxumuş və müvafiq qeyd verrnişbr (DLT-Çin, I cild, s.204). 238 Mahmud Kaşğari (Ə frasiyabın ö lüm ünə y an d ıq ları üçün h am ı q u rd kimi ulayır, hay- q ırara q yaxasını y ırtır, bəzən ırlayıcı (ağı deyən) kim i səs çıxarır, yaş gözünü örtənə q əd ər ağlayır). tfiui.3( Ü 1 э ş d i: bö lüşdü, jV( o la r ikk i taw arın üləşdi = o n lar ikisi m alların ı böldülər», -uSU*i3l ü b ş ü r - ü b ş - m ək). U 1 a ş d ı: « ^ - ^ f LSjjj j j j bir nən q birgə ulaşdı = bir nəsnə bir nəsnəyə çatdı», -J U « 1 İ u laşu r-u laşm ak ). Ö 1 i ş d i: nəm ləndi, islandı, ölişdi nənq = nəsnə nəm- b n d i, nəm о şeyin b ü tü n hissələrinə hopdu», ölişür-ölişm ək). ts*^4\ 1 1 1 ş d ı: ] ts ja Vjj tSl» Ji 0 1 m ən in q b irb tağdm kudhı ılışdı = о m ənim lə d a ğ d a n aşağı enm əkdə yarışdı», - J U ^ I ıhşur-ılışm ak). ıs 1 11 ş d ı: Jf Dİ m ən in q b ir b to p ık ılışdı = о mə- nim lə to p a sm a q d a yarışdı», (hansım ız to p u d a h a yaxşı asacaq deyə yarışdı), ( j - JbuiJl ılışur-ılışm ak). A m u ş d ı: k ey b şd i, « J am uşdı эг = a d a m key b şd i» , (ona e d ib n irad və tən beh dolayısı ib ). Başqası d a b e b d ir, (j>*ei am u şu r-am u şm ak ). jSUıJui О n a ş d 1 1 а г: jV( bu ışığ o lar k am u ğ onaş- d ıla r= o n la r ham ısı b u işdə fbu x ü susd aj yekdil o ld ular, razılaşdılar». Başqası d a b e b d ir, ( j - j U i S f on aşu r- lar-o n aşm ak ). I n ı ş d ı: «c 5 J-ijt J( ol m əninq b ir b tağdın ınışdı = о m ə n im b b irlikdə d a ğ d a n en m ək d ə yarışdı», ınışur-ınışm ak). Divanü lüğat-it-türk 239 A ç ı к t ı: acd ı, acıqdı. эг açıktı = ad a m acdı, aclıqdan qıvrıldı», (jlV l - JbÜAİ açık ar-açık m ak ). U ç u к 1 1 : so n a ç atd ı, <_&> ış u ç u k tı = iş so n a yetdi», ( - jU ik f u çu k ar-u ç u k m ak ). J & J U s u к 1 1 : su sad ı, « J & J J ər u su k tı = a d a m susadı», (jl*U - J U İ İ J u s u k a r-u su k m a k ). Bu a ta la r sözündə d ə işbnm işdir: « j j l ’Jz ı_i>- çjL* LuLeSLıf u su k m ışa sakığ k am u ğ suw kö- rü n ü r = su sam ışa ilğım [sərab] b ü tü n su görünər». Bu söz e h tiy ac d u y d u ğ u nəsnənin a sa n lıq la əldə olunacağm ı zənn edən a d a m h a q q m d a sö y b n ir. JSLA A ş u к t ı: d arıx d ı, ö z b d i, « y jü ii 1*51 Jİ ol əwgə aşu k tı = o, ev ü çü n d arıx d ı» . B aşqası d a b e b d ir. Bir şeyin həsrətini çə- kən, b ir şeyə d ü şk ü n o la n a d a m ü çü n də b e b deyilir, (jlilil .jU İİil aşu k ar-aşu k m ak ). A ğ u к 1 1 : zəhərləndi, эг ağ u k tı = ad am z əh ə rb n d i» . Bu söz təsirlidir, necə ki, ərəbcə h u m m a-d an g ə b n «hum m ər- rəcilu» sözü də b e b d ir, (Jj&f ağ u k ar-ağ u k m ak ). A 1 1 к 1 1 : ər alıktı = a d a m alçaldı». А I ı к 1 1 : «Jü& o*W baş a lık tı= y a ra p isb şd i, azdı». T əhəratsızla- rın, aybaşılı və zah ıların b ax m asın d an x ara b olan, pozu- lan h ər şeyə b e b deyilir, (jlM -J b M alık ar-alık m ak ). Bu b ən d d ə də işb n m işd ir: i_SJİ y i u ıLl J & y ЧЯ сг*1* «Başı an m q alıktı, 2 4 0 M ahmud Kaşğari K an ı yo zu p turuktı, Balığ b o lu p tağıktı, Əmdi anı kim yetər?» O n u n yarası azdı, Q anı çox axıb d u rd u , Y ara la n ıb d ağa çıxdı, İndi ona kim yetər? (Q am soyuyan, d o n a n yaralı bir a d a m d a n bəhs edərək deyir ki, o n u n yarası fəsad verdi, о da d ağ a çıxdı, y arasın d an çox q an ax- dı, ağırlaşdı, indi o n a kim yetişər?). Ə t i к t i: ətləndi, < 1 oğlan ətik ti = oğlan ətə-q an a d o ld u , to nb u llaşd ı, böyüdü», ( ət i kər -ətikm ək). cr*5'-*! İ ç i к t i: ər içikti = adam döyü şd ə təslim oldu və öz ar- zusu ilə düşm ən tərəfındə sav aşa girdi», (jl**) -ı-£U5L*j Jçj. kər-içikm ək). ıs Ü ç ü к d i: ər tını ü çü k d i = savaşda a d a m ın səsi batdı və ya ü stü n ə soyuq su tö k ü lm ək d ən , yaxud çox dö- yülm əkdən soluğu kəsildi», -<-SU&Äİ ü çü k ər - ü ç ü k - mək). Ö p ü 1 d i: içildi, « ls ^ süt ö p ü ld i = süd içildi». B aşqası d a belədir. Əsas cəhət o d u r ki, keçıniş zam an şəklinə J 1 hərfi artırılsa, fe’l m əchul olar, (j ü - c SUÜ ö p ü lər-öpülm ək). A t ı 1 d ı: atıldı, atılm ak). a t ı 1 d ı: «ts4>* ^ 4 * çəçək ağzı atıldı = tu m u rcu q açıldı». Çiçək və ta m ayrılm ay araq açılan hər nəsnə üçün belə d e yilir. Divanü lüğat-it-türk Ö t э 1 d i: J ol b u ı ş t a ö t o l d i = о b u i ş d o ç a i ı ş d ı . y o - r u l d u » , ( - ‘-SUül ö t ə l ü r - ö t o l m o k ) . ^aljf О t u 1 d ı: a l a ğ ı a l ı n d ı , «<$-^( £ j j t a r ı ğ o t u l d ı = o k i n i n / a l a q / o l l a n b i ç i l d i . b a ş ı v u r u l d u » . Ə k i n i p o z a n , z a y e d o n h o r b i t k i b a - r ə d ə b e l o d e y i l i r , (.>0 - J t J j f o t u l u r - o t u l m a k ) . Ü t ü 1 d i: ü t ü l d ü . « t s ^ ‘ ^ k o y b a ş ı ü t ü l d i = q o y u n u n b a ş ı , b a ş ı n d a k ı t ü k b r ü t ü l d ü » , - u £ U $ ü t ü l ü r - ı ı t ü l m o k ) . j & \ İ t i 1 d i: i t il d i , d o f e d i l d i . i t il d i n o n q = b i r ş e v i t ə b n d i , d ə f e d ı i d i » . ^ j Ş l i t i l d i : « л - & \ o ğ l a n itil di = u ş a q b ö y ü d ü » , ( j j & i t i l ü r - i t i l m ə k ) . A ç 1 1 d ı: c &' ış a ç ı l d ı = iş a ç ı l d ı » . A ç 1 1 d ı: «($4^5 k ö k a ç ı i d ı = s o m a a ç ı l d ı » . ^.tfa.1 A ç ı 1 d ı: « ı j k ö n q ü l a ç ı l d ı = k ö n ü l a ç ı l d ı » . H o r h a n s ı b i r ş e y a ç ı l s a , y e n s b e b d c y i l i r , - a ç ı l u r - a ç ı l m a k ) . j ç j 1 d i: i ç i l di , uiaj** s u w i çi l di = s u i çildi». B a ş q a s ı d a b e b d i r , ( > Ы i ç i l ü r - i ç i l m o k ) . ^ j J j l A d h ı 1 d ı: a y ı l d ı , « ı s ^ j ! o s r ü k a d h ı l d ı — s o r x o ş a y ı l d ı » , -JL a I j I a d h ı k ı r - a d h ı l m a k ) . I d h ı 1 d ı: ö * ^ t u t ğ u ı ı ı d h ı l d ı = d u s t a q vo y a b a ğ l a n m ı ş o l a n a d a m a ç ı l d ı , b u r a x ı l d ı » . B a ş q a s ı d a b e b d i r , ( ^ ! - (jUJj) ı d h ı l u r - ı d h ı l m a k ) . U r u 1 d ı: v u r u l d u . or u r u l d ı = a d a m v u r u l d u , d ö y ü l d ü » . B a ş q a s ı d a b e l o d i r , ( J j ^ J - u r u l u r u r ı ı l m a k ) . U r u 1 d ı: i r ' j i t c r g i u r u l d u = s ü f r o q u r u l d u , a y ı l d ı » . l S ^ ’J U r u 1 d ı: u r u l d ı ı = n ö v b o d a v u l u v u r u l d u . n ö v b o d a v u l u ç a l ı n d ı , q a r o v u l d o y i ş d i r m o b a r a b a n ı ç a l ı n d ı » . 2 4 2 M ahmud Kaşğari iS ^ J О r u 1 d ı: biçildi. tarığ o ru id ı = əkin biçildi». H əm in söz b u bən dd ə də işbnm işdir: f£- jfi tJjJjt (jjl j l l İ J f j b i j k S « K u rv ı çuvaç kuruldı, T u ğ u m tikip uruldı, Süsi o tu n oruldı, K a n ç u k kaçar, ol tu tar» . X am n y u v arla q çadırı q u ru id u , B ayraq dikildi, davul v u ru ld u , D ü şm ən əsgəri o t kim ı biçildi, H a ra q açsa, о tu tar. (Şair savaşdan bəhs edərək deyir ki, xanın ç a d ın q u ru la n d a (bu çadır ipəkd ən d ir, şiddətli so y u q d an , q a rd a n , yağışdan q o ru n - m aq ü ç ü n d ü r) b ay raq diklir, d avul v u ru lu r, d ü şm ən əsgər- b n zəm i kim i biçilir, indi o n la rm b öyüvü m ənim əlim dən h ara q a ç a bilər). l S ^ J U r u 1 d ı: C fiJ ö rg ən uruldı = ö rk ən , çatı, u rğ an hö rü ldü » . Başqası d a belədir, ( J J - jL J jf u ru lu r-u ru lm ak ). Ü r ü 1 d i: J эг öpkəsindo üriildi = ad am qəzəbin- dən şişdi, q ab ard ı» . (S ^J Ü r ü 1 d i: « & d j ljIS к а р ürüldi = tu lu q şişirildi». Ü r ü 1 d i: «& d’J £>jl o t üriildi = od ü fb n d i» . Bu fe’l həm təsirli, həm də təsirsizdir. Bu a ta la r sö zü n d ə də işb n m işd ir: ljJJj jjfrl.J f y ain q u k ürülm iş к ар oL Divanü lüğat-it-tiirk 243 a ğz ı y a z l ı p a i k m u r ^ a d o m o ğ l u şi^iı ilmiş t u l u q k i mi di r . ağzı a ç ı l a n k i m i b o ş a l a r » . İ r i i d i: «15-ıij*- lS^j! J э г irildi, sərildi = a d a m q a y ğ ı d a n sarsıldı, q ə m l ə n d i , ü z ü q u y l u sər i l di », ( j lj ! i r i l ü r - i r i l m ə k ) 223. Ü z ü 1 d i: ü z ü l d i i , «ts-djf <-£j) a n m q əti ü z i ü d i = o ı ı u n ət i iizüİ- d ü » . U z u n u n a ü z i ' ı b n h ə r ş ey i i ç üı ı b e b d e y i l i r . A z 1 1 d ı: az ı l dı , Jjd y o l azı l dı = y o l a zı l d ı » , (jJjl - J U l j l azı- l u r - a z ı l m a k ) . Ü z э 1 d i: ər üz ə l di = a d a m y o r u l d u , q u r t u l a b i l mo y o c oy i bir işə di'ışdü». ıj-dj Ü z э 1 d i: ‘-*4S! iglik ü z ə l d i = x ə s t ə n i n c a n v e r m o s i çət i n- b ş d i , s a n k i ö l ü m ü t ı ş i d d ə t i n d ə n c a n vcro b i l mi r » , ( ^fj f - uSUJfjf ü z ə l i ı r - ü z ə l m ə k ) . (j-d’J Ü zül d i: i i z ül dü. ü z ü l d i rıənq = nasııo ü z ü l d ü . q o p d u , qı rı l dı » , ( J j f - ü z ü l ü r - ü z ü l m ə k ) . tjSLJ A s 1 1 d ı224: i A i y ı ş ı ğ a s ı l d ı = i p u z a n d ı » . B a ş q a s ı d a b c b d i r , ip u z a n d ı ğ ı , u z a d ı l d ı ğ ı z a m a ı ı d a bclo de yi li r , ( j M - J j b i J a s ı l u r - a s ı l m a k ) . tjiLJ A s ı 1 d ı: as ı ldı , bir noı ı q birgo a s ı l d ı —bir n o s nə d i g o r i n ə a s ı l d ı » , ( ji u, U U ş a 1 d ı: «cs-3^ o t mo k ıışal dı = ç ö r o k u f a i a n d ı » . B a ş q a s ı d a bel odi r, ( jl u- i - jjULil u ş a l u r - u ş a l m a k ) . A ş u 1 d ı: a n ı n q ü / о y o ğ ı ı r k a n aş ı ı l dı = o n u n i i s t ü n ə y o r ğ a n ö r t ü l d ü » . - j u i l i i aşı ı l ur - a ş ı l m a k ) . ^ a Lİİ E ş i 1 d i: e ş i ld i , £ k u m cşi l di = q u m e ş i l d i » . B a ş q a s ı da bel ə di r , e şi l ü r - e ş i l m o k ) . 2:3 Salih Miilollibovun fikrincə, bıı, idiomatik ifadodir ( T'SI), tom 1, bct 204). 2:4 Bu maddoni a ycriııo е/э ilodo oxımıaq (asıJdı=csildi/.ısiMİ) mümküııdür. 244 M ah m ud K aşğari cjaL-.' İ ş i 1 d i: «ts4«! ^*4 an u n q əligi ışka işildi = o n u n əli işə yatdı». B aşqası d a belədir, (ji«! -uSULi) işilür-işilm ək). Ü ş э 1 d i: a ra n d ı, «ıs-ık-f ^*4 anm q əwi üşəldi = on u n evi axtarıldı, aran d ı» . A ra n a n hər şey üçün də beiə deyilir, ( jL il _t_£i*Läf üşəlür-üşəlm ək). <^лй( U w u 1 d ı: u fala n d ı, uw uldı n ən q = n əsn ə u falandı», (J&> -JUfif uw ulur-uw ulm ak). ^jlaf и к u 1 d ı: anlaşıldı, bu söz ukuldı = bu söz anlaşıldı, başa d ü şü ld ü » , (jlaf -jjUlai u k u lu r-u k u lm ak ). t s ^ О к ı 1 d ı: o x u n d u , ^ bitik okıldı = k itab oxıındu», (jŞİ - ju f il okılur-okılm ık). Ə к i 1 d i: əkildi, £■£ t a n ğ əkildi = to xu m əkildi». Bir şey b aşqa b ir şey üzərinə əkildiyi zam an d a b e b deyilir, (jisf - uSUlşi əkilür-əkilm ək). ^aİŞ! 0 g j 1 d i: əyildi, « t s ^ yığaç əgildi= ağac oyildi». B aşqası da belədir, ( J ä əgilür-əgilmək). Bu a ta la r sözü n d ə də işlənm işdir: о*^Ао-“^4^ £ j ® kuruiz yığaç əpilməs, ku rm ış kiriş tügülm əs = q u ru ağac əyilməz, q u ru - lu, gərilm iş kiriş fyay] düyülm əz». Bu söz bir şeyin istifadə o lu n d u q d a n so n ra əvvəlki halın a dönm əyəcəyini bildirir. Ö к ü 1 d i: yığıldı, « ts - ^ J 'j j j to p ra k öküldi = to rp a q yığıldı». Başqası d a b e b d ir, (j^ f -<-SLdS( ökiU ür-ökülm ək). Ö g ü 1 d i: ö y ü ld ü , « ı s ^ f j эг ögüldi = adarn öyüldü, tə rifb n d i» , (jü( -ıiU!^( ö g ü lü r - gülınək). U b a n d ı: g iz b n d i, Jf ol m əndin ub an d ı = о m əndən g izbndi», u b an u r-u b an m ak ). Ö p ü n d i: « jsjl A J ol m ün ö p ü n d i = o, şo rb a içirm iş kimi gö rü n d ü , əslində içmədi», ( jjb f ö p ü n ü r-ö p ü n m ək ). D ivanü lüğat-it-türk Yüklə 114,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|